Nihilizam je ranije uključivao romantizam dokolice, gradski spleen, muzičko i erotsko, ličnu notu tragičnog, u postmoderni on je uspostavio sasvim drukčiji sistem stvari i stvarnosti kako bi nametnuo račundžijski um razrađen u sferi ekonomije i tržišta, tako da se odsada da govoriti o - bauku banke koja kruži Evropom, o dugu i kamati, ne, dakle, o vrijednosti, nego prije o održivosti.
Doba postindustrije periferizuje kulturu, niveliše nasljeđe, utoliko prije se i analizira da li je moguć - opstanak Grčke usljed tolikog zaduženja koje je baca u dužničko ropstvo. To više nema veze sa radikalnim pogledom na svijet, prije je sve pitanje sistema koji je ili funkcionalan i probitačan, ili, naprosto, mrtav i izbrisan.
Hiperprodukcija od svega može stvoriti ono što zasjenjuje i očarava, zavodi, jednako kao što svaku tradiciju može preobraziti u artikl. Grčki mitovi: iz psihoanalize Frojda, koji figurama Edipa i Narcisa daje široku i kompleksu karakterizaciju, do pop-art likova ili amerikanizovanih proizvoda. Utoliko, Evropa kao muzej može nastaviti istoriju samo ukoliko se upusti u proces koji će je učiniti posve vještačkom, kao što nihilista više ne napada hrišćanstvo po uzoru na razbijača idola - Ničea, već forsira spektakularizacuju stvari kojoj ništa više ne uzmiče. Niti, u konačnom, pokazuje volju za tako nečim. Otud je sudbini stvari predodređeno da se prebrzo ofucaju i izližu.
Veoma je upitno čega se to još danas akademska kritička analiza može poduhvatiti izuzev rada u kojem po ko zna koji put doznajemo da je i sama ona u krizi, u eri kad se poodavno pretrajava od recikliranja legendi i klasike, na ultramoderan način koji im pridodaje samo nešto pornografsko i ‘skitačko’, provokativno i ogoljeno. Ortodoksni materijalisti propagiraju suvi pragmatizam, nauku i ateizam, tradicionalisti: etičko-mističnu auru koja se otima svakoj definiciji. Pa ipak, najprije će biti da se ništa ne može spasiti od nasrtaja vulgarizacije i banalizacije, budući da je demokratija svakom garantovala pravo mišljenja koje se maksimalno koristi. Izjave, tipa: “Gaza može biti bolja od Monaka.” (Tramp), Ili: “Dok govore o primirju, naoružavaju Izrael.” (Makron), nemaju više ništa sa politikom, one, naprosto, degradiraju društvenu inteligenciju, tako da se stiče utisak kako smo dio nekog eksperimenta kojem je primarni cilj totalno zaglupljivanje čovječanstva, što se i postiže sa prevlašču visoke tehnologije.
Sa divljenjem koje dodiruje rezignacija, čitamo studiju Edgara Alan Poa “Filozofija namještaja”, čisto stila radi izdvajamo rečenicu u kojoj piše: “U pogledu stakla, mi se obično držimo pogrešnih načela. Njegova glavna odlika je - nemirni sjaj.” Za ovako visoku konstataciju dalo bi se reći da pripada - dendizmu mišljenja! Iz toga se rađa nihilistički prezir prema omasovljenom ukusu, niskom erosu, masi koja nema nikakav kriterij. Na primjer: jedan Oskar Vajld iskušava čitav poredak, otvoreno mu se naruguje, njegova ljubavna afera koja će ga uništiti, jeste takođe i istovremeno atak na isuviše idealizovanu ideju o ljubavi. Međutim, tada je još postojala publika i snobizam salona, nekakav perverzan oblik časti i prestiža, kao i sistem, doduše lažni, vrednovanja stvari, u postmoderni sve je šarenolika pijaca, virtuelni vašar, otvoreni flert sa besmislom. Prisustvujemo potrošnji podjednako svega: tijela, prirodnih resursa, pa i budućnosti koja je spala na političku viziju i obećanja. To je sramota ovog vijeka, što se sve pretvara u politiku koja pristaje da se prostituiše, obigravajući oko moći koja, ipak, ima još uvijek već nešto od fatalnog pristupa i obračuna kakav je postojao u nihilizma koji je pretendujući na dokaz da postoji samo izostanak istine ispod vela, ovjerio u neurozi pokraj leša privida. (Upornost Ničea u demistifikaciji morala, ukazuje da je ovaj prefinjeno preosjetljivi i zato tako eksplozivni psiholog, prikrivao vjeru u ideale. Polemičar se ne može odreći nostalgičnog pogleda.)
“Svi nekadašnji ideali, kojima je ranije težilo čovečanstvo, sada se pretvaraju u - ‘pozorište senki’”. (Mihail Epštejn, knj. “Blud Rada”) Eklatantan primjer nalazimo u OI u Parizu gdje je spektakl bio gest podržavanja prošlosti kao i savremenosti, tako da se istorija odigrala u - postmodernističkoj koreografiji - ne krijući da je završena, štaviše: postmoderna predlaže ‘odlaganje’ vremena dok sve diskurse ne pretrese, komade iznova i nanovo postavi, interpretira ono što se drznulo izvesti interpretaciju nekog pasusa iz Svetog pisma ili kakvog, u međuvremenu, tržištem preplavljenog priručnika.
Karakter takve ekspedicije ne može sakriti da jeste kolonizatorski, još 2003. godine, o čemu piše Teri Iglton, na Oksfordu raste interesovanje za - postkolonijalne studije, jer se studentima ta ‘daleka i egzotična tema’ vjerovatno učinila zavodljivom, učiti i putovati je kao ispunjenje sna, kao što je sada biti radnik od kuće, prekarni radnik koji nema radno vrijeme ni mjesto, nego lebdi negdje kroz ’poslovni vazduh’, bivajući gradski dostavljač, ili ekspert za estetiku po potrebi, itd.
Nihilizam je mrtav, i ono što ga dokusuruje kao leš, jeste ironija da ga je nadživjela ravnodušnost i cinizam, ono što je pretrajalo ‘prevrednovanje svih vrijednosti.’
Lars von Trirevo ostvarenje iz 2013, “Nimfomanka”, u početnoj sceni postavlja dvije životne priče jednu naspram druge. Pošto, dakle, čovjek po imenu Saliman na ulici pronađe onsviješćenu i pretučenu djevojku Džo, odvodi je kući. Ona mu prepričava svoj život, objašnjava da je užasna osoba, nimfomanka koja je imala seksualni odnos sa više od stotinu muškaraca. Saliman joj govori o svom hobiju, kao što je pecanje sa mušicom, čitanje o Fibonačijevim brojevima i slušanje muzike za orgulje. Uz ovaj događaj, izdvajamo i susret Džo u bolnici sa ocem koji umire, i pošto bude prisutna njegovom posljednjem trenutku, ona doživi orgazam.
Dakle: njen jouissance je - smrt oca, kao i začudni hobi jednog stranca, međutim, kako joj je život `ispunjen` samoćom, seksualnim odnosima sa nasumično odabranim strancima, iz nje izbija agonija i beznađe, što precizno ilustruje današnji nihilizam koji više nije kadar naći ni izraz kojim bi objavio strašnu istinu koju živimo, taj - Amsterdam tijela i noći, to stranstvo u srcu Zapada. Utoliko prije, Džo može biti taj posljednji čovjek, jer ona ne otkriva samo vlastito nemanje sebe, nego i nestanak supstance ljudskog u kolektivu savremenih samaca.
Pošto je očigledno kako nismo u stanju osmisliti slobodu, bezrezervno je prihvatamo kao orgiju, kao bestrasnu konekciju i flert sa čistim promiskuitetom, kao posljednji trzaj nihilizma kojim bismo trebali da okončamo ovo univerzalno beskućništvo.
Bonus video:
