Predstavljen davne 1969. godine, Fiat 128 je bio prvi model italijanskog giganta sa prednjim pogonom i predstavlja posljednji masovni Fiat te veličine koji se proizvodio u trovolumenskom obliku, sve do pojave Fiata Brave.
U 128- ici premijeru je imao i moderni 1.1- litarski benzinac (55 KS), koji se ubrzo pokazao jednim od najboljih u svojoj klasi, a upravo takav se pokazao i cijeli automobil.
Na putu se ponašao vrlo dobro, a u svojih 3.86 metra dužine pružao je dosta mjesta za prosječnu porodicu i njihov prtljag.
Tim kvalitetIma ovo vozilo je početkom 1970. godine Fiatu donijelo titulu evropskog automobila godine.
Fiat 128 vrlo brzo je postao hit širom Evrope, pa su uskoro stigle i druge verzije. Osim trovolumenske limuzine koja je stizala sa dvoje i četvoro vrata, 128- ica je bila i karavan, ali samo sa dvoje vrata.
Od 1971. godine dvovratna limuzina se mogla nabaviti i u modernizovananoj Rally verziji (1.3/67 KS).
Atraktivni 128 Coupe
Te je godine stigao i Sport Coupe koji se spoljašnjim dizajnom potpuno razlikovao od limuzine. Ovaj atraktivni Fiat imao je u ponudi dva motora 1.1- litarski sa 64 KS, 1.3- litarski sa 75 KS .
Fiat 128 Special pojavio se 1974. godine i u suštini to je bio Rally sa četvoro vrata.
Preteča "Stojadina"
Godine 1975. kupe verzija (SL) izlazi iz programa, a kao naslednik stiže 128 3P sa nešto manje agresivnijim izgledom. Ovaj kupe i te godine predstavljena verzija sa spuštenim zadnjim dijelom nastali su kao odgovor na tada svježeg tzv. rodonačelnika kompaktne klase, VW Golfa. (nosi tu titulu zbog opšte popularizacije te klase, ali prvi je bio Renault 16).
Kosi zadnji kraj, odnosno treća vrata, otvarala su više prostora za prtljag. Kako je stigao šest godina nakon prve 128- ice, jasno je da je imao modernije izvedene detalje (svjetla, maska, ...), ali vrlo brzo se pojavila i potpuno obnovljena klasična varijanta. Te 1976. godine 128- ica je dobila moderniju tehniku (motor, mjenjač, kočnice, ...), obnovljena sjedišta, instrument tablu, veće branike, kvadratna svijetla...
Proizveden u 3,1 miliona primjeraka
Sledeća važna godina je 1978. Tada se predstavlja model Ritmo koji najavljuje kraj za 128- icu. Ipak, tada su u penziju otišli samo najmlađi modeli – kupe 3P i limuzina sa kosim zadnjim krajem.
Karavan je trajao još dvije godine, dok je klasična, trovolumenska limuzina izdržala u proizvodnji sve do 1983 godine. U svim svojim varijacijama popularna 128- ica je proizvedena u nekih 3.1 miliona primjeraka. Brojke su to koje 70- ih godina učvrstile Fiat na poziciji jednog od najvećih proizvođača automobila na svijetu.
Nakon matične Italije, svoju popularnost 128- ica je nastavila graditi u mnogim drugim zemljama gdje je Fiat imao fabrike, ili je prodao licencu, kao što je bio slučaj u Jugoslaviji.
Zastava 128 i 101
Godine 1971. Fiatov bestseller se počeo proizvoditi i u Kragujevcu. Prvo je nosio istu oznaku,128, da bi krajem 80- ih, zajedno sa modelom 101, dobio dodatak nazivu, Skala. Za razliku od Italijana, kod nas je popularniji bio model sa kosim zadnjim krajem – 101, poznat kao "Stojadin" ili "Kec" koji se u Zastavi proizvodio i sa petoro vrata.
Taj narodni automobil dolazio je sa oznakama (Super, Comfort, Specijal i Mediteran) koje su se razlikovale po snazi motora, dodatku u obliku integrisanih naslona za glavu, obrtomjeru i kvalitetu presvlaka, ...
Inače, motori od 1.1 i 1.3 litra su u početku dolazili iz Italije, da bi ih vremenom počeli proizvoditi i kod nas. Tu su i počele prve veće kritike na račun "Stojadina".
Do početka 90-ih "Stojadini" i 128- ice (tada pod znakom Yuga) su preplavili puteve bivše države. Ovaj automobil, Zastava je proizvodila sve do 2001. godine.
Bonus video:
