Nacrt akcionog plana zaštite od buke za teritoriju glavnog grada Podgorice i opštine u sastavu glavnog grada Golubovci do 2024, stavljen je na javnu raspravu do 25. juna. U Nacrtu se ističe da je prekomjernoj buci u Podgorici izloženo 39908 stanovnik u svojim domovima, a nakon sprovedenih mjera ta brojka bi trebalo da se umanji na 32897 stanovnika. Određivanje prioritetnih područja upravljanja bukom (PUB) se vidi da u primarnim objektima stanuje 55973 stanovnika.
Naručilac izrade Akcionog plana je Glavni grad Podgorica, odnosno Sekretarijat za planiranje i uređenje prostora i zaštitu životne sredine, plan se pravi do 2024. godine. Akcioni plan se temelji na ulaznim podacima, rezultatima i emisijskim modelima pojedinih glavnih izvora buke korišćenim u izradi Strateške karte buke.
“Podgorica predstavlja najveću urbanu aglomeraciju države. Aglomeracija je dio teritorije, odnosno urbanizovano područje sa preko 100.000 stanovnika. Glavni grad prema prostorno-demografskoj analizi predstavlja područje visoke koncentracije, sa gustinom naseljenosti od 117 stanovnika po metru kvadratnom, što je znatno više od nacionalnog prosjeka (45). Prema podacima Zavoda za statistiku Crne Gore, u Podgorici su krajem 2011. godine registrovana 7.042 privredna subjekta, što iznosi 33,3% ukupno registrovanih privrednih subjekata u Crnoj Gori. Najveći broj privrednih društava je iz oblasti trgovine (45,9%), zatim stručne, naučne i tehničke djelatnosti (11,7%), građevinarstva (8,5%), usluga pružanja smještaja i hrane (7,0%) i prerađivačke industrije (6,8%)”, piše u Nacrtu.
“Prema zvaničnim informacijama nadležnog Ministarstva, a na osnovu podataka o izvršeni tehničkim pregledima, broj registrovanih motornih i priključnih vozila za 2017. godinu u glavnom gradu bio je 67.270. Dinamika svakodnevnog korišćenja automobila može se ocijeniti kao izražena, što se manifestuje naročito kroz evidentnu saobraćajnu opterećenost, a što posljedično utiče i na povećan stepen zagađenja životne sredine”, ističe se u dokumentu.
Podgorice ima značajno mjesto i u sve frekventnijem turističkom prometu šireg područja.
“Područje za koje se izrađuje Akcioni plan obuhvata urbani dio Glavnog grada Podgorice i opštinu u sastavu glavnog grada Golubovci ukupne površine 10.390,2 ha (GUR Podgorica 8584,9 ha i GUR Golubovci 1.805,3 ha)...”, piše u Nacrtu.
Prema popisu stanovništva, domaćinstava i stanova iz 2011, na području obuhvata Akcionog plana živi 162.169 stanovnika, a prema procjenama koje su korišćene za izradu Strateške karte buke u Podgorici je 2017. godine bilo 173.990 stanovnika. Glavni izvori buke u području Podgorice su drumski i željeznički saobraćaj. Buka od industrijskih postrojenja ne utiče značajnije na nivo buke u blizini stambenih objekata. “Monitoring nivoa buke u okviru državnog programa monitoringa segmenata životne sredine u 2011. godini obuhvatio je jedanaest lokacija na teritoriji glavnog grada (Blok V – ispred hemijske čistionice „Pingvin“; Blok IX – u blizini OŠ „Radojica Perović“; u blizini vrtića „Đina Vrbica“; Mala pijaca - raskrsnica u blizini Mexa; KBC - ispred ulaza; Stari Aerodrom – u blizini OŠ „Pavle Rovinski“; raskrsnica „Oktobarske revolucije“ i „Bratstva i jedinstva“ - kod EI Niša; Trg Republike; naselje pod Goricom – u blizini UNDP-ija; Masline – ispred „MZ Masline“; Zabjelo - raskrsnica pored OŠ „Vuk Karadžić“, u intervalu dnevnog, večernjeg i noćnog perioda. Prema izvještaju o realizovanom monitoringu, najbrojnija odstupanja nivoa buke zabilježena su u noćnom intervalu. Na mjernom mjestu u blizini KBC-a su zabilježena najveća odstupanja u sva tri intervala, naročito u večernjem (20 dB)”, piše u Nacrtu.
Tokom 2012. godine, monitoring buke u životnoj sredini vršen je na lokacijama Blok V, Trg Republike i KBC – ispred ulaza, tokom zimskog i ljetnjeg perioda.
“Na osnovu Odluke o utvrđivanju akustičhih zona na teritoriji glavnog grada – Podgorice, mjerna mjesta u Bloku V i na Trgu Republike pripadaju stambenoj zoni, dok mjerno mjesto ispred KBC Crne Gore pripada zoni povišenog režima zaštite od buke. Rezultati mjerenja ukazuju da su odstupanja od propisanih graničnih vrijednosti najizraženija tokom noćnog perioda (od 23 do 7 časova). Najveća prekoračenja graničnih vrijednosti evidentirana su na mjernom mjestu ispred KBC Crne Gore”, piše u Nacrtu.
Na tri prometne raskrsnice (raskrsnica ulica Bratstva i jedinstva i Oktobarske revolucije, raskrsnica ulica 27. marta i Kralja Nikole, raskrsnica ulice Moskovske i Bulevara Revolucije) izvršena su petnaestominutna mjerenja u vremenskom intervalu dnevnog, večernjeg i noćnog perioda: 07 - 19, 19 - 23 i 23 - 07 časova. Izmjereni ekvivalentni nivoi (srednja vrijednost) tokom sva tri perioda dana i tokom sva četiri ciklusa mjerenja bili su iznad 60 dB, što navodi na zaključak da su prekoračene propisane granične vrijednosti.
U 2013. godini, mjerenje nivoa buke vršeno je na dvije lokacije: Stari aerodrom (ul. Aerodromska 1, zajednička stambena zgrada, I sprat) i I proleterske brigade 33 (mini obilaznica, individualni stambeni objekat, I sprat). Vrijednosti indikatora buke za dan i veče nijesu prelazile granične vrijednosti nivoa buke ni u prvom ni u drugom ciklusu. Noćni indikatori buke prelazili su graničnu vrijednost nivoa buke u oba slučaja.
Manja odstupanja evidentirana su u noćnim intervalima na svim mjernim mjestima u blizini magistralnih puteva. Kao uzročnik zabilježenih prekoračenja nivoa buke, u izvještaju o sprovedenom monitoringu po ovom pitanju, prepoznato je odvijanje saobraćaja.
Centralna javna rasprava održaće se 19. juna u 12 časova u KIC-u “Budo Tomović”, a Sekretarijat za planiranje prostora i održivi razvoj je zadužen za sprovođenje javne rasprave.
Mjere za umanjenje buke
U pogledu umanjenja negativnih uticaja buke, a u okviru Akcionog plana, predviđene su mjere: završetak urbanističkog rješenja građevinskih blokova, regulacija saobraćaja, pejzažno uređenje i ozelenjavanje, formiranje sistema za praćenje stanja buke u životnoj sredini (baza podataka, sistem monitoringa i dr).
Akcioni plan upravljanja bukom u gradu Podgorici do 2024. godine predviđa aktivnosti upravljanja bukom.
“Prilikom izrade akcionog plana razmatran je niz standardnih mjera za smanjenje buke i vršena analiza i proračun njihove učinkovitosti. Mjere zaštite od buke koje su razmatrane za svaku od lokacija su, ograničenje brzine vozila, postavljanje barijera za zaštitu od buke (uglavnom za buku generisanu od željezničkog saobraćaja), ozelenjavanje i dodatno ozelenjavanje uz izvore buke, zamjena postojeće asfaltne podloge podlogom koja ima bolja akustička svojstva – tihi asfalt, soundscape tehnika za očuvanje tihih zona.
Za svaku od mjera je vršen ponovni proračun nivoa buke, nakon čega je vršen odabir najpovoljnije mjere”, piše u Nacrtu.
Buka guši i parkove
Što se tiče mjera očuvanja tihih zona planira se određivanja mogućih područja koja zadovoljavaju kriterijume za tihe zone unutar naseljenog područja...
Sprovedena je analiza tihih zona na teritoriji aglomeracije. Uočljivo je da su granične vrijednosti za nivo buke u tihim zonama u aglomeraciji postavljene veoma strogo: 35 dB za period tokom noći i 40 dB za period u toku dana i večeri.
“U Vodiču kroz dobru praksu za tihe zone Evropske agencije za zaštitu životne sredine (Good practice guide on quiet areas, European Environment Agency Technical report No4/2014), navodi se da je u urbanim uslovima izuzetno teško ostvariti zone sa nivoom buke ispod 45 dB za period dana i 40 dB tokom noći. U Nacrtu se predviđa i redefinisanjem graničnih vrijednosti buke za tihe zone u aglomeraciji da bi se otklonila većina prekoračenja propoznatih Strateškom kartom buke glavnog grada Podgorica. Zone, kao što je Trg nezavisnosti, Trg ispred Univerziteta Crne Gore, koji se nalaze uz izuzetno prometne saobraćajnice, treba dodatno analizirati da li ispunjavaju i druge uslove da bi bili proglašeni tihim zonama u aglomeraciji, koje po definiciji služe za odmor i opuštanje stanovnika aglomeracije. Gradski parkovi koji se nalaze u blizini najprometnijih saobraćajnica, kao što je slučaj sa Njegoševim parkom, Karađorđevim parkom, parkom “Ivana Milutinovića”, park Pobrežje i slično, su analizirani raznim mjerama u cilju smanjenja buke. Jedno od rješenja je soundscape tehnika, što je tehnika kombinovanja različitih zvukova koje ljudski sluh ne doživljava kao buku, najčešće zvuci koji se mogu čuti u prirodi. Ovi zvukovi se mogu omogućiti izgradnjom fontana u parkovima, postavljanjem zvučnika koji emituju poželjne zvukove, kojima se prikriva buka koja dolazi od drumskog i željezničkog saobraćaja”, piše u dokumentu.
4.121.619 eura planirano je da budu roškovi sprovođenja akcionog plana, što je za 1.649.669,00€ više od procjene prihvatljivih troškova (2.471.950,00 €), odnosno budžeta potrebnog za realizaciju ovog Akcionog plana. Sprovođenjem akcionog plana ne rješavaju samo pitanja buke, već i pitanja pejzažnog uređenja grada, bezbjednosti saobraćaja i postizanje pozitivnih efekata za život u gradu.
Plan urbane mobilnosti
Konačno je počela izrada Plana urbane mobilnosti u Podgorici. Na njemu radi Glavni grad, uz podršku GIZ-a (Nemačka organizacija za međunarodnu saradnju), a proces traje godinu.
“Zašto traje tako dugo, zato što je prvi cilj da se uključi što šira javnost u izradu ovog plana. U pitanju je proces, mi se trenutno nalazimo na samom početku. U ovom momentu se ne govori još uvijek o konkretnim mjerama, nego se postepeno dolazi do njih, polazeći prvo od vizije”, kaže Sekulović.
A vizija je da Podgorica bude savremen grad, koji u fokusu ima čovjeka. Saobraćaj bi trebalo da bude efikasan i siguran, dostupan i pristupačan, socijalno pravedan, usmjeren ka zaštiti životne sredine i aktivnim vidovima prevoza. Na kraju, svi zajedno bi trebalo da rade na poboljšanju nivoa kulture, zdravlja i zadovoljstva svih stanovnika.
Bonus video:
