U uzanoj Ulici Draška Vujanovića u Ulcinju, nekada čuvenoj br 7, koja povezuje Ploču sa Sabornom crkvom Svetog Nikole, uzdižu se velelepni, višespratni objekti sa pogledom na more i jedinstvene zidine drevnog utvrđenja.
U njihovoj sjenci, iako do pola porušena, vremenu i dalje prkosi kuća, koja se zove Pašina.
Kuća, koja je pregrmjela sve ratove i nepogode od 1742, kada je sagrađena, nije mogla protiv ljudske nebrige i pohlepe. Svjedok jedne od najznačajnijih epoha u istoriji grada, danas je u ruševinama i zaboravljen od svih.
“Neko bi zbog ovoga trebalo da se zacrveni danas- od ljudi iz Opštine do onih u Ministarstavima”, kaže Starograđanin Ismet Karamanaga.
Kuću je sagradio Skadarski paša Jusuf Čaušoli po naredbi sultana Mahmuda.
Sultan je naredio paši da sagradi kuću u Ulcinju u blizini džamije i preseli svoje ljude kako bi suzbio piratstvo u gradu.
Karamanaga kaže da je u kući živjelo i po deset familija.
“Bila je to jedna od najljepših zadužbina i kuća u Ulcinju”, sjeća se Karamanaga.
Svojevremeno je bila pod jurisdikcijom Zavoda za zaštitu spomenika kulture koji je prije nekoliko godina izdvojio 12 hiljada eura za izradu konzervatorskog projekta, ali se tu stalo.
”Kuća je bila jedinstveni kompleks sa česmom, koju su uklonili komunisti nakon rata i hamamom i Pašinom džamijom. Nema opravdanja za stanje u kome se sada nalazi”, kaže Karamanaga.
Na nekoliko mjesta,krov kuće je propao, nema prozora ni vrata, fasada opada a unutrašnjost je puna šuta i otpada. Ironija je da se kuća nalazi tik iza jedne obrazovne ustanove, Osnovne škole „Boško Strugar”.
Kuća tako učenicima, umjesto o istoriji, svjedoči o nebrizi i neodgovornosti...
V. d. kustosa ulcinjskog muzeja Gazmend Kovači kazao je da je Pašina kuća upisana u registar nepokretnih kulturnih dobara kao dobro od lokalnog značaja.
On je priznao da je do urušavanja došlo zbog nebrige nadležnih institucija.
“Svojom arhitekturom sa specifičnim elementima poput drvene rezbarene tavanice, kuća se izdvaja kao spomenik značajnog stilskog karaktera. Kao i veći dio kulturne baštine Opštine Ulcinj i ovaj spomenik prepušten je propadanju zbog neadekvatnog odnosa institucije i nedostatka funkcije”, kazao je Kovači „Vijestima”.
Dodao je da Muzej namjerava da u skladu sa zakonom o zaštiti kulturnih dobara podnese inicijativu za obnovu.
“Predlažemo da sanirani objekat bude u sklopu Muzeja Ulcinja sa karakterom organizovanja raznih aktivnosti iz oblasti kulture”, kazao je on. U Upravi za za zaštitu kulturnih dobara, ocijenjeno je da je do propadanja značajnog kulturno istorijskog spomenika, došlo zbog izostanka saradnje lokalnih i državnih institucija. Na pitanje „Vijesti”, iz Uprave je stigao odgovor da je izrađen elaborat o valorizaciji tog kulturnog dobra u kome je dataljno opisano sadašnje stanje kao i mjere njegove zaštite.
“Takođe, Pašina kuća tretirana je kroz Studiju zaštite kulturnih dobara za potrebe izrade Prostorno urbanističkog plana Opštine Ulcinj, koju je uradila Uprava. U oba dokumenta, u mjerama zaštite, navedeno je da je potrebno izraditi Projekat sanacije pomenutog kulturnog dobra, na osnovu prethodno izvršenih detaljnih konzervatorskih istraživanja”, piše u odgovoru iz Uprave.
Konstatuje se “da je činjenica da je vrijeme učinilo svoje i da se kuća nalazi u lošem stanju”.
“U dokumentaciji Uprave, između ostalog, imamo dopis iz 1968. u kome tadašnji stanar Pašine kuće obavještava Zavod za zaštitu spomenika kulture da je u nedavnom zemljotresu oštećen objekat. Kuća je pretrpjela znatna oštećenja i u zemljotresu iz 1979. godine. Nažalost, izgleda da svojevremeno nije bilo adekvatne inicijative nadležnih lokalnih institucija u Ulcinju i saradnje sa tadašnjim Zavodom za zaštitu spomenika kulture da se ovo kulturno dobro obnovi”, piše u dopisu.
Opština da sarađuje sa Ministarstvom
Pašina kuća je kulturno dobro od lokalnog značaja, a prema listu nepokretnosti broj 607 u svojini je Opštine Ulcinj.
“Podsjećamo na Zakon o zaštiti kulturnih dobara u kome su jasno definisane obaveze vlasnika kulturnog dobra. Vlasnik je dužan da kulturno dobro čuva, pravilno koristi, redovno održava i da blagovremeno sprovodi druge propisane ili utvrđene mjere zaštite. Uprava postupa po zahtjevu vlasnika, odnosno držaoca kulturnog dobra, izdaje konzervatorske uslove za izradu konzervatorskog projekta za sprovođenje konzervatorskih mjera, daje saglasnost na konzervatorski projekat…”, tvrde u Upravi.
Dodali su „da Uprava pruža stručnu pomoć, a lokalna zajednica je ta koja treba da pokaže inicijativu i vrši zaštitu kulturnih dobara na njenom području”.
Naveli su da, Ministarstvo kulture svake godine opredjeljuje izvjesna sredstva za finansiranje projekata zaštite kulturnih dobara, i da smatraju da je ključ za njihovo kvalitetno očuvanje upravo u saradnji lokalnih institucija sa Ministarstvom, odnosno Upravom za zaštitu kulturnih dobara.
Bonus video:
