Grupa entuzijasta, zaljubljenika u brodove iz Hrvatske, kojoj su se pridružili i entuzijasti iz Crne Gore i ostalih bivših jugoslovenskih republika, pokrenula je neuobičajenu inicijativu da kroz njihovo volontersko angažovanje pokuša da se obnovi jedan od najčuvenijih brodova u ovom dijelu svijeta – školski brod „Galeb“, nekadašnje Jugoslovenske ratne mornarice, javnosti mnogo poznatiji kao „Brod mira“, bivšeg doživotnog jugoslovenskog predsjednika Josipa Broza Tita.
„Galeb“ se već 12 godina nalazi u Rijeci, gdje ga je 2000. godine doveo njegov tadašnji vlasnik, grčki biznismen Džon Pol Papanikolau, koji ga je za 750 hiljada dolara otkupio od Vlade Crne Gore.
Crna Gora, u čije je vlasništvo „Galeb“ dospio 1995. godine, sa još nekoliko ratnih i pomoćnih brodova tadašnje RM Vojske Jugoslavije, bez imalo sentimentalnosti, taj, izuzetno značajan brod, za samo 750 hiljada dolara prodala Grku, koji je “Galeb” namjeravao da rekonstruiše u ekskluzivnu super-jahtu za najbogatiju klijentelu.
Nakon što je Papanikolau ostao dužan riječkom brodogradilištu „Viktor Lenac“, „Galeb“ je prodat na sudskoj aukciji, a kupio ga je grad Rijeka, sa namjerom da brod obnovi i postavi u svojoj luci kao muzej. Troškovi obnove “Galeba” procijenjeni su na iznos od deset do 40 miliona dolara, zavisno od toga da li će 74 godine stari brod ostati samo stacionarni muzej, ili će se vratiti u plovidbeno stanje.
Na Titovoj jahti boravile su i filmske zvijezde poput Sofije Loren, Elizabet Tejlor, Kirka Daglasa i Ričarda Bartona
Inače, brod “Galeb” je, zbog izuzetne istorijske vrijednosti, Ministarstvo kulture Hrvatske proglasilo za kulturno dobro od nacionalnog značaja.
Budući da grad Rijeka nema dovoljno novca da sam uđe u tako zahtjevan projekat, grupa zaljubljenika u brodove sa ostrva Krk, predvođena Vladimirom Baričevićem, pokrenula je inicijativu da se organizuje postepena obnova broda na kojoj bi radili volonteri – zaljubljenici u “Galeb”, i oni koji su službom bili dugo godina vezani za taj brod, pa ga i najbolje poznaju.
“Baričević je došao i do mene, a onda smo zajedno kontaktirali i nekadašnjeg komandira glavnih i pomoćnih strojeva na tom brodu, penzionisanog zastavnika I klase Rada Jovanovića koji živi u Tivtu. On je skoro tri desetljeća proveo na “Galebu” i taj brod poznaje ’u dušu’, a, iako je u osamdesetoj godini života, veoma je voljan da se odmah priključi aktivnostima koje budu pokrenute na ’Galebu’ u Rijeci”, priča za “Vijesti” penzionisani zastavnik Mornarice VCG Antonio Stevanović iz Tivta.
On je dodao da je stari strojar Rade Jovanović, koji je sa “Galebom” “tukao” mnoga svjetska mora vozeći Tita u njegove čuvene “misije mira”, veoma raspoložen da svoje iskustvo i ekspertizu stavi u službu ponovnog “oživljavanja” pogonskog kompleksa legendarnog broda.
“Ljudi poput Jovanovića, koji su dugo godina služili na ’Galebu’ ili su na druge načine vezani za taj brod, ima dosta u svim bivšim jugoslovenskim republikama. Tu su i drugi entuzijasti-zaljubljenci u brodove uopšte, ali i mladi ljudi koji ne pamte SFRJ, ni Tita, ni ’Galeb’, ali su spremni da volonterskim radom pomognu obnovi broda. Stoga nam je u opciji i svojevrsna obnova nekada čuvenih ’omladinskih radnih akcija’ – da volonteri koji to žele dođu na ’Galeb’ u Rijeku, žive na brodu, druže se i svakodnevno rade na brodu kako bi bio obnovljen i vraćen u život”, istakao je Stevanović.
On je pozvao sve iz Crne Gore koji su zainteresovani za taj projekat da se jave inicijatorima akcije i pomognu obnovi broda koji simbolizuje zajedničko pomorsko i istorijsko nasljeđe prostora “od Triglava do Đevđelije”.
Na jednom od tih putovanja, pred libijskom lukom Tripoli, “Ramb III” je torpedovala britanska podmornica i teško ga oštetila
“Isto tako, na ovaj način želimo da dopremo i do onih koji su, nadam se, danas malo ’svjesniji’ ili ’normalniji’ nego što su to bili u proteklih dvadesetak godina, kada su sa ’Galeba’ u Crnoj Gori i Hrvatskoj nestale razne stvari – neke i vrlo vrijedne. Bio bi red da se to vrati na brod, gdje je tim stvarima pravo mjesto”, kazao je Stevanović, dodajući da će inicijatori akcije kontaktirati sa gradskim vlastima Rijeke kao vlasnikom broda, kako bi našli najprihvatljiviji modus po kome će se odvijati akcija obnove i dalje valorizacije starog Titovog “Broda mira”.
Budući da se dogodine navršava 60 godina od kada je 1953. iz Zelenike, u Boki Kotorskoj, sa Titom isplovio na prvo međunarodno krstrenje do Velike Britanije, entuzijasti se nadaju da će stari “Brod mira” uskoro ponovno biti u stanju da zaplovi Jadranom i svjetskim morima.
Na brodu i nesvrstani
“Galeb” je svoju burnu karijeru počeo 1938. godine u Đenovi, gdje je izgrađen kao brod-hladnjača “Ramb III”. Po izbijanju Drugog svjetskog rata, “Ramb III” je mobilisala Ratna mornarica Italije i naoružala ga kao pomoćnu krstaricu i koristila kao snabdjevača njenih trupa u Sjevernoj Africi.
Na jednom od tih putovanja, pred libijskom lukom Tripoli, “Ramb III” je torpedovala britanska podmornica i teško ga oštetila, jer je torpedo bukvalno raznio i otkinuo čitav pramac broda. Italijanski zapovjednik “Ramba III” tada je napravio i gotovo nevjerovatan pomorski poduhvat, vrativši svoj teško oštećeni brod u Italiju i to vozeći preko Mediterana “u rikverc”, odnosno krmom napred, jer je brod bio bez pramca!
Nakon kapitulacije Italije u Drugom svjetskom ratu, brod su preuzeli Njemci i pregradili ga u pomoćnu krstaricu-minopolagač pod imenom “Kiebitz”. Na vezu u riječkoj luci potopila ga je 25. novembra 1944. saveznička avijacija, a splitski “Brodospas” “Kiebitza” je izvadio iz mora 1948, nakon čega je otegljen u pulsko brodogradilište Uljanik, odakle je 1952. godine temeljito rekonstruisan, izašao kao školski brod JRM pod novim imenom “Galeb”.
“Galeb” je dug 117, širok 1513 metara, a deplasman mu je 5.754 tone. Brzinom od 17 čvorova pokretala su ga dva “fijat” dizel motora, ukupne snage 7.200 konja
Tito se prvi put na njega ukrcao 10. septembra 1952. godine u Podgori, gdje je sa palube “Galeba” izvršio smotru brodova JRM. U narednih 27 godina “Galeb” je u Titovoj službi bio ukupno 549 dana, od čega je maršal na brodu bio 318 dana, preplovivši ukupno 86.062 nautičke milje Jadranom i mnogim svjetskim morima u poznatim misijama mira i prijateljstva.
Ukupno su do Titove smrti na “Galebu” sa njime boravila 102 svjetska državnika. “Galeb” je bio Titova službena rezidencija za vrijeme V Samita pokreta nesvrstanih u Kolombu, na Šri Lanci 1976, kada je maršal na njemu ugostio 29 delegacija zemalja učesnica. Britanska kraljica Elizabeta II, Naser, Nehru, Hruščov, Brežnjev, Čerčil, Gandi, Čaušesku, Valdhajm, Gadafi... samo su neka od imena svjetskih državnika koji su boravili na “Galebu”, dok je on u Titovoj službi često plovio svjetskim morima, praćen eskadrom JRM, koju su najčešće činili razarači “Split”, “Kotor” i “Pula” i trgovački brod “Lovćen”.
Na Titovoj jahti boravile su i filmske zvijezde poput Sofije Loren, Elizabet Tejlor, Kirka Daglasa i Ričarda Bartona. “Galeb” je dug 117, širok 1513 metara, a deplasman mu je 5.754 tone. Brzinom od 17 čvorova pokretala su ga dva “fijat” dizel motora, ukupne snage 7.200 konja.
Galerija
Bonus video:
