Ukoliko Vlada po važećim zakonima realizuje dugonajavljivani projekat davanja u koncesiju aerodroma, finansijski efekti od tog aranžmana za državu gotovo da neće biti uopšte veći od onih koje ona ubira sada, kao isključivi vlasnik državnog preduzeća Aerodromi Crne Gore (ACG). Najveću korist, potpuno neočekivano, zapravo će izvući dvije opštine na čijim se teritorijama nalaze ova dva resursa koje država daje u zakup - gradovi Tivat i Podgorica, iako to niko od zvaničnika Ministarstva saobraćaja i pomorstva i Vlade do sada nije zvanično javno priznao.
Zakon o koncesijama predviđa da se ovaj prihod dijeli između budžeta Vlade i lokalnih samouprava na čijoj teritoriji se nalazi predmet koncesije, prema procentima utvrđenim zakonom o finansiranju lokalne samouprave. Po Zakonu o finansiranju 70% prihoda koje država ostvari davanjem u koncesiju nekog dobra od opšteg interesa, u koje su nabrojani i aerodromi, ustupa se opštini na čijoj je teritoriji to dobro nalazi, “osim prihoda od koncesione naknade za korišćenje luke, od kojih se 50% ustupa opštini u kojoj se nalazi luka koja je predmet koncesije”.
Evropska komisija upozorila je Vladu da buduće koncesije za aerodrome treba da budu u saglasnosti sa novom regulativom o javno-privatnom partnerstvu i koncesijama koji tek treba da budu donijeti. Uprkos tome, kabinet premijera Duška Markovića (DPS), kome finansijski „gori pod nogama“ jer hronično praznoj državnoj kasi ubrzo stižu na naplatu na desetine miliona eura vrijedne rate kineskog kredita za komadić auto-puta od Podgorice do Mateševa, odlučio je da „zbrza posao“ i koncesiju za aerodrome uradi po važećoj legislativi. Stoga će država, umjesto da sama uzme „najmanje 100 miliona eura“ koliko je ministar saobraćaja i pomorstva Osman Nurković (BS) odredio da će iznositi minimalna tzv. jednokratkna koncesiona naknada koju će budući koncesionar platiti Vladi kada uskoro preuzme upravljanje aerodromima u Tivtu i Podgorici, dobiti samo dio te sume, dok će drugi dio između sebe podijeliti Opština Tivat i Glavni grad Podgorica.
Na ovaj način ove dvije lokalne samouprave postaju najveći finansijski dobitnici od budućeg koncesionog aranžmana, jer su aktuelni prihodi gradova Tivat i Podgorica od vazdušnih luka na njihovim teritorijama, gotovo simbolični u situaciji kada aerodromima gazduje državno preduzeće ACG.
Ovo preduzeće svu svoju dobit usmjerava ili u razvoj aerodroma ili u državni budžet, dok opštine naplaćuju samo nešto malo novca na ime poreza na napokretnosti i prireza porezu zarada zaposlenih u vazdušnim lukama. Tivat uz to, trpi i direktnu ogromnu finansijsku štetu jer mu je država administrativnim putem, bukvalno otela oko 50 miliona eura vrijednosti opštinskih nekretnina u i oko kompleksa ovdašnjeg aerodroma. Stoga bi dva grada ukoliko Vlada istraje na aktuelnom modelu koncesije za koji je dala “zeleno svjetlo” na sjednici prije dvije nedjelje, mogla postati najveći dobitnici, ali i najveći zagovornici koncesije. Pored minimum 50 miliona eura koliko će Tivat i Podgorica podijeliti kao svoju polovinu od “jednokratne koncesione naknade” koju Vlada naplati kada potpiše koncesioni ugovor, država će im morati svake godine ustupati i po pola od iznosa godišnje (varijabilne koncesione naknade) koje joj budući zakupac aerodroma bude morao davati od svih svojih godišnjih prihoda. Budući da ta varijabilna koncesiona naknada iznosi najmanje 10 odsto svih prihoda, to znači da će Tivat i Podgorica direktno dobijati po 2,5 odsto svih godišnjih prihoda aerodroma u režimu privatnog zakupa, što je drastično više nego što ta dva grada trenutno imaju finansijske koristi od aerodrome na svojim teritorijama.
Konsultanti ministarstva nijesu znali šta piše u zakonu
Imajući u vidi ovakvo faktičko i legislativno stanje, u vodu pada računica Ministarstva saobraćaja čiji su konsultanti iz IFC-a, poredeći aktuelno stanje sa upravljanjem aerodromima od državnog prerduzeća ACG u odnosu na izdavanje aerodrome u koncesiju, procijenili da koncesija u narednih 30 godina donosi 106 miliona eura veći prihod državi od zadržavanja ACG kao upravljača nad aerodromima.
“Projektovana ukupna neto sadašnja vrijednost (NSV) neto dobiti (jednokratne koncesione naknade, plaćanja godišnjeg udjela prihoda, prihodi od poreza i troškovi povezani sa koncesijom) za Vladu iznose 296,9 miliona eura. Projektovana neto sadašnja vrijednost (NPV) koristi od upravljanja aerodromima od strane državne kompanije za Vladu je 190,6 miliona. VfM analiza (“vrijednost za novac”), zaključuje da u scenariju koncesije postoji neto sadašnja vrijednost 106,00 miliona eura u odnosu na model državnog upravljanja”, navedeno je u dokumentu Ministarstva saobraćaja “Pokazatelji da planirana koncesija obezbjeđuje odgovarajuću vrijednost za novac” iz jula ove godine, a koji je prateći dio Koncesionog akta, usvojenog prije dvije nedjelje na sjednici Vlade.
U dokumentu piše i da je cost benefit analiza pokazala da je “ukupna neto dobit sa projektom veća - iznosi 138 miliona eura, dok „bez projekta“ koncesije neto dobit iznosi 74 miliona” zbog čega njeni autori smatraju da je “koncesija ekonomski održiv projekat koji rezultira većom neto dobiti u odnosu na opciju zadržavanja postojećeg stanja”. Zakonska rješenja o podijeli novca međutim, pokazuju da su Nurkovićevi konsultanti pogrešno računali ili je ministar namjerno pogrešno te rezulate predstavio javnosti jer država ne da neće dobiti stotinjak miliona eura više kroz koncesiju za aerodrome u odnosu na ono što bi imala da zadrži ACG kao upravljača, već će morati da se tih dodatnih prihoda gotovo u potpunosti odrekne u korist gradova Tivat i Podgorica.
Bonus video:
