Proces privatizacije nekoliko nekada uspješnih preduzeća, Kolašinci imaju običaj da nazovu i “drugi potop “.
Mnogi kažu da su planovi o potapanju Kolašina zbog izgradnje hidroelektrane, aktuelni od kraja Drugog svjetskog rata do sredine 60-ih godina prošlog vijeka, bili daleko manje štetni, nego privatizacije privrednih giganata - “Veletrgovine“, “Impregnacije“, Šumsko-industrijskog kombinata (ŠIK) “Tara“...
Ta i mnoga druga preduzeća nekada su zapošljavala više hiljada ljudi, a danas ne postoje.
Nakon što je višedecenijski poslijeratni investicioni “embago“ djelimično ispravljen privrednim zamahom 70-ih i 80-ih godina prošlog vijeka, danas samo veliko čudo može spasiti Kolašin od “titule“ jedne od najnerazvijenijih opština u državi, tvrdi bivši direktor nekoliko preduzeća i nekadašnji predsjednik Opštine Dragiša Dožić.
On kaže da je “Impregnacija”, prvi zanačajniji industrijski objekt, od 60-ih godina prošlog vijeka proizvodila željezničke pragove i druge drvne elemente za željeznicu:
“To je bila jedina fabrika sa takvom tehnologijom u Crnoj Gori, a peta u bivšoj Jugoslaviji. Imala je oko 160 radnika, ali i sigurno i stabilno tržište, kao i razvojne planove koji su obećavali”.
ŠIK “Tara” imala je 850 zaposlenih tokom druge polovine 20. vijeka, među kojima i 36 fakultetski obrazovanih.
Važila je za ugledno preduzeće u oblasti šumarstva, drvoprerade, hemijske zaštite drveta, transportnih usluga i ciglarske proizvodnje, kaže Dožić.
“Planovi razvoja tog preduzeća bili su zasnovani na sopstvenim sirovinama, što je osnaživalo uvjerenje da je to dugoročno održiva firma. Budućnost razvoja ŠIK-a zasnivala se na projekcijama i ekonomskim analizama, koje su obećavale tehnološko usavršavanje. Sve je to ohrabrivalo nova investiciona ulaganja. Za takvu razvojnu politiku postojale su realne pretpostavke”.
Oko 1.000 Kolašinca svojevremeno je radilo u preduzeću “Veletrgovina” - nosiocu razvoja turizma i ugostiteljstva, poljoprivrede, trgovine na veliko i malo.
To preduzeće imalo je predstavništva u gotovo svim bivšim jugoslovenskim republikama, a u njihovoj zgradi danas su kancelarije političkih partija.
Bivši direktor Rajko Vlahović kaže da je, pored ugostiteljskih objekata koje je firma izgradila uz magistralu, planiran i niz atraktivnih turističkih sadržaja prema Bjelasici.
Privredna struktura na prostoru kolašinske opštine, sjeća se Dožić, bila je značajno poboljšana izgradnjom Fabrike aluminijsko-čeličnih užadi sa više od 200 zaposlenih u proizvodnji.
Pogon u Smajlagića Polju, koji je poslovao u okviru podgoričkog kombinata “Titeks”, bio je značajan privredni subjekt, prije svega jer je zapošljavao nekvalifikovanu žensku radnu snagu.
Od svega toga - ostala su sjećanja.
Većina preduzeća su rasparčana i nakon uvođenja stečaja prodata u bescjenje.
Domaći ili strani investitori, uglavnom, nijesu uspjeli da povrate ni djelić nekadašnjeg ugleda.
Ski-cetar Kolašin 1450 i hotel “Bjanka”, prodati kao djelovi “Veletrgovine”, jedini su preživjeli tranziciju i privatizaciju.
Radnici ukazivali na korupciju
Bivši radnici “Impregnacije” godinama pokušavaju da nadležnim predoče sumnje da je u privatizaciji bilo koruptivnih elementa.
“Impregnaciju“ je 2008. godine, na ponovljenoj licitaciji, na kojoj je prvobitna cijena preduzeća umanjena za oko 600. 000 eura, kupila kompanija “Vektra nord“ za 2,8 miliona.
“Prema dokumentaciji koju posjedujemo, a kako nam je potvrđeno u Privrednom sudu u Bijelom Polju, 'Vektra' je uplatila samo nešto više od 280.000 eura, kao licitacioni depozit“, tvrde nekadašnji radnici . S obzirom na to da je, kako navode, u međuvremenu u krugu fabrike gotovo sve ili rasprodato ili porušeno, sumnjaju da cilj “Vektre” nije bio pokretanje proizvodnje i investiranje šest miliona eura.
Vlahović: Plače mi se kad vidim šta je ostalo od “Veletrgovine”
Samo najstariji stanovnici Kolašina sjećaju se šta su za taj grad značili moteli u Manastiru Morača, na Babljaku i restoran Međuriječje, koji su poslovali u okviru “Veletrgovine”. Motele je, u paketu sa hotelom Bjelasica, prije 11 godina kupila firma “Bepler i Džejkobson” za 1,56 miliona eura. Za razliku od hotela, od kojeg je napravljen najluksuziniji te vrste na sjeveru Crne Gore, kupac je zaboravio na ostale objekte.
“Meni se plače kad pogledam bilo šta od ostataka 'Veletrgovine'. Loša privatizacija, prodaja u bescjenje, nedostatak zakonske regulative, koja bi nove vlasnike obavezala na odgovorno ponašanje, uništila je ogromno bogatstvo u čije su temelje uložili trud mnogi Kolašinci”, rekao je Vlahović za “Monitor”.
Bonus video:
