Afera “crne trojke” za koje bivši pripadnik specijalne antiterorističke jedinice Uprave policije Brajuško Brajušković tvrdi da su krajem prošlog milenijuma po naredbi bivšeg komandanta Veselina Veljovića prebijale neistomišljenike režima, novinare i opozicionare bacile su mrlju na četiri decenije dugu istoriju SAJ-a.
Savremena jedinica formirana je davne 1973. godine za izvršavanje složenih i visokorizičnih zadataka bezbjednosti, a u prvom redu borbi protiv terorizma i pružanje asistencije drugim organizacionim jedinicama prilikom hapšenja kriminalaca i kriminalnih grupa.
Specijalizovana jedinica je u Crnoj Gori formirana 1. marta 1973. godine nakon što je tadašnje rukovodstvo SFRJ na čelu sa Titom suočeno sa rastućim problemom terorizma krajem 1972. godine, odlučilo da formira svoje specijalne snage na saveznom i republičkim nivoima.
Takva odluka donijeta je nakon terorističkih događaja na planini Raduša, koja se nalazi na tromeđi između Hrvatske, Like i BiH, kada je polovinom 1972. godine došlo do oružanih sukoba pripadnika Hrvatskog revolucionarnog bratstva, koji su se borili za nezavisnost Hrvatske, sa tadašnjim pripadnicima Milicije, a nešto kasnije i sa JNA i Teritorijalnom odbranom. Mjesec dana trebalo je tada jugoslovenskim snagama, koje su brojale oko 30.000 pripadnika SUP-a , JNA i TO, da unište tkz. “Bugojansku grupu”.
(FOTO: Savo Prelević)
Taj dogadaj je tada dobro “uzdrmao” partijske, vojne i policijske krugove, a nešto kasnije je i sam predsjednik Tito priznao: "...dobro smo dobili po glavi...”
U Crnoj Gori je tada formirana poluspecijalizovana jedinica koja se zvala “jedinica za posebne namjene”. Polovinom 1979. godine formiran je Specijalni vod, koji je bio jezgro jedinice, a on je sa rezervnim sastavom tada sačinjavao Specijalnu jedinicu MUP-a Crne Gore.
Pod tim imenom jedinica je 1991. godine dočekala i raspad bivše SFRJ, a posljednji komandant bio je Vaso Baošić. Navodno, tada je pominjano i da su pored pripadnika JNA i dobrovoljaca u “oslobađanju” Dubrovnika jedan dan učestvovali čak i specijalci MUP-a Crne Gore. Tokom 1992. godine tadašnje rukovodstvo MUP-a šalje u Pljevlja svoju elitnu jedinicu, ali tada se pominjalo da umjesto da čuvaju mir i oni su, navodno, sijali strah među tamošnjim Muslimanima.
“Crnogorski specijalci pucaju na Husein-pašinu džamiju”, bio je jedan od tekstova, koji je tada objavio beogradski nedjeljnik “Vreme”.
Tu jedinicu je 1995. godine preuzeo dotadašnji šef policije iz Pljevalja, vojni kadar Veselin Veljović, koji je na čelu SAJ-a ostao sve do oktobra 2005. godine. Veljović je za sobom doveo i nekoliko vojnih kadrova - Zoran Tomčić, Mladen Marković, Miljan Perović, Dragan Blagojević, Željko Spalević, Veselin Magovčević i Saša Zvicer odlučili su tih godina da promijene uniformu.
Dolaskom Veljovića jedinica je od tadašnjeg rukovodstva MUP-a dobila veći stepen bezbjednosne važnosti, zbog čega se promijenilo i brojčano stanje. Od jedinice sa oko 20-ak stalnih pripadnika, to je postala baza za obuku oko 80 stalnih policajaca, koji su na Zlatici napravili kamp.
Ta jedinica u događajima 1998. godine, kada je već godinu ranije došlo do otvorenog zaokreta vlasti od režima Slobodana Miloševića, promijenila ime u Specijalna antiteroristička jedinica, koja tada poboljšala specijalizovanu opremu. SAJ to ime nosi i do danas.
(FOTO: Savo Prelević)
U noći između 14. i 15. janura 1998. godine, nakon sumnivih predsjedničkih izbora, SAJ na čelu sa Veljovićem bio je na jednoj od pozicija ispred zgrade Vlade Crne Gore kada je spriječen pokušaj pristalica Momira Bulatovića da uđu u zgradu, u kojoj su tada bili Milo Đukanović, Svetozar Marović, Filip Vujanović i brojni ministri.
Krajem 90-ih godina SAJ je postao i najvažniji borbeni aparat vlasti protiv akcija pripadnika Sedmog bataljona - paravojne jedinice tadašnje Vojske Jugoslavije formirane sa ciljem da bude direktni instrument politike Beograda.
SAJ u proteklih nekoliko godina učestvuje samo u akcijama spasavanja u nekim težim saobraćajnim nesrećama, vremenskim nepogodama
U očekivanju komplikovanja bezbjednosne situacije crnogorska policija nastavila je da se naoružava, pa su tako za potrebe SAJ-a tada nabavljeni vodeni topovi, oklopna vozila, ali i velike količine lakog naoružanja i municije. Posebnu ulogu SAJ je imao i prije ali i za vrijeme NATO agresije kada su pripadnici te specijalne jedinice čuvali objekte od posebne važnosti.
Iskustvo dugo četiri decenije i program obuke po uzoru na svjetske antiterorističke jedinice, doprineli su tada stvaranju izuzetno obučene, veoma pokretne i savremeno opremljene operativne jedinice.
U novom milenijumu SAJ je izveo na desetine akcija hapšenja opasnih i naoružanih osoba i kriminalaca, ali su učestvovali i tokom hapšenja terorističke grupe u akciji “Orlov let”.
Krajem 2005. godine Veljović je napustio SAJ, jer je postao prvi direktor Uprave policije, a na tom mjesto njega je zamijenio Dragan Blagojević. Aktuelni komandant Posebne jedinice policije rukovodio je SAJ-om prilikom hapšenja terorističke grupe, koji su u noći između 10. i 11. septembra 2006. godine planirali oružane napada na vjerske i druge objekte na području Malesije.
Blagojevića je 2008. godine na mjestu komandanta zamijenio dugogodišnji pripadnik SAJ-a Željko Spalević, a prije tri godine na to mjesto je postavljen Mladen Marković.
SAJ u proteklih nekoliko godina učestvuje samo u akcijama spasavanja u nekim težim saobraćajnim nesrećama, vremenskim nepogodama, a njeni pripadnici asistiraju prilikom hapšenja u većim akcijama policije protiv organizovanih kriminalnih grupa
Medojević: Udarna pesnica režima, a ne države
Poslanik Demokratskog fronta Nebojiša Medojević kazao je za "Vijesti" da su specijalne jedinice specifične u zemljama nastalim raspadom SFRJ jer su, njihovi pripadnici sticali i neposredno ratno iskustvo tokom 90-ih godina.
"Nažalost, u Crnoj gori je stanje najdelikatnije, jer mi još nijesmo ni počeli demokratsku transformaciju društva, a uloga bezbjednosnih službi je i dalje veoma politizovana i one i dalje predstavljaju "udarnu pesnicu" režima, a ne države.
Politička zloupotreba SAJ je konstantna i učešće pojedinih pripadnika ove jedinice u prebijanjima i ubistvima neistomišljenika režima je bila sastavni dio njihovih aktivnosti.
Pripadnici ove jedinice su posebno zloupotrebljavani u periodu od 2000. godine do danas u pružanju logistike i fizičke zaštite bosova organizovanog kriminala, što se veoma lako može uočiti prema naglom bogaćenju pojedinih pripadnika i starješina ove jedinice", ocijenio je Medojević.
On je na Odboru za bezbjednost ali i javno saopštavao svoja saznanja o vezama nekih starješina i pripadnika SAJ-a sa odbjeglim bosom Darkom Šarićem, koji je dobar dio svog obezbjeđenja regrutovao upravo u pripadnicima ove jedinice.
"Dugogodišnja kohabitacija vrha režima sa organizovanim kriminalom, dovelo je do brisanja tanke linije između policije i mafije i sada su potrebne korjenite refrome da bi se ovaj važni dio državnog aparata upodobio svojoj ustavnoj ulozi i osposbio za izvršavanja najtežih zadataka u borbi protiv organizoavnog kriminala, korupcije i terorizma.
Uloga ovih jedinica je posebno važna u Crnoj Gori, koja praktično i nema Vojsku i najveci teret u ispunjavanju najdelikatnijih zadataka leži na SAJ", smatra Medojević.On je naveo da su u DF-u napravili i plan reformi bezbjednosnog sektora, a prema kojem bi trebalo ukloniti "kontaminirane djelove" SAJ-a, popuniti brojno stanje, pojačati obuku i uvesti dodatna pravila vezana za profesionalizaciju, depolitizaciju i demokratsku kontrolu nad jedinicom.
"Moral i patriotizam, uz vrhunski profesionalizam, odličnu obuku i maksimalne uslove za rad i život, povećane zarade i posebne bonuse u zavisnosti od postignutih rezultata, moraju postati temelj nove uloge SAJ-a u demokratkoj pravnoj državi. Vrijeme političkih zloupotreba SAJ-a, prebijanja nesitomišljenika vlasti, druženja sa kriminalcima mora postati prošlost.
Crnu Goru čekaju ogromni izazovi u borbi protiv mafije i korupcije i SAJ mora postati udarna pesnica države i naših građana u toj borbi", naveo je on.
Galerija
Bonus video:
