Li Žongjing puštena je prije vremena iz jednog kineskog radnog logora u septembru ove godine zato što je vlada, kako su joj kazali čuvari, odlučila da ukine „prevaspitavanje kroz prisilni rad“, oštro kritikovani kazneni sistem pokrenut 1950-ih.
Stotine drugih zatvorenika nije bilo te sreće, ispričala je za Rojters. Poput Li, i oni su bili zatvoreni bez suđenja i primorani su da rade fabričke poslove u „okrutnim uslovima“. Oni su zadržani zato što su uhapšeni zbog krivičnih djela u vezi sa narkoticima.
Umjesto da budu zatvoreni u skladu sa reformom koju je prošlog mjeseca najavila vladajuća Komunistička partija, mnogi od kineskih radnih logora su pretvoreni u prinudne centre za rehabilitaciju zavisnika od narkotika, gdje su zatvoreni više od dvije godine bez suđenja.
Borci za ljudska prava i oslobođeni zatvorenici ispričali su za britansku agenciju da one koji su koristili narkotike i dalje prisiljavaju da rade fabričke poslove, kao što je bila praksa pod sistemom prevaspitavanja kroz prisilni rad, u narodu poznat i kao „laođiao“.
Kazne bez suđenja
Njujorška organizacija Hjuman rajts voč procijenila je da je više od 60 odsto od 160.000 zatvorenika u radnim logorima tu zbog krivičnih djela u vezi sa narkoticima.
„Ljudi koji su tu radi detoksikacije od narkotika rade isti posao kao kada su bili u radnim logorima“, kazala je Li, koja je provela 19 mjeseci u radnom logoru u Kunmingu.
Li, koja je bez suđenja bila kažnjena na 21 mjesec prisilnog rada, ispričala da je radila u jednoj fabrici kolača u okviru kampa i do 15 sati dnevno. Menadžer te fabrike u blizini aerodroma u Kunmingu je krajem prošle sedmice Rojtersu kazao da su tamo ostali samo oni koji prolaze kroz program rehabilitacije od narkotika.
Kineski zakon o prevaspitavanju kroz prisilni rad, na snazi od 1957, davao je pravo policiji da uhapsi sitne kriminalce i da ih drži iza rešetaka do četiri godine bez suđenja.
Mnogi od ovih logora su postali centri za rehabilitaciju od sredine 2008, kada je na snagu stupio novi zakon o borbi protiv narkotika. Zakon predviđa da policija može bez suđenja da kazni počinioce krivičnih djela u vezi sa narkoticima na dvije godine ili duže prisilne rehabilitacije, koja može da podrazumijeva i prisilni rad.
Radni logori širom Kine počeli su da mijenjaju nazive u centre za rehabilitaciju od narkotika ranije ove godine, nakon što je u januaru ministar za javnu bezbjednost Menga Đianžua saopštio da će mreža od 350 logora biti ukinuta.
Vlasti su to shvatile kao poruku da počnu da oslobađaju sitne kriminalce, prostitutke i članove zabranjene duhovne grupe Fulan Gong, koji se takođe nalaze u logorima.
Grupe za ljudska prava su ranije upozoravale da su uslovi u radnim logorima užasni. Uprkos višegodišnjim kritikama međunarodne zajednice na račun ovih logora, mnogi Kinezi uglavnom nisu toga svjesni jer su mnogi od onih koji su tu zatvoreni siromašni i na marginama društva.
Zavisnici ostaju u logorima
U Šangaju, natpis „Šangaj Ustanova za prevaspitavanje kroz prisilni rad, broj 4“ i dalje krasi kapiju zgrade, ali su posljednji zatvorenici pušteni prije nekoliko mjeseci a ovaj kompleks je sada centar za rehabilitaciu narkomana, kazao je čuvar.
Zvaničnik ministarstva pravde Vanga Gongjija kazao je da je do sredine juna u kineskim radnim logorima ostalo samo 50.000 zatvorenika, dok se stotine hiljada nalazi u prisilnim centrima za rehabilitaciju.
Van centara za rehabilitaciju, kineske vlasti i dalje imaju puno načina da zadrže ljude bez suđenja, ispričali su aktivisti.
Na primjer, policija može da uhapsi prostitutke u okviru mehanizma „pritvor i obrazovanje“.
Aktivista Điang je ispričao da policija koristi druge načine da kontroliše slobode pojedinaca.
„Dok god vlasti budu osjećale potrebu da održavaju stabilnost, prosto ukidanje radnih logora neće riješiti ovaj problem“, zaključio je.
Nema promjene principa
Centralni komitet Komunističke partije je najavio zvanično ukidanje sistema prevaspitavanja kroz prisilni rad ovog mjeseca, kao dio opsežnih socijalnih i ekonomskih reformi.
Nikola Bekelin, stručnjak Hjuman rajts voča za Aziju, kazao je da vjeruje da će „velika većina“ radnih logora nastaviti da funckioniše kao centri za rehabilitaciju. Ova reforma ne predstavlja promjenu „pravca principa“ Komunističke partije, dodao je Điang Tianjong, borac za ljudska prava u Pekingu.
„Pogrešno bi bilo reći da to nema nekog smisla, ali je suviše optimistično pomisliti da će se puno toga promijeniti“, kazao je. „Tako moć u ovoj zemlju funkcioniše... Oni ne mogu koristiti prevaspitavanje kroz prisilni rad da bi kontrolisali ljude, stoga samo promijene ime i onda to mogu“.
Bonus video:
