Sjedinjene Američke Države (SAD) pomažu Crnoj Gori u izgradnji odbrane sajber (internet) prostora, kako bi se zaštitila od ruskog uticaja i dezinformacija.
Na sajtu američke službe Sajber komande (U.S. Cyber Command) piše da su njihovi službenici radili sa Ministarstvom odbrane kako bi “izgradili kapacitete za sajber odbranu” crnogorskog prostora.
“Ova saradnja takođe omogućava timovima da uče jedni od drugih, i pokazuje da nećemo tolerisati strane maligne uticaje na demokratske procese naših saveznika i partnera ili unutar SAD”, piše u saopštenju na sajtu američke komande.
Iz Sekretarijata za odbranu SAD (Department of Defence - DoD) saopšteno je ranije američkom “Njujork tajmsu”, da pokreću “informativne operacije zajedno sa vladama Makedonije, Crne Gore i Ukrajine, kako bi se zaštitili od ruskih dezinformacija koje su se događale tokom tamošnjih izbora i referenduma”.
Iz Vlade Crne Gore su saopštili da se saradnja odnosi na takozvane “hibridne prijetnje”, ali zvanično nijesu potvrdili da li one dolaze iz Rusije.
Više nezvaničnih izvora “Vijesti” iz Vlade saopštilo je, međutim, da je riječ o hibridnim prijetnjama koje dolaze posredstvom internet stranica, novinskih portala i organizacija koje navodno šire rusku propagandu.
Zbog navodnog pokušaja terorizma na dan parlamentarnih izbora u Crnoj Gori 2016. godine, optuženo je 14 ljudi, a prvooptuženi su Rusi Eduard Šišmakov i Vladimir Popov, za koje tužilaštvo tvrdi da su pripadnici ruske tajne službe. Među optuženima su i lideri DF-a Andrija Mandić i Milan Knežević...
Iz Vlade je saopšteno da nijesu potpisali poseban sporazum o ovakvoj vrsti saradnje, već da jedna od najvećih vojnih svjetskih sila pomaže u okviru memoranduma koji je potpisalo više članica NATO–a.
“Sve što je Vlada preduzimala u vezi sa temom o kojoj pitate je javno, to jest, saopšteno je javnosti. ‘Sporazum’ o kojem pitate je zapravo memorandum i nije riječ o SAD već je tu, kako možete vidjeti, više država članica NATO-a”, odgovoreno je iz Vlade.
U ranijem saopštenju Ministarstva odbrane, međutim, piše da su ih sajber eksperti iz SAD-a obučavali na osnovu bilateralne saradnje tog resora i američkog Sekretarijata za odbranu.
Iz Ambasade SAD u Podgorici tvrde da njihova država blisko sarađuje sa crnogorskim saveznicima “u suprotstavljanju malignom uticaju, u njegovim različitim oblicima i formama, posebno u sajber prostoru”.
“Posvećeni smo izgradnji sajber kapaciteta naših međunarodnih partnera. Kroz direktne napore izgradnje kapaciteta pomažemo našim partnerima da razvijaju i primjenjuju nacionalne strategije u oblasti sajber bezbjednosti, suprotstavljanja sajber kriminalu, uspostavljanja standarda sajber bezbjednosti i zaštite ključne infrastrukture od sajber prijetnji. Zbog međusobno povezane prirode sajber prostora, kada naši partneri poboljšaju svoje prakse sajber bezbjednosti, to u konačnom čini druge države, uključujući Sjedinjene Države, sigurnijim i otpornijim na sajber prijetnje”, saopštio je “Vijestima” portparol Ambasade Džef Adler.
Iz Ministarstva odbrane ranije je saopšteno da SAD pomaže crnogorskim “sajber” ekspertima, kroz organizovanje zajedničkih vježbi, obučavanje kadra, davanje preporuka i razmjenu informacija.
U SAD su podignute optužnice protiv ruskih državljana i kompanija zbog navodnog miješanja u predsjedničke izbore 2016. s ciljem da se pomogne Donaldu Trampu koji je i izabran za predsjednika.
Zvanična Moskva je u više navrata odbacila optužbe da se miješala u američke predsjedničke izbore.
Crna Gora dio Centra izvrsnosti za kooperativnu sajber odbranu
Memorandum o razumijevanju između ministarstava odbrane dvadesetak članica odnosi se na osnivanje, upravljanje i rad NATO Centra izvrsnosti za kooperativnu sajber odbranu.
NATO Centar osnovan je 14. maja 2008. godine, kada su Estonija, Njemačka, Italija, Litvanija, Letonija, Slovačka i Španija potpisale Memorandum o razumijevanju, a iste godine je akreditovan od strane Sjeverno-atlantskog savjeta. Kasnije se još država članica pridružilo sporazumu.
Četiri glavna polja djelovanja tog obrazovno-istraživačkog Centra su tehnologije, strategije, operacije i pravo, a aktivnosti se realizuju kroz multidisciplinarna primijenjena istraživanja, ekspertska savjetovanja, obuke i vježbe.
“Globalne prijetnje i izazovi sa kojima se NATO svakodnevno suočava odražavaju se na sajber prostor, zbog čega je sajber odbrana u Alijansi prepoznata kao jedan od elemenata kolektivne odbrane. Posljednjih godina, sajber napadi postali su dio hibridnog ratovanja i Alijansa sa posebnom pažnjom pristupa ovoj oblasti”, piše u memorandumu.Ukrajinci se hvalili da su spriječili državni udar i smjenu Đukanovića
Nedugo nakon prvih hapšenja u Podgorici za pokušaj terorizma i stvaranje kriminalne organizacije, saradnik predsjednika Ukrajine Petra Porošenka objavio je da su njihove službe spriječile državni udar u Crnoj Gori i “pobijedile rusku obavještajnu službu”.
“Ukrajinske specijalne službe izvele su jedinstvenu operaciju za sprečavanje državnog udara u Crnoj Gori”, napisao je tada na Fejsbuku ukrajinski politički tehnolog Taras Berezovec.
On je istovremeno konstatovao da je neuspjeh državnog udara u Crnoj Gori i pokušaj smjene (tadašnjeg) premijera Mila Đukanovića - jedinstvena operacija u inostranstvu:
“Duel u kojem je ukrajinska kontraobavještajna služba sigurno pobijedila rusku obaveštajnu službu... Zapadne specijalne službe nikad ne bi mogle tako brzo i efikasno da otkriju i neutralizuju više od 30 učesnika zavjere, da nije bilo SBU”.
Napadnut i sajt Vlade i DPS-a
Prema statistici nacionalnog tima za sprečavanje informacionih incidenata (CIRT), povećava se broj incidenata na Internetu od 2012. (šest incidenata) do 2016. godine (144 incidenta), piše u Vladinim “Smjernicama za bezbjednost i zaštitu informacija u sajber prostoru.
U skladu sa Zakonom o informacionoj bezbjednosti, CIRT vrši koordinaciju, prevenciju i zaštitu od računarskih bezbjednosnih incidenata na Internetu i drugih rizika bezbjednosti informacionih sistema u sajber prostoru Crne Gore.
U tom dokumentu piše da je tokom 2016. značajno porastao broja napada na informacione sisteme državnih organa i pravnih lica, dok su veb portali širom Crne Gore, uključujući i portal Vlade, bili meta DDoS napada (pokušaj da se računar učini nedostupnim korisniku).
“Prije, u toku i nakon izbornog dana u Crnoj Gori došlo je do DDoS napada na sajtove i portale Vlade, Cafea del Montenegro, Radija Antena M, Centra za demokratsku tranziciju i DPS-a”, piše u dokumentu koji je Vlada usvojila krajem 2016.
Tvrde da se ozbiljnost i sofisticiranost sajber napada koji pogađaju Crnu Goru tokom 2016. godine, ogleda se i kroz više identifikovanih napada na kritičnu informatičku infrastrukturu, slučajeve sajber špijunaže, kao i kroz “fišing” kampanje (krađa podataka sa računara) kojima su ciljani državni službenici i namještenici.
Tokom 2016. godine CIRT je registrovao 17 napada na veb portale i informacione sisteme, 20 prevara putem interneta, 34 zloupotrebe profila na društvenim mrežama, 14 neprikladnih sadržaja na internetu, 34 malvera (malicioznih virusa) i 25 ostalih incidenata.
Bonus video:
