Ruski predsjednik Vladimir Putin je za vikend rekao da bi nuklearne snage njegove države trebalo staviti u stanje visoke pripravnosti, što je povećalo strah da bi invazija na Ukrajinu mogla dovesti do nuklearne eskalacije.
Agencija Rojters opisuje kako bi funkcionisao ruski lanac komande u slučaju aktiviranja nuklearnog oružja.
Ko odlučuje da lansira rusko nuklearno oružje?
U dokumentu iz 2020. „Osnovni principi državne politike Ruske Federacije o nuklearnom odvraćanju” kaže se da ruski predsjednik donosi odluku da upotrijebi nuklearno oružje.
Mala aktovka, poznata kao „Čeget”, uvijek se drži blizu predsjednika, povezujući ga sa komandnom i kontrolnom mrežom strateških nuklearnih snaga Rusije. Čeget ne sadrži dugme za aktiviranje nuklearnog oružja, nego naredbe za lansiranje prosljeđuje centralnoj vojnoj komandi - Generalštabu.
Šta se dešava u slučaju da Putin izda nuklearnu naredbu?
Ruski Generalštab ima pristup šiframa za lansiranje i ima dvije metode lansiranja nuklearnih bojevih glava. Šifre za odobrenje može poslati pojedinačno komandantima za oružje, koji bi potom sproveli proceduru lansiranja. Postoji i rezervni sistem, poznat kao „Perimetr”, koji omogućava Generalštabu da direktno inicira lansiranje kopnenih projektila, zaobilazeći sva neposredna komandna mjesta.
Putinova naredba o „visokoj pripravnosti” čini lansiranje vjerovatnijim?
Putin je za vikend rekao da bi nuklearne snage Rusije trebalo staviti u stanje visoke pripravnosti. Rusko ministarstvo odbrane je sljedećeg dana objavilo da su nuklearne raketne snage stavljene u stanje „povišene” borbene gotovosti.
Izraz pojačana, ili specijalna, borbena gotovost, ne pojavljuje se u ruskoj nuklearnoj doktrini, pa se vojni eksperti pitaju šta bi to moglo da znači.
Pavel Podvig, viši istraživač na Institutu Ujedinjenih nacija za istraživanje razoružanja u Ženevi, objavio je na Tviteru da je ta naredba možda aktivirala ruski sistem nuklearne komande i kontrole, u suštini otvarajući kanale komunikacije za bilo kakvu eventulanu naredbu o lansiranju. To bi takođe moglo značiti da su Rusi postavili dodatno osoblje u svoja nuklearna postrojenja.
Da li Rusi imaju pravila o nuklearnom lansiranju?
Doktrina iz 2020. predstavlja četiri scenarija koji bi mogla opravdati upotrebu ruskog nuklearnog oružja:
- upotreba nuklearnog oružja ili oružja za masovno uništenje protiv Rusije ili njenih saveznika;
- podaci koji pokazuju lansiranje balističkih projektila usmjerenih na Rusiju ili njene saveznike;
- napad na kritične vladine ili vojne lokacije koji bi podrio odgovor nuklearnih snaga te zemlje
- upotreba konvencionalnog naoružanja protiv Rusije „kada je ugroženo i samo postojanje države“.
Kakvi su nuklearni kapaciteti Rusije?
Savez američkih naučnika procjenjuje da Rusija ima 5.977 nuklearnih bojevih glava, više od bilo koje druge zemlje. Njih 1.588 je raspoređeno i spremno za upotrebu. Njene rakete mogu biti ispaljene sa kopna, iz podmornica i aviona. Putin je nadgledao koordinisanu probu ruskih nuklearnih snaga 19. februara, neposredno prije nego što je naredio ulazak trupa u Ukrajinu.
Da li je Rusija ikad upotrijebila nuklearno oružje u ratu?
Ne. Jedino nuklearno oružje koje je tokom sukoba do sada upotrijebljeno bile su atomske bombe koje su Sjedinjene Države 1945. bacile na japanske gradove Hirošimu i Nagasaki, na kraju Drugog svjetskog rata.
Bonus video:
