Zid ćutnje o Samardžiću

Ministarstvo odbrane već desetak dana ignoriše zahtjeve “Vijesti” da saopšti svoj zvaničan stav u vezi sa dešavanjima sa bivšim dugogodišnjim načelnikom Generalštaba Vojske Crne Gore, admiralom u penziji Draganom Samardžićem.

Bivši “prvi vojnik” Crne Gore je predmet krivičnog postupka što ga je Specijalno državno tužilaštvo (SDT) pokrenulo po službenoj dužnosti, nakon nedavnog pisanja lista o kontroverznoj Samardžićevoj ulozi u ratnim dešavanjima u Dalmaciji, u jesen 1991.

Predmet protiv njega ekspresno je formiran nakon napisa u Vijestima o njegovom učešću kao poručnika fregate tadašnje Jugoslovenske Ratne mornarice (JRM) u napadu Taktičke grupe “Kaštela” na Split i okolinu 15. novembra 1991. godine.

Tada su brodovi JRM, među kojima je bila i raketna topovnjača RTOP-406 kojom je komandovao poručnik fregate Samardžić, u rano jutro otvorili vatru i pogodili brojne civilne i kultuno-istorijske objekte po Splitu.

Stradalo je dvoje civila, pet je povrijeđeno, a jedan pripadnik hrvatskih oružanih snaga je ranjen.

Nekadašnji načelnik Generalštaba VCG odbio je da odgovori na pitanja “Vijesti” ovim povodom, da bi u naknadnom regovanju na tekst naglasio da “nikada niko iz TG “Kaštela” nije izdao naređenje da se gađa bilo koji civilni objekat, niti su oni namjerno gađani”.

Istakao je i da sa broda kojim je on komandovao “nije upućena nijedna granata na Split”. Zbog tog granatiranja koje je tretirano kao “ratni zločin proiv civilnog stanovništva”, hrvatski sudovi procesuirali 31 pripadnika JRM, i to uglavnom u odsustvu, jer su bili nedostupni hrvatskom pravosuđu. Oni su 1993. godine osuđeni na visoke zatvorske kazne.

Hrvatske vlasti, po javno dostupnim listama osumnjičenih za ratne zločine u toj državi, nikada nijesu oficijelno istraživale, niti procesuirale Dragana Samardžića, ali je crnogorsko SDT kojim rukovodi glavni specijalni tužilac Vladimir Novović, ipak odlučio da otvori istragu i pokuša utvrditi da li je bivši načelnik Generalštaba VCG prije 31 godinu učinio nešto što bi ga moglo inkriminisati pred pravosuđem.

Iz Ministarstva odbrane (MO) kojim rukovodi ministar Raško Konjević (SDP) nisu odgovorili na traženje “Vijesti” da ta institucija zvanično prokomentariše ulogu Samardžića u ratnim dešavanjima 15. novembra 1991. u Splitu.

Nije odgovoreno ni na zahtjev da MO iznese zvaničan stav u vezi njegovog postupanja kao oficira Ratne mornarice Vojske Jugoslavije u sukobu sa NATO prilikom bombardovanja SRJ 1999. godine, kao i njegovih tadašnjih izjava datih medijima bliskim Komandi RMVJ.

Tadašnji kapetan fregate - Samardžić, u maju 1999. bio je komandant taktičke grupe koju su činile dvije raketne topovnjače RMVJ koje su bile vezane uz operativnu obalu Luke Bar i odatle su, ne isplovljavajući na otvoreno more, otvorile vatru na borbene avione NATO-a koji su nadlijetali barski akvatorijum.

Samardžićevi brodovi su to uradili iako su NATO vazduhoplovi letjeli na velikoj visini i bili van dometa topova “bofors” kalibra 57 mm kojima su ti brodovi naoružani. “Vijesti” su prenijele tekst iz knjige “Ratni dnevnik ratne mornarice” penzionisanog kontraadmirala Boška Antića koji je 1999. bio po posebnom zadatku, iz Beograda upućen u Komandu tadašnje RMVJ u Kumboru, a u kojem naglašava kako se Samardžić tada istakao u borbenim dejstvima protiv NATO vazduhoplova koji su prelijetali zonu odgovornosti RMVJ.

”Vest da je protivvazdušna odbrana RM uspešno dejstvovala i iznad Bara pogodila neprijateljski avion, brzo se raširila duž cele obale. Zadovoljstvo je bilo na svakom licu. Opis događaja slikovito je novinaru ‘Ratnog biltena RM’ dao komandant taktičke grupe raketnih brodova, kapetan fregate Dragan Samardžić. ‘E, juče smo im pokazali! Bila je to prava borba. Njihov najžešći napad do sada. Letjeli su na Podgoricu, gađali brda oko Bara. Naleti su trajali punih sat vremena. Imali su i lovačku zaštitu. Dočekali smo ih spremno. Naši artiljerci su im zadali dosta problema. Nebo je bilo vruće, podgrijali smo im krila, da su neki i padobrane isprobavali!’, zapisao je 4. maja 1999. kontraadmiral Antić u svom ‘Ratnom dnevniku Ratne mornarice’ (izdanje Media centar “Odbrana” Beograd, 2019, strane 143-144).

Samardžić je nekoliko godina kasnije, kada su ga “Vijesti” podsjetile na njegovu ratnu prošlost, na tribini na kojoj je promovisan ulazak Crne Gore u NATO, septembra 2015. u Tivtu poručio da “niko više od njega 1999. nije mrzio NATO”.

”Ja jesam ratovao 1999. protiv NATO-a i ja ne priznajem da je iko tada mrzio NATO više od mene. Ja sam vojnik i ja ne donosim odluku kada će i sa kim zemlja stupiti u rat, ali onog trenutka kada stupimo u rat, mene ne interesuje ko je na drugoj strani i ja ću pružiti sve od sebe da branim zemlju i to sam radio 1999”, poručio je admiral koji je prije ulaska Crne Gore u Alijansu, sa pozicije načelnika Generalštaba VCG, aktivno učestvovao u političkoj kampanji promocije pridruživanja države NATO-u.

To je radio iako je Zakonom o VCG profesionalnim aktivnim vojnim licima izričito zabranjeno da se bave politikom i iznose političke stavove.

Samardžić je bio višegodišnji član Savjeta Vlade Crne Gore za NATO u kojem je jedno vrijeme primao i posebnu novčanu naknadu, pa je tako na primjer, od članstva u tom Savjetu 2015. i 2016. admiral prihodovao ukupno preko 6.000 eura.

Uprkos, u najmanju ruku, kontroverznoj prošlosti i ambivalentnom odnosu prema NATO-u kojeg je prvo mrzio, pa javno promovisao, nekadašnja Vlada Crne Gore premijera Duška Markovića (DPS), Samardžića je u martu 2020. postavila na dužnost zvaničnog vojnog predstavnika Crnne Gore pri NATO i EU u Briselu. To je učinjeno na predlog tadašnjeg ministra odbrane Predraga Boškovića (DPS). Sa te dužnosti admirala je u januaru ove godine, bivša ministarka odbrane dr Olivera Injac, konačno poslala u penziju.

”Smatrate li primjerenom činjenicu da je Crna Gora oficira sa takvom prošlošću, poslala da je više godina zvanično zastupa pred NATO i EU u Briselu?, pitanje je “Vijesti” na koje od Ministarstva odbrane i ministra Raška Konjevića, takođe nismo dobili odgovor.

Konjević, koji je krajem aprila preuzeo dužnost ministra odbrane, u (ne)komunikaciji sa predstavnicima određenih medija, preuzeo je manir svog prethodnika iz DPS-a Predraga Boškovića, koji takođe nije odgovarao na novinarska pitanja “Vijesti”.

Tako Konjević nije direktno odgovorio ni na naše pitanje da potvrdi ili demantuje informaciju da se on sa pozicije ministra, redovno nezvanično konsultuje sa admiralom u penziji Draganom Samardžićem u vezi određenih pitanja iz domena odbrane i bezbjednosti i ako to radi, na osnovu čega, jer Konjević Samardžića nije oficijelno imenovao za savjetnika u Ministarstvu odbrane.

Predsjednik SDP je na to, na svom Tviter nalogu, napisao da Samardžića nije angažovao ni kao zvaničnog, ni nezvaničnog savjetnika.

”Na moj poziv razgovarao sam sa dugogodišnjim načelnikom Generalštaba i predstavnikom u Briselu. Razgovarao sam i sa drugim oficirima”, napisao je ministar odbrane na Tviteru, dodajući da je njegov zvanični savjetnik za vojna pitanja pukovnik Aleksandar Pantović.

Kako mu je produžena aktivna služba?

Iako Zakon o VCG dozvoljava maksimalno pet godina, Samardžić je ukupno čak devet godina bio načelnik Generalštaba VCG, nakon čega je 2017. postao vojno-diplomatski predstavnik Crne Gore na rezidentnoj osnovi u Austriji, zadužen i za OEBS i Ujedinjenje nacije.

Na nerezidentnoj osnovi, tada je pokrivao i dužnost vojnog atašea Crne Gore u Slovačkoj i Češkoj.

U martu 2020. godine, bivše DPS državno rukovodstvo ga je postavilo na dužnost zvaničnog vojnog predstavnika Crne Gore pri NATO i EU u Briselu, iako je Samardžić još 14. maja 2018. godine, sa navršenih 55 godina života, ispunio sve formalne uslove za odlazak u penziju iz vojne službe.

Prema tvrdnjama izvora “Vijesti”, njemu je aktivna služba nastavljena iako bivši ministar Predrag Bošković za čijeg je mandata Samardžić stekao uslove da “uniformu okači o klin”, navodno nikada nije donio formalno rješenje da se admiralu oficijelno produži aktivna služba za još dvije godine na koliko je to maksimalno po zakonu, moglo biti urađeno.

Iz MO nisu odgovorili na traženje “Vijesti” da nam dostave takvo rješenje ministra Boškovića, ako je ono ikada doneseno za produženje Samardžičeve aktivne vojne službe, što onda nameće i pitanje na osnovu čega je admiral bio u aktivnoj službi od 14. maja 2018. do 1. januara 2022. kada ga je u penziju konačno ispratila bivša ministarka odbrane Olivera Injac i kako je u tom periodu mogao da bude zvanični vojni predstavik Crne Gore pri NATO-u i dobija visoku vojno-diplomatsku platu i druge prinadležnosti iz državnog budžeta.