„Konačno imamo oružje“

Evropa je juče počela kampanju masovne vakcinacije protiv kovida-19, a penzioneri i medicinski radnici su primili prve vakcine u naporima da se zaustavi pandemija koja je uništila ekonomije i usmrtila preko 1,7 miliona ljudi širom svijeta.

„Hvala bogu“, kazala je 96-godišnja Araseli Hidalgo iz staračkog doma u Gvadalahari blizu Madrida koja je prva u Španiji primila vakcinu. „Hajde da vidimo možemo li da otjeramo ovaj virus“.

U Italiji, prvoj zemlji u Evropi koja je teško pogođena u pandemiji, 29-godišnja medicinska sestra Klaudija Alivernini, jedna je od tri medicinska radnika koji su bili na čelu reda za prijem vakcine “Fajzera” i “BioNTeka”.

„Ovo je početak kraja... uzbudljiv, istorijski trenutak“, kazala je ona u bolnici Spalancani u Rimu.

Evropa, region od 450 miliona stanovnika pokušava da sustigne Sjedinjene Države i Britaniju koje su već počele imunizaciju “Fajzerovom” vakcinom. Evropska unija bi trebalo da dobije 12,5 miliona doza do kraja godine, dovoljno za vakcinaciju 6,25 miliona ljudi budući da se vakcina prima iz dvije doze. Kompanije pokušavaju da ispune globalnu potražnju i sljedeće godine proizvedu 1,3 milijarde vakcina.

Blok je obezbijedio ugovore sa nizom proizvođača, uključujući “Fajzer”, “Modernu” i “AstraZeneku”, za ukupno preko dvije milijarde doza, a cilj je imunizacija svih odraslih osoba tokom 2021.

Budući da istraživanja ukazuju na visok stepen nepovjerenja prema vakcinama u svim državama počev od Francuske do Poljske, lideri 27 članica bloka promovišu vakcine kao najbolju šansu za povratak normalnom životu.

„Konačno imamo oružje protiv virusa: vakcinu. Moramo ponovo biti čvrsti i odlučni“, objavio je na Tviteru francuski predsjednik Emanuel Makron, koji je ranije ovog mjeseca bio pozitivan na koronavirus a iz samoizolacije je izašao noć uoči Božića.

„Potpuno bezbolno“, kazao je grčki premijer Kirijakos Micotakis nakon što je vakcinisan u jednoj bolnici u Atini.

Distribucija dostupnih vakcina predstavlja veliki izazov budući da su one zasnovane na iRNK tehnologiji i da moraju biti čuvane na ultra niskim temperaturama od minus 70 stepeni.

U Njemačkoj, kampanja je odložena u nekim gradovima nakon što je utvrđeno da oko 1000 vakcina nije čuvano na odgovarajućoj temperaturi tokom transporta. Vlasti čekaju informacije iz “BioNTeka” o tome da su te vakcine i dalje upotrebljive.

“Fajzerove” vakcine koje se koriste u Evropi su poslate iz fabrike u Pursu u Belgiji, u specijalno dizajniranim kontejnerima sa suvim ledom. One mogu biti čuvane do šest mjeseci na antarktičkim temperaturama, ili pet dana na temperaturama od dva do osam stepeni.

U Italiji, privremeni medicinski paviljoni na solarnu energiju dizajnirani da izledaju kao proljećno cvijeće postavljeni su na gradskim trgovima povodom početka vakcinacije.

Portugal je osnovao odvojene jedinice hladnog skaldištenja za atlantske arhipelage Madeira i Azorska ostrva.

U bolnici Santa Marija u portugalskoj prijestonici Lisabonu, Pedro Pires je čekao vakcinu sa ostalim medicinskim radnicima po završetku desetosatne noćne smjene. „Bilo je iscrpljujuće... imali smo puno posla“, kazao je on za Rojters.

Branka Aničić, 81-godišnja stanovnica staračkog doma u Zagrebu, prva je u Hrvatskoj primila vakcinu. „Srećna sam jer ću sada moći da vidim svoje unuke“, kazala je ona.

„Ovo će promijeniti živote svih na svijetu“, kazala je jedna starija prolaznica u Parizu koja se predstavila kao Anaik.

Njemački pilot Semi Kramer proslavio je početak kampanje vakcinacije tako što je letio 200 kilometara, slijedeći putanju u obliku šprica što se moglo vidjeti na internet sajtu flightradar24.

Pitanje vakcinacije naročito je urgentno usljed zabrinutosti zbog novih sojeva virusa koji su se već pojavili u Britaniji i velikom broju drugih država. Naučnici tvrde da do sada nema dokaza da već razvijene vakcine neće biti jednako efikasne i za nove sojeve virusa.

„Znamo da pandemija neće prosto nestati već danas, međutim, vakcina je početak pobjede nas pandemijom, vakcina sve mijenja. To smo oduvijek znali, a danas je prvi dan ove nove faze“, kazao je austrijski kancelar Sebastijan Kurc.

Mada Evropa ima jedan od zdravstvenih sistema sa najboljim resursima na svijetu, sami razmjeri vakcinacije zahtijevaju da pojedine države angažuju penzionisane medicinske radnike dok su u drugim državama ublažena pravila o tome ko može da daje injekcije.

Osim bolnica i staračkih domova, sportske sale i centri za konvencije takođe će biti upotrijebljeni za masovnu vakcinaciju.

Vakcinacija je takođe počela i u Norveškoj, koja nije članica bloka, ali je dio napora EU za imunizaciju. „Osjećam se kao istorijska ličnost, skoro kao prvi čovjek na Mjesecu“, kazao je Sven Andersen 67-godišnji stanovnik doma za starije osobe u Oslu, koji je prvi primio vakcinu u Norveškoj.

Nakon što su evropske vlade bile na meti kritika zbog toga što početkom 2020. nijesu zajedno djelovale na suzbijanju širenja virusa, ovog puta je cilj da se obezbijedi ravnopravan pristup vakcinama širom regiona.

Međutim, Mađarska je u subotu odlučila da ne čeka zvanični početak kampanje i počela je da daje vakcine zdravstvenim radnicima u bolnicama u Budimpešti. Slovačka je takođe vakcinaciju zdravstvenih radnika počela u subotu, dok je mali broj ljudi u staračkim domovima u Njemačkoj takođe vakcinisan dan ranije.

Odbijaju vakcinu nesvjesni naučnog razvoja zadnjih decenija

Uprkos početku kampanje masovne vakcinacije, mnogi Evropljani su skeptični premna vakcinama zbog brzine kojom su razvijene, testirane i odobrene, a veliki broj njih ne želi da ih primi.

„Mislim da ne postoji vakcina u istoriji koja je testirana tako brzo“, kazao je Ireneuš Sikorski, 41, dok je sa svoje dvoje djece izlazio iz crkve u centru Varšave.

„Ne kažem da ne treba da bude vakcinacije. Međutim, neću da testiram nepotvrđenu vakcinu na mojoj djeci, niti na sebi“, kazao je on.

Istraživanja u Poljskoj gdje je duboko nepovjerenje u javne institucije, pokazalo je da manje od 40 odsto ljudi planira da se vakciniše, zasada. U nedjelju, samo polovina medicinskog osoblja se prijavila za vakcine u jednoj bolnici u Varšavi. Poljski premijer Mateuš Moravjecki pozvao je juče Poljake da se prijave za vakcinaciju, rekavši da sticanje kolektivnog imuniteta od njih zavisi. Kritičari međutim tvrde da su nacionalistički lideri u Varšavi u prošlosti usvajali stavove protiv vakcinacije kako bi stekli podršku birača.

U Švedskoj, gdje je visoko povjerenje javnosti u vlasti, dvije od tri osobe žele da budu vakcinisane. Ipak, ima onih koji odbijaju. „Čak i kada bi mi neko dao 10 miliona eura, ne bih se vakcinisala“, kazala je 32-godišnja Lisa Renberg. Jedan pravoslavni sveštenik u Bugarskoj, gdje je 45 odsto populacije kazalo da se neće vakcinisati, a 40 odsto planira da sačeka i vidi kakvi su neželjeni efekti, uporedio je kovid-19 sa dječjom paralizom.

„Ja, lično, sam primio sve moguće vakcine“, kazao je sveštenik Tihon novinarima juče nakon vakcinacije, stojeći pored ministra zdravlja u Sofiji. On je govorio o strahu zbog dječje paralize 1950-ih i 1960-ih prije nego što je vakcina postala dostupna. „Svi smo drhtali u strahu od dječje paralize. Onda smo bili oduševljeni kada se pojavila vakcina“, kazao je on. „Sada, treba da ubjeđujete ljude. To je šteta“.

Rojters navodi da izgleda da skeptični Evropljani ne uzimaju u obzir naučni razvoj proteklih decenija. Tradicionalne metode stvaranja vakcina - upotrebom oslabljenog ili mrtvog virusa za stimulaciju imunog sistema tijela - traju decenijama, pokazala je studija iz 2013. Na jednoj od vakcina protiv gripa rađeno je preko osam godina dok je za vakcinu za hepatitis B bilo potrebno 18 godina.

Za “Moderninu” vakcinu, zasnovanu na tehnologiji iRNK, bila su potrebna 63 dana od utvrđivanja genetskog niza do prvog ubrizgavanja u čovjeka u okviru testova.

„Jednog dana ćemo gledati na 2020. i reći da je to trenutak kada je nauka zaista iskoračila naprijed“, kazao je Džeremi Farar, direktor odsjeka za klinička istraživanja na Oksford univerzitetu.