Đuranović: Lajbah je čisti art i inspiracija

Gostovanje Lajbaha u Crnoj Gori jedan je od veoma značajnih događaja, ocijenila je u razgovoru za Vijesti Natalija Đuranović, kustoskinja izložbe “Ausstellung! Laibach Kunst: Revolucija još traje” koja je otvorena u utorak veče u Galeriji Muzeja savremene umjetnosti Crne Gore (MSUCG) u Podgorici.

Izložba je, pak, treći događaj ove godine koji grupu Lajbah predstavlja crnogorskoj publici. Početkom februara je, takođe u organizaciji MSUCG, jedan od osnivača i umjetnički direktor Lajbaha Ivan Novak, održao predavanje u Muzičkom centru, a u avgustu je na nikšićkom muzičkom festivalu Lake Fest upriličen i koncert.

“Kada je Crna Gora u pitanju, radi se o vrlo značajnim događajima, a posebno što se tiče izložbe, jer je naša sredina ipak, makar u muzičkom kontekstu, konzervativnija u odnosu na zemlje nekadašnje bivše Jugoslavije koje možda u nekom većem obimu baštine rokenrol i avangardu. Upravo iz tog razloga je bitno da crnogorska publika upozna ovu, vrlo važnu umjetničku kolekciju koja je nesumnjivo bitna za savremenu umjetnost uopšte. Lajbah je sam po sebi savremena umjetnost. Oni su, pored ostalog, u svoj rad uveli procese aproprijacije, montaže, ready made-ova, uspijevajući tako da naprave jedan totalno svoj, specifični stil koji je artovski i koji je tako duboko osmišljen, inteligentno iskolažiran”, objašnjava Đuranović za Vijesti.

Izložba obuhvata spektar njihovih djela, od instalacija, video-radova, dokumentarnih filmova, plakata, uljanih slika, predstavljajući neka od najranijih, esencijalnih, vizuelnih djelovanja Lajbaha, pa do danas.

“Lajbah ima taj fleksibilan princip stalnog mijenjanja, spreman je da pobrka redosljede vremena i događaje, da sve to iskolažira, da malo uzburka javnost. Sve to, i ova naša stvarnost koja je malo devijantna i iskrivljena, upravo su teme koje Lajbah voli i koje na svoj način interpretira koristeći savremene društvene i kulturne tokove”, kaže kustoskinja.

Postavka je kreirana u skladu sa prostorom galerije, ističe Đuranović, te tako stvara harmoniju i rezonanciju sa ambijentom, pružajući složen uvid u njihovo stvaralaštvo kroz kombinaciju vizuelnih i auditivnih elemenata. S obzirom na bogat i raznovrstan opus Lajbaha, koji uključuje likovnu i vizuelnu umjetnost, muziku, dizajn, ali nosi i očitu političku, ideološku, te kritičku konotaciju, kustoskinja Đuranović u razgovoru za Vijesti ističe da je proces pripreme izložbe bio prilično kompleksan i izazovan.

“Njihov rad i njihovu muzičku produkciju pratim otkako sam bila dijete, a njihovu muziku volim i slušam do danas. Lajbah je čisti art i inspiracija. Zbog toga mi je dodatno bilo izazovno, ali i motivišuće da se bavim ovom postavkom, da biram radove, da bojim zidove galerije, da napravim svoje neko viđenje i da kroz svoj doživljaj napravim tu moju ličnu, a njihovu postavku. Sve se odvijalo u komunikaciji sa Ivanom (Novakom) sa kojim sam se konsultovala oko radova. On se usaglasio sa mojim izborom i dodao neke koje smatra ključnima u vizuelnom segmentu Lajbahovog stvaralaštva, koji su, zapravo, neizastovan dio Lajbaha. To su radovi poput dokumentarnog filma ‘Revolucija još traje’, ‘XY - Neriješeno’, a zatim i plakati koji su služili kao najave događaja i kao društveni komentari”, sumira Đuranović.

Ona podsjeća da se slovenačka grupa u svom izrazu bavi ponovnim osmišljavanjem simbola, odnosno reinterpretacijom simbola u savremenom kontekstu.

“Kroz svoje interpretacije, publika doživljava te simbole iz nove perspektive. Tako, publika sama ima mogućnost da doživi te radove i na svoj način ih tumači, dajući im neka njihova lična čitanja”, prokomentarisala je Đuranović i dodala da Lajbah kritikuje političku manipulaciju u umjetnosti i muzici kroz ironiziranje totalitarnih simbola i reinterpretaciju pjesama, čime mijenja njihovu ideološku poruku. Njihov vizuelni identitet, ističe ona, povezuje ih s avangardnim pokretima, dok kolektivitet potiskuje individualnost i u središtu je Laibachovog djelovanja.

Ona je istakla da odbacivanje ekspresije i upotreba anonimnosti omogućuju Lajbahu da preuzmu univerzalnu perspektivu, fokusirajući se na globalne političke, kulturne i društvene teme. Istovremeno ukorijenjena u prošlosti, njihova umjetnost je revolucionarno nova, kaže Đuranović i naglašava da, kao takva, uspostavlja neprekidnu vezu između prošlih, sadašnjih i budućih događaja.

“Lajbah je vrlo aktuelan i danas i uvijek. Prilagođava se savremenom trenutku, uspijeva iznova da se refrešuje i osvježava se novim članovima, otvoren je za sve koji imaju dobre i napredne ideje. Kao što sam već rekla i kao što je i poznato, Lajbah je svjetski poznata grupa koja je zapravo jedan muzičko-umjetnički pokret, a sva njihova umjetnost i filozofija počivaju na istom onom manifestu iz ‘10 tačaka konvencije’ koji je postavljen 1982. godine, a koji publika ima priliku da vidi i na izložbi”, istakla je Đuranović za Vijesti.

Otvaranju izložbe prisustvovao je veliki broj ljudi koji su, kao nošeni atmosferom i ritmovima u pozadini, doprinijeli snazi i moći same izložbe. Na otvaranju se prisutnima obratio i Ivan Novak, kao i ambasadorka Republike Slovenije u Crnoj Gori, Bernarda Gradišnik, a Đuranović je pozvala publiku da uživa u postavci i da kroz lični doživljaj tumači djela koja su, kaže, istovremeno estetski intrigantna i intelektualno izazovna.