Poslije svakog masovnog napada u SAD, Evropa lamentira o američkoj kulturi oružja i nasilja. U isto vrijeme, evropske kompanije bez problema prodaju oružje Amerikancima i podržavaju borbu protiv oštrijih zakona o oružju.
Iako se o tome ne izvještava, evropsko vatreno oružje već duže vrijeme igra pogubnu ulogu u masovnim strijeljanjima, a evropski proizvođači oružja su među najsnažnijim pristalicama Nacionalne streljačke asocijacije. Pištolji austrijskog proizvođača Glok i njemačkog vlasnika ZigZauera korišćeni su u nedavnom masakru u Njutaunu, u Konektikatu, kada je u decembru 2012. ubijeno 20 djece i odraslih. Pištolj marke Glok je takođe korišćen i u pucnjavi u pozorištu u Aurori, u Koloradu, gdje je u julu 2012. ubijeno 11 ljudi.
Poluautomatsko oružje austrijskog proizvođača pojavljuje se i u masakru u Tuksonu, u Arizoni, januara 2011. Tada je smrtno stradalo šestoro ljudi, a članica Kongresa Gabriel Giforsds bila je teško ranjena. Dva pištolja italijanskog proizvođača Bereta korišćena su prilikom ubistva 14 ljudi u Bingamtonu, u Njujorku aprila 2009. godine. A najgori masakr koji je počinio jedan napadač u američkoj istoriji takođe je izveden oružjem proizvedenim u Evropi. U pucnjavi u Virdžiniji stradalo je 33 ljudi 2007. godine, a korišćeni su nemački pištolj Valter i austrijski Glok. Svi pištolji su legalno nabavljeni.
Ovdje se spisak ne završava, već je samo vrh ledenog brijega. Evropsko oružje ne samo da se pojavljuje u masovnim napadima, već su i glavni proizvod koji se kupuje u civilnoj trgovini oružjem.
Evropa drži četvrtinu prodaje oružja u SAD
„Ako se osvrnemo na 2010. godinu, to je posljednja godina za koju imamo jasne podatke o civilnom tržištu oružja. Uočićete da je 26 odsto oružja koje dospijeva na tržište evropskog porijekla," kaže za DW Nikolas Marš, ekspert za malo oružje na Institutu za mirovna istraživanja u Oslu.
Dok je četvrtina civilne prodaje oružja u rukama Evrope, ovaj kontinent je daleko najveći prodavac Americi, koji istovremeno značajno smanjuje prodaju oružja iz Azije i Latinske Amerike. Sudeći prema posljednjim podacima Biroa za alkohol, duvanske proizvode i vatreno oružje, oko dva miliona vatrenog oružja od skoro osam, na domaćem tržištu Sjedinjenih Država 2010. bilo je ili proizvedeno ili u vlasništvu Evrope.
Više od deset evropskih zemalja, od Poljske do Portugala, od Bugarske do Britanije, izvozi oružje u Sjedinjene Države namjenjeno prodaji američkim građanima. Lavovski dio evropskog izvoza u SAD dijele samo tri zemlje: Austrija, Italija i Njemačka. Izvozom 434.374 komada vatrenog oružja (gotovo u potpunosti pištolja) u SAD tokom 2010. godine Austrija je lider u grupi.
Italija je na drugom mjestu, sa 285.083 komada oružja dizajnirana za američke civile. Njemačka je treća sa 266.688 pištolja izvezena na američko tržište, sudeći po podacima Biroa za alkohol, duvanske proizvode i vatreno oružje.
Dok se najveći dio evropskog oružja prodatog u Americi uvozi, veliki igrači kao što su austrijski Glok, italijanska Bereta ili njemački ZigZauer takođe proizvode oružje u podružnicama u Sjedinjenim Američkim Državama.
Zavisnost od američke prodaje
S obzirom na to da većinu proizvođača oružja u Evropi čine privatne kompanije, teško je doći do preciznih podataka o prodaji i zaradi od izvoza u SAD. Trgovinska grupa Nacionalna fondacija streljačkih sportova procjenjuje da je veličina američkog civilnog tržišta oružja najveća na svijetu i kreće se negdje oko četiri milijarde dolara, što je oko tri milijarde evra godišnje. Evropa pokriva četvrtinu tog tržišta, što znači da dobro zarađuje.
„Izuzetno su važni,“ objašnjava Marš. „Najekstremniji primjer je Hrvatska.“ Ova zemlja je četvrta među evropskim izvoznicima oružja u SAD i prema podacima Biroa iz 2010. preko mora je otpremila 239.021 komada oružja – samo pištolja i skoro sve je bilo od hrvatskog proizvođača HS produkt.
„Uradili smo istraživanje pre nekoliko godina i 98 odsto izvoza iz Hrvatske išlo je u Sjedinjene Države,“ dodaje Marš. „Tako da, u suštini, zemlja može postati neka vrsta srednjeg izvoznika po globalnim standardima obrazujući neku vrstu uskog usmjerenja samo na američko civilno tržište.“
Dvostruki standardi
Iako stručnjaci za malo oružje Duket i Marš nisu iznenađeni bliskim vezama NSA i drugih lobija za promociju oružja u Sjedinjenim Državama sa evropskim kompanijama, kritikuju ono što Duket zove „dvostrukim aršinima“.
„Vrlo je upadljivo kako Evropljani vole da gledaju na svoje društvo kao mirnije i manje nasilno od američkog“, kaže Marš. „Ima puno Evropljana koji su posljednjih mjeseci predlagali da Amerika usvoji neku vrstu regulatornog sistema u vezi sa oružjem, a sa evropskim stilom.“
Istovremeno, dodaje Marš, evropske firme dobro zarađuju obezbjeđujući oružje za američko tržište. „Profit tih kompanija oporezuju vlade, a one odobravaju izvoz. Za to vrijeme ljudi u Evropi sede zadovoljni što zarađuju i izdaju dozvole za izvoz oružja“.
Krajnje je vrijeme za javnu debatu o evropskom izvozu oružja, tvrde stručnjaci. „Treba nam više pažnje i svijesti o vezama evropske industrije i civilnog tržišta u SAD“, kaže Marš. „O ovom se rijetko priča. I drugo – mora se postaviti pitanje, da li je dobra ideja imati prilično neograničen izvoz oružja na tržištu Sjedinjenih Država.“
Galerija
Bonus video:
