Prije tačno 20 godina - u ljeto 1994, sud u Trstu zvanično je objavio bankrot kompanije „Tripcovich s.p.a.“, jednog od najvećih holdinga u tom gradu na sjeveru Jadrana.
Time je stavljena tačka na do tada 99 godina slavne istorije najveće bokeljske brodarske kompanije u inostranstvu - firme koju je u Trstu daleke 1895. godine, osnovao pomorski kapetan iz Dobrote Bogdan Tripković.
O njegovom radu i istoriji firme „Tripcovich“ u crnogorskoj se javnosti malo zna, iako je kompanija koju je Bogdan Tripković utemeljio i vodio do svoje iznenadne smrti 1925. godine, svojevremeno bila treća najjača pomorska kompanija Austro-Ugarske i jedna od najvećih privatnih brodarskih kompanija u Italiji.
Učiti i poštovati druge
Bogdan Antonov Tripković rodio se 29. septembra 1862. godine u Dobroti, u palati porodice koja je spadala u jedne od najbogatijih bokeških pomorskih familija. Bratstvo Tripkovića naime, u vremenu od 18. do 20. vijeka dalo je čak 86 pomoraca od kojih su njih 63 bili kapetani, 5 pomorski oficiri-poručnici, a 18 mornari.
Bogdanov otac, kapetan Anton Tripković bio je prvi član te familije koji se iz Boke preselio i poslovanje nastavio u Trstu.
„Bogdan brzo prihvata glavna pravila njegove familije - učiti strane jezike i poštovati pomorce koji iz dalekih krajeva donose vijesti i vrijednu robu, njegovati prijateljstva, voditi računa o sopstvenim poslovima ali i poštovati one koji su ti pomogli time što ćeš im vratiti uslugu istom mjerom“, zapisao je o njegovoj mladosti italijanski istoričar Pjetro Spirito.
Bogdan A. Tripković
Tripković je septembra 1882, završio nautiku, dobio zvanje poručnika trgovačke mornarice i počeo pomorsku karijeru ploveći na dobrotskom jedrenjaku „Boritelj“, vlasništvo svog strica Luke i rođaka Petra Tripkovića.
Mladi Bogdan uskoro postaje zapovjednik tog broda, a 1886. stupa u službu najvećeg državnog austro-ugarskog parobrodarskog društva „Austrijski Lloyd“ sa sjedištem u Trstu.
Zapovijedajući na više parobroda te kompanije, prodorni mladi Bokelj stiče i brojna poznanstva među trgovcima, preduzetnicima i pomorskim agentima koji su njima putovali. Godine 1892. penzioniše se zbog zdravstvenih tegoba i pomorsku karijeru zamjenjuje trgovačkim poslovima.
Trgovina slavonskim hrastom
Na trgovini slavonskom hrastovinom i njenim izvozom za Francusku, gdje su se od tog drveta pravile čuvene bačve za odležavanje skupog francuskog konjaka, Bogdan stiče prvi veći kapital, pa se već 11. novembra 1895. ponovo vraća moru, ali kao brodovlasnik.
Osniva u Trstu kompaniju „Ditta D. Tripcovich - Societa Di Armamento a Agenzia Marittima“ i kupuje svoj prvi parobrod „Carlo“ od 395 BRT, izgrađen 1892. u Velikoj Britaniji. Italijaniziravši ime i prezime Bogdan Tripković postaje Diodato Tripcovich i narednih godina sa svojom kompanijom bilježi ogroman uspon.
Već 1910. posjeduje 17 brodova sa ukupno 43.000 BRT - među njima i neke od većih austrougarskih teretnjaka tog doba poput brodova „Franconia“ od 4..637 BRT, „Arcadia“ od 3.098 BRT...
Svojim putničkim brodovima „Graf Wurmbrand“ i „Venezia“ Tripković uspostavlja redovni putnički pomorski saobraćaj između Trsta i Ankone i Trsta i Venecije, a tih godina kupuje i svoje prve velike remorkere „Belroire“ i „Titan“ sa kojima preduzimljivi Bokelj pokreće i jedan sasvim novi i veoma unosni biznis - tegljenje i spašavanje oštećenih ili potonulih brodova.
Na svim je svojim brodovima od malog palube do zapovjednika zapošljavao većinom ljude iz naših krajeva, prvenstveno iz Boke.
Pred Prvi svjetski rat, firma sposobnog Dobroćanina bila je najveća privatna pomorska kompanija u Austro-Ugarskoj. Kapetan Bogdan Tripković je 1913. imenovan za admirala Bokeljske mornarice, a tu je visoku dužnost obavljao do 1921.
Tokom Prvog svjetskog rata njegovi brodovi rekvirirani su za vojne potrebe prilikom čega je dio njih i stradao u ratnim dejstvima. Nakon rata i raspada Austro- Ugarske, Trst pripada Italiji pa i Tripković svoju flotu stavlja pod italijansku zastavu i nastavlja uspješan pomorski biznis.
Na vrhuncu ekonomske moći, Bogdan Tripković iznenada umire 25. septembra 1925. godine u Trstu.
Sinovi i zet nastavljaju tradiciju
Uspješnu porodičnu tradiciju i biznis nastavljaju njegovi sinovi Mario i Oliviero, kao i zet baron Gotfrid fon Banfild, proslavljeni austro-ugarski mornarički pilot-as iz Prvog svjetskog rata, i sam Bokelj po porijeklu, jer se Banfild rodio 1890. u Herceg Novom. Flota kompanije „Tripcovich“ u godinama između dva rata narasta na preko 30 teretnih i putničkih brodova, kao i 7 remorkera.
„Ako nije teško, ne interesuje me!“, poslovna je deviza koju je baron Banfild upotrebljavao birajući najizazovnije, ali i najisplativije poslove pomorskog spašavanja. Među nekim od najčuvenijih je šestodnevna akcija spašavanja velikog modernog italijanskog motornog broda „Birmania“ koji se u jesen 1936. nasukao na ostrvcetu Mrduja u tjesnacu Splitska vrata. Tada je Banfild upotrijebio flotu od sedam plovila i 120 ljudi koji su danonoćno rezali djelove pramca teško nasukane „Birmanie“, krpili brod, minirali čak i hridi na Mrduji kako bi se ispod pramca broda mogao napraviti betonski navoz ojačan čeličnim šinama da bi se „Birmania“ mogla ponovno vratiti u more...
Uspon i pad pod Banfildima
U Drugom svjetskom ratu flota kompanije „Tripcovich“ bukvalno je desetkovana- ratni vihor u obliku mina, podmornica i aviona, odnio je 12 od ukupno 15 njihovih trgovačkih brodova i 7 od ukupno 9 njihovih remorkera. Obnova kompanije je ipak krenula, nabavljaju se nova plovila i diversifikuje poslovanje pa „Tripcovich“ kupuje prve tankere, jača se aktivnost tegljenja i spašavanja... 1954. „Tripcovich“ dobija koncesiju za lučko tegljenje brodova u luci Trst, a poslovi spašavanja i uklanjanja brojnih od rata zaostalih olupina, obavljaju se po Mediteranu, Crvenom moru i na Indijskom okeanu. Za doprinos prilikom čišćenja Sueckog kanala od olupina iz arapsko-izraelskog rata 1956. godine i ponovnog uspostavljanja plovidbe tim za čitav svijet vitalnim plovnim putem, kompanija „Tripcovich“ dobija veliku medalju Ujedinjenih nacija...
Kompanija početkom osamdesetih postaje holding, a u njenom sklopu posluje i flota od ukupno 27 remorkera, najveća te vrste u Italiji.
Početkom devedesetih holding „Tripcovich“ kontroliše oko 100 raznih kompanija iz sektora pomorskog i kopnenog transporta, osiguranja i logistike širom Evrope koje zapošljavaju 4.500 ljudi i 1992. godine ostvaruje promet od 1,4 milijarde maraka.
Kola međutim, ubrzano kreću nizbrdo i kompanija, koju više odlučujuće ne kontrolišu protomci familija Tripković i Banfild, zapada u velike finansijske teškoće. Uprkos žestokoj borbi posljednjeg muškog izdanka ove familije, Gotfridovog i Marijinog sina, barona Rafaela Banfild-Tripkovića firma je 1994. bankrotirala i likvidirana je.
Ipak, na nekim od njenih ostataka kao što je firma „Tripnavi“ tradicija pomorskog biznisa i danas živi. „Tripnavi“ je naime 1994. dobio nove vlasnike i postao je „Tripmare s.p.a“. Zanimljivo je da je danas ova kompanija u sastavu italijanskog konzorcijuma „Ocean“, čiji brodovi i dalje na svojim cimunjerama nose prepoznatljivi znak 120-godina stare pomorske kompanije najvećeg bokeljskog brodara.
Bogdanov unuk čuveni kompozitor i dirigent
Unuk Bogdana Tripkovića, baron Rafaelo de Banfild-Tripković bio je posljednji muški izdanak ove familije.
Sin hercegnovskog avijatičara Gotfrida Banfilda i bogate nasljednice bokeljskog brodara Marije Tripković, školovavši se u Švajcarskoj, Italiji i na Nacionalnom konzervatorijumu u Parizu, postao jedan od najuglednijih britanskih i italijanskih kompozitora i dirigenata druge polovine 20. vijeka.
Zgrada teatra "Verdi" u Trstu
Pored ostaloga, komponovao je balete “Le Combat”, “Quatuor”, “Una lettera d’amore di Lord Byron”, “Acostino”, opera-jednočinke “Colloquio col Tango ossia La Formica” “Alissa”, kompozicije za simfonijski orkestar “Liebeslied”, “Searle”, “Der Tod der Geliebten” i druge, radio je u Francuskoj, Velikoj Britaniji, Italiji i SAD, dirigovao je i umjetnički sarađivao sa Pablom Pikasom, Žanom Koktoom, Leonardom Bernštajnom, Herbertom fon Karajanom i Marijom Kalas, a bio je i dugogodišnji umjetnički direktor teatra “Giuseppe Verdi” u Trstu.
Kada je glavna zgrada tog čuvenog teatra bila zatvorena radi rekonstrukcije, Rafaelo je 1992. iz svog džepa platio rekonstrukciju tadašnje stare autobuske stanice u novu reprezentativnu koncertnu i pozorišnu dvoranu koja je dobila ime “Sala Tripcovich” pod kojim i danas egzistira, i koristi se za razne kulturne događaje .
Rafaelo de Banfild-Tripković umro je 7. januara 2008. godine u Trstu, ne ostavivši, nažalost, potomke za sobom...
Bonus video:
