U svijetu ima sedam ručnih radionica za izradu papira po originalnom tradicionalnom kineskom metodu iz drugog vijeka prije nove ere. Jedna od njih je u Ohridu, u porodičoj kući Robevci, gdje je i Nacionalni muzej. Radionicu za ručnu izradu papira "Sv. Kliment Ohridski" prije 12 godina otvorio je Ljupčo Panevski, riješen da drevni zanat sačuva od zaborava i da turistima ponudi kutije, notese, čestitke, razne diplome, ali i ikone od 15. do 17. vijeka, stare rukopise iz 13. i 15. vijeka, jevanđelja, slike iz Ohrida, izrađene prirodnim postupkom. Uz osmijeh dobrodošlice i pjesme Tošeta Proeskog, Panevski turistima nudi i besplatan čas o nastanku papira od sječenja tankih vlasi drveta, njegovog potapanja u vodu, preko cijeđenja i stavljanja u ramove na sušenje, pa do štampe. “Ovo je stari kineski postupak izrade papira, metod osinjeg gnijezda, rijedak postupak koji datira iz drugog vijeka prije nove ere. Papir se u Makedoniji, na ovakav način i u ovakvoj opremi, koja je autentična, radio sredinom 16. vijeka u kompleksu manastira Sveti Naum”, objašnjava Panevski. Papir se dobija vertikalnim sječenjem unutrašnjosti drveta na tanke vlasi, a ugao sječenja zavisi od vrste drveta, njegove starosti i oblika godova. Panevski koristi hrast, kesten, smrču, trešnju, a najkvalitetniji papir se dobija od trešnje. “Te tanke vlasi stoje u vodi najmanje 23 dana> što zavisi od vrste drveta i njegove čvrstine. To je vrijeme sazrijevanja kada se čestice potpuno prirodno vezuju, identično ispletene kao u osinjaku. Pletenje je prirodno, bez korišćenja bilo kakvih hemikalija, lijepka, smole ili drugih spustanci”, priča Panevski. Pripremljena smjesa drži se u specijalnim drvenim činijama sa metalnom rešetkom koja zadržava materiju na površini, a od oblika rešetke zavisi i oblik papira. “Kada se sakupi najmanje tridesetak papira nosimo ih ispod specijalne prese da se potiskivanjem iscijedi što više vode. Nakon 10 do 15 minuta papir okačimo da se potpuno osuši prirodnim putem. Za sušenje mu je dovoljno dva dana, a nakon toga papir vraćamo u presu da ga ispravimo, jer prilikom sušenja može doći do stvaranja nabora. Nakon 15 sati imamo gotov papir na kome može da se crta, štampa, piše”, objašnjava vlasnik radionice za izradu papira. Proces izrade papira, čija boja zavisi od vrste drveta, traje oko 27-28 dana. Smrča daje žućkasti papir, orah kafeni, trešnja rozi, a kesten braonkasti, ali dodavanjem prirodnih boja iz ekstrakta cvijeća i lišća, dobija se 16 nijansi. Za dekoraciju papira Panevski takođe koristi prirodni materijal suvo cvijeće, lišće, duvan, kukuruznu svilu, ali i peršun, čaj, kafu, ginko, origano... Radionica je zvanično otvorena 2002. godine, mada se porodica Panevski ručnom izradom papira bavi mnogo duže.
Bonus video:
