Iranski general Kasim Solejmani stigao je na aerodrom u Damasku u automobilu sa zatamnjenim staklima. Sa njim su bila četiri vojnika iz iranske Revolucionarne garde. Parkirali su se blizu stepeništa koje vodi do „erbasa A320“ kompanije Čem vings, na letu za Bagdad.
Ni Solejmani ni vojnici nisu bili na listi putnika, rekao je Rojtersu zaposleni u Čem vingsu, opisujući njihov odlazak iz sirijske prijestonice. Solejmani je iz bezbjednosnih razloga izbjegavao da putuje svojim privatnim avionom, rekao je irački bezbjednosni izvor. Ovaj putnički let mu je bio posljednji. Rakete koje je ispalio američki dron ubile su ga dok je odlazio sa aerodroma u Bagdadu u konvoju od dva blindirana vozila. Ubijen je i Abu Muhandis, zamjenik šefa iračkih Snaga za narodnu mobilizaciju (PMF), sa kojim se sastao na aerodromu.
Iračka istraga o napadima u kojima su ubijeni 3. januara pokrenuta je nekoliko minuta nakon američkog napada, izjavila su za Rojters dva iračka bezbjednosna zvaničnika. Agenti Nacionalne bezbjednosti su blokirali aerodrom i spriječili odlazak desetina pripadnika bezbjednosnog osoblja, uključujući policiju, pasoške službenike i obavještajne agente.
Istražitelji su se fokusirali na to kako su osumnjičeni doušnici na aerodromima u Damasku i Bagdadu sarađivali sa američkom vojskom kako bi joj pomogli da utvrde Solejmanijev položaj, piše Rojters, pozivajući se na svjedočenje dvojice bezbjednosnih zvaničnika koji su direktno upućeni u iračku istragu, dvoje radnika aerodroma u Bagdadu, dva policajca i dvoje zaposlenih u kompaniji Čem vings, privatnom avioprevozniku sa sjedištem u Damasku. Istragu vodi Falih al-Fajad, irački savjetnik za nacionalnu bezbjednost i šef PMF, tijela koje koordiniše iračke uglavnom šiitske milicije, od kojih mnoge imaju podršku Irana i bile su blisko povezane sa Solejmanijem.
Istražitelji agencije za nacionalnu bezbjednost imaju „snažne indicije da je mreža špijuna na bagdadskom aerodromu umiješana u prenošenje Amerikancima osjetljivih bezbjednosnih podataka“ o Solejmanijevom dolasku, rekao je Rojtersu jedan od iračkih bezbjednosnih zvaničnika.
Među osumnjičenima su dva pripadnika službe bezbjednosti na bagdadskom aerodromu i dva radnika Čem vingsa - „špijun na aerodromu u Damasku i drugi koji radi u avionu,“ kazao je taj izvor. Istražitelji agencije vjeruju da su četiri osumnjičena, koji nisu uhapšeni, radili u okviru šire grupe ljudi koja prosljeđuje informacije američkoj vojsci.
Dvojica radnika Čem vingsa su pod istragom sirijskih obavještajaca, prema riječima iračkih bezbjednosnih zvaničnika. U Bagdadu, agenti Nacionalne bezbjednosti vode istragu protiv dvojice bezbjednosnih radnika na aerodromu.
„Prvobitna otkrića bagdadskog istražnog tima ukazuju na to da je prva dojava o Solejmaniju došla sa aerodroma u Damasku. Zadatak ćelije na bagdadskom aerodromu bio je da potvrdi dolazak mete i detalje o konvoju,“ rekao je jedan od iračkih bezbjednosnih zvaničnika.
Američki zvaničnici, koji su tražili da ostanu anonimni, izjavili su za Rojters da su SAD u danima prije napada pomno pratile Solejmanijevo kretanje, ali su odbili da kažu kako je vojska utvrdila njegovu lokaciju u noći napada.
Solejmanijev avion je sletio na aerodrom u Bagdadu oko pola sata iza ponoći 3. januara, kazala su dva zvaničnika sa aerodroma, na osnovu snimaka sa bezbjednosnih kamera. General i njegovi čuvari su izašli iz aviona stepeništem direktno na pistu, zaobilazeći carinsku kontrolu. Dočekao ga je Muhandis i njih dvojica su ušli u blindirani automobil. Vojnici koji čuvaju generala ušli su u drugo blindirano SUV vozilo, kazali su zvaničnici na aerodromu. Dok su bezbjednosni zvaničnici aerodroma posmatrali, vozila su krenula glavnim putem koji vodi sa aerodroma. Prva američka raketa je u 00.25 pogodila vozilo u kojem su se nalazili Solejmani i Muhandis. SUV u kojem je bilo njegovo obezbjeđenje pogođen je nekoliko sekundi poslije.
U satima nakon napada, istražitelji su pregledali sve dolazeće pozive i poruke radnika noćne smjene na aerodromu, tražeći ko je mogao da Amerikancima pošalje dojavu o Solejmanijevom kretanju, kazali su irački bezbjednosni zvaničnici. Agenti Nacionalne bezbjednosti su satima ispitivali ranike službe bezbjednosti na aerodromu i Čem vingsa. Jedan bezbjednosni radnik je rekao da su ga agenti ispitivali 24 sata prije nego što su ga oslobodili. Rešetali su ga pitanjima o tome sa kim je razgovarao ili se dopisovao prije slijetanja Solejmanijevog aviona - uključujući „čudna pitanja“ u vezi sa letom iz Damaska - i oduzeli su mu mobilni telefon.
„Postavili su mi milion pitanja“, rekao je.
Predsjednik SAD Donald Tramp je u četvrtak rekao da je Solejmani ubijen zato što je planirao da digne u vazduh američku ambasadu. „Solejmani je aktivno planirao nove napade i veoma ozbiljno razmatrao naše ambasade, ne samo ambasadu u Bagdadu, ali mi smo ga zaustavili,” rekao je Tramp na mitingu u Ohaju.
Američki Predstavnički dom, koji je pod kontrolom demokrata, glasao je u četvrtak za ukidanje Trampovih ovlašćenja da vojsku SAD koristi protiv Irana bez pristanka Kongresa. Ta mjera sada ide u Senat, koji kontroliše Trampova Republikanska stranka, pa će njeno usvajanje ići teže.
Portparol Bijele kuće je rezoluciju opisao kao „smiješnu“. Tramp nije ponudio nikakve dokaze za to šta je uticalo na odluku da ubije Solejmanija, koji su kritičari opisali kao nesmotrenu. Komandant elitne Kuds jedinice Revolucionarne garde, Solejmani je vodio tajne operacije i širio sferu uticaja Irana u Siriji, Libanu, Iraku i Jemenu, suprotstavaljajući se regionalnom rivalu Saudijskoj Arabiji, kao i SAD-u i Izraelu. Rojters je prošle nedjelje objavio da je general u oktobru tajno pokrenuo pojačane napade na američke snage u Iraku i opremio iračke milicije sofisticiranim oružjem za njihovo izvođenje.
Solejmani je imao status nacionalnog heroja u Iranu, ali ga je Zapad smatrao opasnim i nemilosrdnim neprijateljem. Nova kriza između SAD i Irana je izbila nakon višemjesečnih tenzija otkad se Tramp povukao iz nuklearnog sporazuma Irana i svjetskih sila i ponovo uveo sankcije koje su ugrozile ekonomiju Islamske Republike.
Ministri spoljnih poslova Evropske unije i generalni sekretar NATO Jens Stoltenberg sastali su se juče u Briselu da traže način za odvraćanje SAD i Irana od otvorenog sukoba.
Nema povlačenja iz Iraka
Vašington je juče odbacio zahtjev Iraka da se pripremi za povlačenje svojih trupa usljed porasta tenzija između SAD i Irana nakon ubistva Solejmanija.
Irački premijer Adel Abdul Mahdi je to zatražio u telefonskom razgovoru sa američkim državnim sekretarom Majkom Pompeom u četvrtak veče, u skladu da odlukom iračkog parlamenta prošle nedjelje.
U saopštenju iz Abdul Mahdijevog kabineta se dodaje da su snage koje su učestvovale u ubistvu ušle u Irak ili koristile njegov vazdušni prostor bez dozvole.
Stejt department je odgovorio da se o prisustvu trupa SAD u Iraku neće razgovarati jer je ono „prikladno“.
„Međutim, vlade SAD i Iraka bi trebalo da razgovaraju ne samo o bezbjednosti, nego o finansijskom, ekonomskom i diplomatskom partnerstvu,“ navedeno je u saopštenju.
Iran je na ubistvo Solejmanija odgovorio u srijedu ispaljivanjem raketa na američke snage u Iraku. U napadu nije stradao nijedan Amerikanac niti Iračanin.
Nakon toga su odbje stane „spustile loptu“, ali je u regionu i dalje napeto, dok iranski komandanti prijete novim napadima.
Glavni irački šiitski sveštenik juče je osudio to što se sukob između SAD i Irana odvija na teritoriji Iraka i da se time rizikuje guranje već ratom razorene zemlje i šireg Bliskog istoka u dublju krizu. Veliki ajatolah Ali al Sistani je rekao da će Iračani biti najveće žrtve američko-iranskog sukoba.
U poruci poslatoj preko predstavnika na jučerašnjim molitvama u svetom gradu Kerbala, Sistani je rekao da nijednoj stranoj sili ne bi trebalo dozvoliti da odlučuje o sudbini Iraka, prenio je Rojters. Sistani, koji vrši veliki uticaj na javno mnjenje u Iraku, uključuje se u politiku samo tokom kriza i smatra se umjerenim glasom.
„Narod je dovoljno patio u ratovima … Irak mora da vlada sam i niko spolja ne smije imati ulogu u njegovom donošenju odluka,“ rekao je Sistani.
Na jučerašnjim molitvama u Teheranu, jedan iranski sveštenik je rekao da su američki interesi širom svijeta sada izloženi prijetnji. „Od sada, to što imaju previše baza, posebno u ovom regionu, neće biti prednost za njih,“ rekao je vjernicima Muhamed Džavad Hadž Aliakbari, sveštenik srednjeg ranga.
Nakon ubistva Solejmanija, Teheran je pojačao pozive za odlazak snaga SAD iz Iraka. Vrhovni lider Ali Hamnei je rekao da osvetnički napadi nisu dovoljni i da je okončanje američkog vojnog prisustva u tom regionu glavni cilj Irana.
Bonus video:
