Zbog aktuelnih sukoba oko dužničke krize i odluke Danske da uvede granične kontrole, EU drma najveća kriza do sada. Kao lider najmoćnije države Unije, krajnje je vrijeme da Angela Merkel udahne novi život ideji ujedinjene Evrope.
Na fotografiji koja je toliko reprodukovana da se urezala u kolektivno sjećanje Njemačke i Francuske, Helmut Kol i Fransoa Miteran se drže za ruke na komemoraciji u Verdenu 1984. godine. Taj gest ilustruje zadivljujući čin pomirenja između njihovih nacija nakon dva svjetska rata.
Danas su emocije koje taj prizor izaziva i dirljive i strane. Tada je ono što će postati Evropska unija bilo nešto više od tijela za obavljanje finansijskih transfera između država članica. Kada su ljudi govorili o „Evropi“, fokusirali su se na velika pitanja: otvorene granice, međunarodno razumijevanje, rat i mir.
To nijesu bile samo prazne riječi već pitanja koje su državnici poput Kola i Miterana duboko osjećali. I kako je to dolazilo od srca, ljudi su vjerovali u ono šta kažu.
Ta strast je nestala iz debate o EU. Zaista, ovih dana, sama izjava da je evropska ideja transformisala ratom razoreni kontinent u ostrvo slobode i stabilnosti većini bi zvučala prilično čudno. Sada je pitanje može li se čak spriječiti da Evropa postane unija transfera – ili, kako to navodi njemačka tabloidna štampa, koliko želimo „da platimo za lijene Grke?”
Okretanje evropske ideje naglavačke
U mnogim zemljama, Evropa se više ne smatra istorijskom srećnom okolnošću. Umjesto toga, pitamo se kako možemo zaštititi naše zemlje od afričkih izbjeglica i – zavisno od naših različitih perspektiva – od navodno pohlepnih južnih država ili nadmenih Njemaca. To su pitanja koja dominiraju raspravom o Evropi.
A sada su Danci ti koji su napravili najvažniji potez u moderno doba odlukom da žele da ponovo uvedu granične kontrole. To bi značilo okretanje naglavačke samog značenja Evrope.
Dojučerašnji euroentuzijasti snose bar dio krivice za to. Oni su prihvatili probleme vezane za uvođenje i korištenje eura zato što je evropska integracija djelovala važnije od fokusiranja na dosadne tehničke probleme finansiranja.
Isto tako, EU je proširena bez odgovarajućeg adaptiranja njenih institucija. S obzirom na to da je evropska ideja trebalo da obasja svaki ugao kontinenta, niko nije puno rasmišljao o tome da li je svaka članica zaista spremna za članstvo.
Evropska ideja je djelovala toliko hitno da se moglo nemarno prelijetati preko tih detalja. To je samo ojačalo one koji su bili već skeptični prema EU, a ignorisanje tih problema nije učinilo ništa da oni nestanu.
Njemačka kao neophodni neprijatelj
Problemi EU – od krize eura do debate o izbjeglicama – neće biti riješeni evropskom retorikom. Ali, u isto vrijeme, neće biti riješeni bez evropske „vizije”. Mora se obezbijediti razlog zašto bi Njemačka trebalo da pomogne Grčkoj i Portugalu da riješe probleme sa dugom. A taj razlog mora biti više nego samo finansijski.
Evropa je i dalje velika ideja. Nema garancije slobode. Umjesto toga, za nju se mora iznova boriti a EU je i dalje najbolja garancija slobode na kontinentu. Nijedna evropska država, bilo da je to Njemačka, Francuska ili Velika Britanija, sama po sebi nije dovoljno snažna da se bori za svoje interese na svjetskoj pozornici.
Kako stoje stvari, EU može biti veliki igrač, ali ne njene članice pojedinačno. I u interesu je svake članice da pomogne onoj drugoj u nevolji.
Trenutno se čini da se niko nije svjestan te činjenice. Međutim, postoji neko ko bi trebalo da bude: Angela Merkel. Njemačka kancelarka je lider najveće i najmoćnije članice EU. Stoga ona ima posebnu odgovornost prema Evropi- i ona ima najviše da izgubi.
Merkel ima posebnu odgovornost prema Evropi- i ona ima najviše da izgubi.
Filozof Jirgen Habermas je nedavno ukazao na veliku dilemu u politici Njemačke prema EU. Ustvrdio je da, ukoliko ta zajednica želi da ima ikakvu budućnost, Njemačka mora primorati EU da se više oblikuje prema njemačkom modelu.
Međutim, dodao je da bi to navelo ostale zemlje da sve više vide Njemačku kao neprijatelja. Tada bi Berlin, umjesto Brisela, izazivao uznemirenost svih državljana EU izvan Njemačke.
Merkel se čak i ne trudi
Mora se priznati da tu dilemu nije lako riješiti, ali Merkel to ni ne pokušava. Njene akcije nijesu antievropske i Njemačka ne pokušava da sama rješava krize. Ali, isto tako, njemačka vlada nije jasno rekla svojim građanima i onima iz drugih država zašto vjeruje u Evropu.
Problemi EU su za Angelu Merkel prvenstveno tehničke prirode.
Problemi EU su za Angelu Merkel prvenstveno tehničke prirode. Međutim, oni neće biti riješeni samo pragmatizmom. Naravno, Merkel ne mora da se fotografiše držeći se za ruke sa Nikolom Sarkozijem – jer bi to djelovalo donekle smiješno.
Međutim, nije dovoljno opravdavati evropsku politiku argumentima koji su usredsređeni samo na kontrolu štete. Bez izraza vjerovanja u Evropu, bez proevropskih gestova i bez malo osjećaja, to neće funkcionisati.
Krajnje je vrijeme da to uvidi najmoćnija žena u Evropi.
Galerija
Bonus video:
