Otrovi koji su se više od deceniju i po nalazili uskladišteni u betonskom skloništu u krugu bivše fabrike kože “Polimka” u Beranama, konačno su uklonjeni sa tog mjesta.
Ta bivša fabrika, međutim, nije jedina na sjeveru u kojoj su poslije gašenja ostali opasni materijali i hemijske supstance. Osim fabrike papira i fabrike kože u Beranama, trebalo bi provjeriti da li zaostale hemije, i u kojim količinama, ima u magacinima biše fabrike “Impregnacije” u Kolašinu, zatim u fabrici “Dekor” u Rožajama, u Vunarskom kombinatu u Bijelom Polju, bivšoj “Šperani” u Beranama, “Termoventu” u Andrijevici.
Te fabrike su svojevremeno građene na periferiji gradova, daleko od naselja. Sada su, širenjem i urbanizacijom, gradovi stigli do samih fabrika.
”Iako je inspekcijskim nalazom na lokaciji bivše fabrike za preradu kože ‘Kips Polimka’ AD Berane konstatovano 38.270 kilograma otpadnih hemikalija kojima je istekao rok trajanja i koje su opasne za okolinu, na dan njihovog pretovara pojavilo se 85 tona, ili više nego duplo”, naveli su iz Agencije za zaštitu životne sredine.
Agencija je, kako tvrde, prvenstveno ozbiljnost zatečene situacije i opasnost od daljeg neadekvatnog skladištenja supstanci koje su bila prijetnja zdravlju ljudi, riješila problem uklanjanjem hemikalija partnerstvom sa “Hemosanom” iz Bara.
“Intervencija koja bi koštala državu, prema procjenama ovog preduzeća, oko 350.000 eura, urađena je kao donacija saniranju još jednog ekološkog problema u državi, na čemu se toj kompaniji zahvaljujemo”, saopštili su iz Agencije.
Iz Agencije za zaštitu životne sredine naglasili su i da su podnijeli krivičnu prijavu protiv NN lica koje je odgovorno za dupliranje količine opasnih hemikalija u skladištu te fabrike.
Mještani nekoliko beranskih naselja koja se nalaze najbliže nekadašnjoj industrijskoj zoni Rudeš, godinama traže od nadležnih državnih organa da što hitnije preduzmu mjere za uklanjanje opasnih hemikalija koje se skoro 15 godina nalaze u krugu bivše fabrike kože.
Oni su još tada tvrdili da se u “Polimkinim” objektima i dalje nalazi više od pedeset tona zapaljivih i otrovnih materija koje su korišćene u procesu prerade i štavljenja kože i naglašavaju da je krajnje začuđujuće što opasne hemikalije i pored brojnih upozorenja niko i ne pokušava da ukloni sa prostora gdje svakodnevno cirkuliše veliki broj ljudi, i što se zna da se radi o supstancama koje mogu da izazovu ekološku katastrofu neslućenih razmjera.
Dok su iz kompanije KIPS, koja je prije deceniju i po privatizovala fabriku za preradu kože “Polimka”, tvrdili da su hemikalije i otrovi na sigurnom, stanovnici susjednih naselja i neki od bivših radnika nisu mislili tako.
”Godinama se priča da su u krugu ‘Polimke’ nakon njenog zatvaranja ostale tone otrovnih i zapaljivih materijala koji su korišćeni u procesu proizvodnje i prerade kože. U saznanju smo da su u skloništima ostale i velike količine boja i lakova, razrjeđivača, kao i drugih otrovnih materijala, poput sumporne, mravlje i sirćetne kiseline”, pričali su neki od mještana obližnjeg naselja Budimlja.
Isto se moglo čuti i od bivših radnika “Polimke”, koji navode da su stručne ekipe morale da istraže cijeli prostor koji je pripadao bivšoj fabrici kože i da odstrane sve ono što bi moglo negativno da utiče na zdravlje ljudi.
”Hemikalije su bile upakovane u plastične bačve, podložne isparavanju”, kaže bivši sindikalni lider u toj kompaniji Dušan Veljić.
Prema njegovim riječima, da stvar bude još opasnija, radilo se o kiselinama, bojama, lakovima i razrjeđivačima koji su pri maloj nepažnji mogli da planu i izazovu eksploziju.
Iz preduzeća KIPS ranije su tvrdili da su oni postupili po nalogu inspekcije marta 2009. godine i da su izvršili sakupljanje hemikalija iz proizvodnih pogona i da su ih uskladištili u betonskom skladištu. Isticali su da se to skladište nalazi pod stalnim nadzorom Ekološke inspekcije i da nema nikakvog razloga za bilo kakvu paniku.
Do stečaja 1992. godine bivša beranska Fabrika kože i kožne galanterije “Polimka” upošljavala je oko 750 radnika. Fabrika je odavno zatvorena, a preduzeće KIPS je u jednom dijelu otvorilo tržni centar.
Kada je pokrenuta priča o opasnim hemijskim materijama, za “Polimku” se najprije tvrdilo da to nije istina. Pa se zatim tvrdilo da sve to i nije tako opasno i da ga nema toliko. Sada je Agencija za zaštitu životne sredine utvrdila da je tih opasnih hemijskih materijala bilo više nego duplo, i podnijela krivičnu prijavu protiv NN lica.
Što se tiče drugih fabrika na sjeveru, sagovornici “Vijesti” smatraju da se taj problem može ukrivati još neko vrijeme, ali samo do trenutka kada Crna Gora bude morala da ispuni kriterijume iz poglavlja koje se tiče zaštite životne sredine. Tada će zaboravljena hemija u fabrikama na sjeveru biti ozbiljan problem. U još nekim magacinima nekadašnjih fabrika na sjeveru Crne Gore još uvijek se kriju značajne i opasne količine zaboravljenih hemijskih materija koje su se nekada koristile u procesima proizvodnje. Iako fabrike odavno ne rade, hemikalije nijesu uklonjene iz propalih i potpuno neobezbijeđenih objekata.
Taj problem može se ukrivati još neko vrijeme, ali samo do trenutka kada Crna Gora bude morala da ispuni kriterijume iz poglavlje koje se tiče zaštite životne sredine. Tada će zaboravljena hemija u fabrikama na sjeveru biti ozbiljan problem. U još nekim magacinima nekadašnjih fabrika na sjeveru Crne Gore još uvijek se kriju značajne i opasne količine zaboravljenih hemijskih materija koje su se nekada koristile u procesima proizvodnje. Iako fabrike odavno ne rade, hemikalije nijesu uklonjene iz propalih i potpuno neobezbijeđenih objekata
Zaboravljena hemija, propale laboratorije i naselja pored
Prema pouzdanim i provjerenim informacijama, velike količine opasne i zaboravljene hemije nalaze se i u objektima bivše fabrike celuloze i papira u ovom gradu.
”Tu ima svega i svačega. Postoje velike količine hemijskih supstanci u buradima koje su tu ostale još iz vremena kada je radila fabrika celuloze i dok se koristila takozvana prljava tehnologija”, kazao je jedan od bivših tehnologa.
On tvrdi da su ove supstance uskladištene u krugu fabrike, dok se u zgradi bivše laboratorije nalaze još dodatne količine drugih hemijskih supstanci koje se danas koriste čak i u terorističke svrhe.
”Pored kaustične sode i natrijum-metasilikata rumunske prizvodnje, kalcijumoksida i aluminijum-sulfata, tu se nalazi i ogromna količina nedifinisanih supstanci”.
On smatra da je vrlo opasno ostaviti sve to potpuno neobezbijeđeno.
”Zgrada laboratorije je u potpunom propadanju i te hemijske supstance mogu čak i same od sebe da se aktiviraju pretvaranjem u gasno stanje i emitovanjem u vazduh. Dobrom dijelu tih hemikalija je istekao i rok važenja, a potpuno je nepoznato šta se dešava nakon toga”, priča tehnolog.
U Beranama se odmah pored bivših fabrika za preradu kože, kao i fabrike za proizvodnju papira, danas nalaze velika izbjeglička naselja sa hiljadama žitelja. I druga velika prigradska naselja, poput Budimlje i Beransela, proširena su do granica nekadašnjih poslovnih krugova ovih kompanija.
Bonus video:
