Pod naslovom “Čovjek slobode, znanja i humanosti“, prije nekoliko dana iz štampe je izašla monografija o primarijusu dr Niki Laboviću, partizanskom doktoru, utemeljivaču zdravstvene službe i jednom od začetnika hirurgije u Beranama.
Bio je višegodišnji upravnik Narodne bolnice, Sreske poliklinke, Higijenskog zavoda i Medicinskog centra Ivangrad, ali i poliglota, sportista, poslanik u Skupštini Crne Gore, predsjednik Savjeta za narodno zdravlje...
Autor monografije, njegov rođak Vukašin Vojkan Labović, za “Vijesti“ kaže da motiv za pisanje te knjige nije, prije svaga, porodična vezanost, već potreba da se “oduži sjajnom ljekaru i čovjeku“.
Priča da je skoro deceniju trajalo prikupljanje zapisa o dr Niki, kako su ga u rodnom gradu zvali, i čiji Dom zdravlja i danas nosi njegovo ime.
Monografija je štampana na 50. godišnjicu smrti čuvenog ivangradskog ljekara, podjednako uvažavanog i među narodom i u medicinskim krugovima.
“Rođen je 1908. godine u Kraljima kod Andrijevice. Završio je studije medicine 1937. godine u Beogradu. Za vrijeme studija upoznao se sa idejom komunizma, postao simpatizer Komunističke partije Jugoslavije. Zbog toga dospijeva i na sud, završava u zatvoru, a potom je prognan natrag u Crnu Goru. Po isteku jednogodišnjeg progona vratio se i završio studije...“, priča Vojkan o mladosti znamenitog rođaka.
Nakon završenih studija, dr Nika radi u prvatnim klinikama, a zatim postaje i vojni ljekar u jednoj divizijskoj bolnici na Cetinju. Tu je, kaže Labović, ostao do kapitulacije Kraljevine Jugoslavije. Kao pripadnici naprednog omladinskog pokreta, zajedno sa bratom i sestrom, završava u albanskom logoru. Tamo su, objašnjava Labović, proveli tri godine, a potom vraćeni u Crnu Goru.
“Za vrijeme rata, nakon izlaska iz logora, Nika je partizanski doktor... Još 1943. u Brenama je organizovao i zdravstvenu zaštitu stanovništva, jer je bio glavni ljekar bolnice Drugog udarnog korpusa. Nakon oslobođenja radi kao ljekar u Vojnoj bolnici na Cetinju, a potom se vraća u Ivangrad, gdje je ostao do kraja svojeg života...“, piše u Labovićevoj monografiji.
Zbog ratnih zasluga 1947. godine odlikovan je Ordenom za hrabrost, a kasnije Ordenom zasluga za narod, Ordenom rada II i III reda. Za vojne zasluge nagrađen je Ordenom sa srebrnim mačem 1967. godine, a za životno djelo dobio je nagradu “21. jul“.
Iako nije bio hirurg po obrazovanju, uz dr Jovana Klisića i dr Dušana Dekleva, smatra se i začetnikom hirurgije u Beranama. Hirurgiju je “htio ne htio“ usavršavao u partizanima “liječeći i operišući ranjenike, amputirajući ruke, noge, vadeći metke iz tijela ranjenih drugova...“.
U poslijeratnom Ivangradu pamte ga kao ljekara koji nikad nikome nije uskratio medicinsku pomoć, niti je odustajao čak ni onda kad su njegove kolege “dizale ruke“ od pacijenta. Usavršavao se u Švajcarskoj, Belgiji, Njemačkoj, Holandiji...
“Dugo godina je bio jedini ljekar u Ivangradu i zbog toga je morao svuda da stigne i pomogne bolesnom čovjeku. Počev od operacione sale, pa do najzabačenijih sela Polimlja i Bihora. Jedna od najljepših vrlina tog ‘narodnog ljekara’ bila je što nikada za svoju ljekarsku intervenciju nije prihvatio nikavu novčanu ili drugu naknadu...“, napisao je dr Milić Vukanić u “Slobodi“, avgusta 1970. godine, na dan smrti dr Nike.
Anegdote iz njegove ljekarske prakse još se pamete u Beranama, a svaka govori o toplini, posvećenosti, profesionalnosti i nesebičnosti... Sjećanja njegovih pacijenta, zabilježena u monografiji, potvrđuju da je s velikom pažnjom liječio i djecu “državnih neprijatelja“ u poslijeratnom Ivangradu, nepogrešivo “od oka“ znao da postavi dijagnozu, a podjednako uspješno i da utješi i da osokoli pacijente.
Kako je napisao dr Božidar Božo Vuković, “mnogi pacijenti izvan Crne Gore nalaze koje su dobijali od uglednih klinika donosili su kod dr Nike da ih provjeri i potvrdi“.
Savremenici ga opisuju i kao boema, vrlo duhovitog i uvijek spremnog na šalu i druženje, koji je ipak “dostojanstveno i tiho i živio i umro“.
Cijelog života volio samo Kosu
Među brojnim biografskim detaljima iz profesionalnog života omiljenog ivangradskog ljekara, u monografiji autor otkriva i dio njegove intime. Ljekar, koji se nikad nije ženio i nije imao potomstva, navodno, cijelog života je volio Kosu Pajković. Prema svjedočenju Boška Milikića bila je to “najljepša žena koju je Ivangrad ikada imao“.
“Udala se veoma mlada sa 16 godina, imala ćerku i sina, a muž joj je poginuo u četnicima. Iako je Nika htio da je ženi, roditelji i sestra nijesu prihvatili taj brak. Nika je bio lijep, rasan, otmen, rječit... kako to umije biti lijep Vasojević, i nije bilo žene koja ga nije poželjela... Nika je ostao u vezi s Kosom cijelog života. Bila je to prava, stvarna i istinska ljubav...“.
Njihova veza, piše u monografiji, “izazivala je od čuđenja i zavidljivosti do divljenja i podržavanja“.
Ako nije u bolnici, onda je na aerodromu
Dr Nika imao je brojna interesovanja, priča Vukašin Labović. Još za vrijeme studija zainteresovao se za vazduhoplovstvo i padobranstvo...
“U Ivangradu se posvetio osnivanju Aero-kluba... Sugrađani su znali da, ako dr Nika nije u bolnici, onda je sigurno na aerodromu... Ozbiljnost ivangradskog Aero-kluba potvrđivala se više puta. Prema zapisu Zorana Zečevića, 1956. godine, Aero-klub učestvovao je na II kongresu Vazduhoplovnog saveza Jugoslavije... Po završetku kongresa dr Nika je kao delegat Vazduhoplovnog saveza Crne Gore bio i na prjemu kod maršala Tita...“, priča autor monografije.
Na tom kongresu je Aero-klub iz Ivangrada proglašen najboljom vazduhoplovnom organizacijom u zemlji.
Bonus video:
