Ako nijeste stanovnik bihorskog kraja, teško da biste poželjeli da češće prolazite uskim, vijaugavim putem, s proljeća još i prepunim rupa u asfaltu, koji od Berana vodi prema novoj opštini Petnjici.
Petnjica će svakako biti jedina crnogorska opština do čijeg će se sjedišta dolaziti jednom kolovoznom trakom iz svih postojećih pravaca, kojih nije mnogo.
„Na putu od Berana, dugom sedamnaest kilometara, postoje samo dva mjesta gdje se dva mala auta mogu normalno mimoći na kolovozu. U svakom drugom slučaju, jedan automobil mora preći na neasfaltirani pojas. Kada naiđu veća vozila, autobus ili kamion, zaustavljanje se podrazumijeva“ - priča profesor Nihad Kršić.
Ovaj sredovječni čovjek je sa porodicom proveo više godina u zapadnoevropskim zemljama, Luksemburgu i Njemačkoj, ali se ipak vratio da živi u svom rodnom mjestu. Nijesu mu, kaže, prijali tamošnji tempo života i trka za novcem „od jutra do sjutra“.
Jedinstvana troetažna džamija iz 16.vijeka
„Nema ove ljepote nigdje i ne može nikada tamo da se živi kao ovdje. Uz uslov da se ovdje mnogo toga promijeni. Radujem se povratku statusa opštine Petnjici. Mislim da je to velika šansa, ali da mora pravilno da se iskoristi, tako da nas čeka mnogo, mnogo posla“ dodaje Kršić.
On je jedan od rijetkih stanovnika ovog kraja koji nije iz vladajućih stranaka i kojeg euforija ne nosi tako daleko i visoko da ne vidi probleme koji Petnjicu muče. Ova malena varoš nema čak ni kiosk za štampu, pa se po dnevne novine odlazi u Berane.
„Jedina trafika zatvorena je krajem devedesetih godina. Ukinuta je čak i stanica policije. Imamo ambulantu i poštu, ali do Petnjice nikada nije stigao optički kabl, tako da nemamo ADSL i brzi internet. Nemamo kablovsku televiziju. Fiksna telefonija funkcioniše po odavno prevaziđenom sistemu upredene parice. Sve do prije pet godina, kada su ljudi počeli da uvode TV Total, bili smo osuđeni samo na prvi program nacionalne televizije ili satelitsku TV“ , priča Kršić.
Petnjica danas ima tri kafane, tri prehrambene prodavnice i dva butika. Nema čak ni vatrogasno vozilo.
„Ako se dogodi požar, pogotovu u nekom od udaljenih sela, vatrogascima iz Berana realno treba taman toliko vrema da stignu da zagase temelje kuće“, kaže Kršić.
Put ih zaobišao
Dosadašnji predsjednik Mjesne zajednice Petnjica Remzija Latić smatra da su svi ti problemi posljedica oduzimanja statusa opštine 1957. godine, do kada je ovaj kraj imao čak i svoju minihidroelektranu.
„Pravo zaostajanje počelo je onog trenutka kada je napravljen novi put između Berana i Rožaja. Taj put je trebalo da prođe kroz Petnjicu, kuda je išao stari. Ali nije prošao tuda, već je napravljen tunel Lokve i magistrala je otišla daleko od nas, a mi smo postali slijepo crijevo. A slijepo crijevo je, kao što se zna, nešto što je tu, ali bez čega se može“, kaže Latić.
Sama Petnjica je, dodaje Latić, malena varoš, sa svega četiristo-petsto stanovnika, ali je Bihor po površini mnogo veći od nekih drugih postojećih opština u Crnoj Gori.
Privremeno sjedište administracije: Dom kulture
„Površina buduće opštine je sto sedamdeset četiri kvadratna kilometra. U dvadeset pet sela prema posljednjem popisu živi 6,7 hiljada stanovnika. Tateritorija je do sada bila podijeljena na sedam mjesnih zajednica. Na tom prostoru je pet osnovnih škola sa svojim područnim odjeljenjima, od kojih je najveća i najljepša ona u Petnjici. Imamo i jednu srednju stručnu školu“, kaže Latić.
On kao najveće probleme koji do sada, kroz status mjesne zajednice, nijesu mogli biti riješeni, navodi nezaposlenost i putnu i komunalnu infrastrukturu.
„Putevi moraju hitno da se grade. Nijesu nam dovoljni ti uski jednokolovozni putevi prema Beranama, prema Bioči i prema Rožajama. Onaj prema selima Bor, Savin Bor i Kruščica, koji su na najvećoj nadmorskoj visini, ispod Pešterske visoravni, i ne pominjem, u takvom je stanju. Sama Petnjica je na 730 metara nadmorske visine“, priča Latić.
On objašnjava da je područje bihorskog kraja toliko veliko i razuđeno da je onima koji su najudaljeniji, kao što je slučaj sa selom Kruščica, trebalo da prevale i po pedeset kilometara da bi izvod iz matične knjige dobili u Beranama.
„Vraćanjem statusa opštine, ako ništa drugo, približićemo administraciju građanima, tako da neće morati da putuju tako daleko za najobičnija dokumenta“ , vjeruje Latić.
Mala administracija za velika očekivanja
Predsjednik Inicijativnog odbora za povratak opštine, Muslija Kalić, obećava da administracija buduće opštine neće biti velika.
Nihad Kršić, sa druge strane, smatra da se sa povratkom statusa opštine „malo zakasnilo“
„Nama je naprihvatljiviji model sadašnje andrijevičke opštine. Svega jedan ili dva sekretarijata. Formiraćemo najelementarniji menadžerski tim koji će činiti predsjednik opštine, predsjednik skupštine opštine, sekretar SO, menadžer i sekretar sekretarijata lokalne samouprave. Predvijedjeli smo i posebno mjesto potpredsjednika opštine za dijasporu. Mislim da ćemo na taj način odgovoriti svrsi i potrebama građana“, kaže Kalić.
On smatra da bi se za prvo vrijeme, dok se ne napravi posebna zgrada, ta mala administracija, koja ne bi prelazila brojku od dvadeset do trideset ljudi, mogla smjestiti u zgradi Doma kulture.
Kalić ističe da je povratkom statusa opštine ispravljena istorijska nepravda koja je ovom kraju nanesena, „jer su Bihor i Petnjica kroz istoriju uvijek bili veća i značajnija teritorijalna organizacija“.
Nihad Kršić, sa druge strane, smatra da se sa povratkom statusa opštine „malo zakasnilo“ jer je veliki ljudski potencijal otišao iz ovih krajeva prije dvadeset godina, te da danas još najmanje jedna Petnjica živi u Luskemburgu i drugim zapadnoevrospkim državama.
„Ja mislim da je osnovni zadatak da se formira jedan nestranački ekspertski tim, koji bi obišao naše ljude koji rade u zapadnoj Evropi i koji bi prenio iskustva malih opština kojih tamo ima na svakom koraku. Malobrojnih i efikasnih. Mora se povratiti povjerenje dijasporaca i mora im se pokazati i dokazati da opština Petnjica nije politički iznuđena niti formirana da bi se zadovoljile lične ambicije pojedinaca. Ovo jeste velika šansa, ali samo ako budemo znali da je iskoristimo“, kaže Kršić.
Šansa u poljoprivredi, drvopreradi, turizmu...
U Petnjici danas ima svega dvije stotine zaposlenih. Od toga, skora pola u fabrici košulja „La vista“, koju svi naši sagovornici ističu kao svijetli primjer i okosnicu budućeg ekonomskog razvoja.
Oni se uzdaju i u veliki broj malih preduzeća iz oblasti poljoprivrede, drvoprerade i turizma, i u razvoj ovih oblasti. Da bi turizam mogao biti velika šansa za Petnjicu, govori i činjenica da se na njenom području, nedaleko od same varoši nalazi najveće arheološko nalazište u Crnoj Gori iz doba eneolita, Torine, odnosno Radmanska klisura, koje je do sada potpuno nevalorizovano.
Na području Bihora arheolozi su ranije locirali još nekoliko značajnih gradina i lokaliteta. U Petnjici se nalazi i jedinstvena džamija na Balkanu iz 16. vijeka, koja je troetažna. Rekonstruisana je prije desetak godina „Za sve to je preduslov saobraćajno otvaranje. Ne možete očekivati da vam turisti dolaze ovdje putevima kakve sada imamo.
Moraju se otvoriti novi putni pravci sa dvije trake prema Beranama, Bijelom Polju i Rožajama i moraju se popraviti drugi putevi koji vode do razuđenih sela, pa tek onda razmišljati o bilo kakvom razvoju“, ističe Kršić.
Galerija
Bonus video:
