Kombinacija pada poreskih prihoda zbog kolapsa turističke sezone i veća potrošnja u vezi sa pandemijom koronavirusa, dodatno je produbila budžetski deficit Crne Gore, dok je nezaposlenost najveća od 2013. godine, navodi se u novom kvartalnom izvještaju Evropske komisije (EK).
“Tako je u prvih 11 mjeseci prošle godine Vlada registrovala deficit u gotovini od 8,5 odsto bruto domaćeg proizvoda (BDP), u poređenju sa revidiranim deficitom budžetskog plana od 7,3 odsto BDP-a za cijelu godinu”, navodi se u izvještaju EK o pregledu ekonomskih kretanja u zemljama kandidatima i potencijalnim kandidatima.
Ekspanzija deficita je, kako se dodaje u izvještaju u koji je agencija Mina-business imala uvid, uslijedila nakon pada budžetskih prihoda od 11,3 odsto, dok su rashodi porasli 5,8 odsto.
“Prihodi u skoro svim kategorijama, osim prihoda od poreza na dobit, bili su niži u poređenju sa istim periodom 2019. Rast potrošnje bio je podstaknut većim izdacima u zdravstvenom sektoru, kao i potrošnjom na subvencije zarada”, rekli su iz EK.
Nasuprot tome, kapitalni izdaci su pali 30,6 odsto, ali je to bilo 9,8 odsto iznad plana.
“Javni dug je porastao na 78,1 odsto BDP-a u trećem kvartalu prošle godine, sa 62,3 odsto BDP-a 2019. godine”, precizira se u dokumentu.
Iz EK su podsjetili da je Vlada 9. decembra izdala sedmogodišnje euroobveznice u iznosu od 750 miliona eura ili 16 odsto BDP-a sa kamatnom stopom od 2,875 odsto. Emisija obveznica ima za cilj da pomogne Vladi da pokrije većinu svojih potreba za finansiranjem za ovu godinu, što se procjenjuje na 520 miliona eura i da obezbijedi sredstva za investicije.
Iz EK su rekli da su u trećem kvartalu prihodi od turizma naglo pali, usljed smanjenog samopouzdanja putnika zbog pandemije.
“Takođe, kreditni rast je usporio usljed povećanja neizvjesnosti povezanih sa pandemijom koronavirusa i rastuće nezaposlenosti”, precizira se u dokumentu.
Rast bankarskih kredita smanjen je na pet odsto u novembru sa 7,3 odsto u oktobru. Stopa rasta bila je najsporija od izbijanja pandemije u martu. Zabilježeno je najbrže usporavanje u zajmovima za nerezidente i finansijske institucije.
“Nasuprot tome, kreditiranje nefinansijskih korporativnih sektora i domaćinstava zabilježilo je rast”, dodaje se u dokumentu.
Krediti javnom sektoru su, kako se navodi, pokazali mješovitu sliku, sa jakom zaslugom Vlade, ali i razduživanjem u lokalnim samoupravama i javnim preduzećima.
Iz EK su kazali da su povratak pandemije koronavirusa i ograničenja putovanja koja su to pratila, snažno uticali na crnogorsku ekonomiju koja je zavisna od turizma.
Pad BDP-a se u trećem kvartalu prošle godine ubrzao na 26,9 odsto, nakon već snažnog pada od 20,3 odsto u drugom tromjesečju.
“Šok je u velikoj mjeri bio podstaknut spoljnim sektorom, pri čemu se izvoz robe i usluga strmoglavio 70,5 odsto, u odnosu na pad od 55,9 odsto u drugom kvartalu”, dodaje se u dokumentu.
Istovremeni pad uvoza od 27,1 odsto mogao je samo djelimično da ublaži negativne efekte na spoljnoj strani.
Ostale komponente BDP-a uspjele su, kako navode u EK, da se oporave u trećem kvartalu.
Iz EK su podsjetili da je crnogorska Skupština početkom decembra izglasala novu Vladu, prvu u tri decenije bez Demokratske partije socijalista (DPS).
Nova Vlada, ne čelu s premijerom Zdravkom Krivokapiceḿ, fokusiraće se na ekonomski razvoj, reforme i vladavina zakon.
Vlada je 24. decembra odlučila da zatvori Montenegro Airlines (MA), kao teško zaduženu kompaniju koja više nije mogla da prima državnu pomoć bez osporavanja pravila konkurencije.
“Vlada je 31. decembra formalno registrovala novu kompaniju, položivši četiri miliona eura u osnivački kapital. Očekuje se da bi nova kompanija mogla postati operativna do kraja ove godine”, navodi se u izvještaju EK.
Državna potrošnja je ostala u pozitivnom području tokom prva tri kvartala prošle godine, zbog mjera ekonomske podrške usmjerenih na ublažavanje negativnog uticaja pandemije.
U EK smatraju da su zalihe u trećem kvartalu najviše doprinijele rastu BDP-a, pošto je potražnja za proizvedenim proizvodima ostala slaba, dok su se zalihe gomilale.
Na strani ponude počela je industrijska proizvodnja, oporavljajući se nastavkom ekonomskih aktivnost u trećem kvartalu, nakon zatvaranja proizvodnih kapaciteta u aprilu i maju.
“Kao rezultat toga, pad industrijske proizvodnje se u trećem kvartalu smanjio na 2,8 odsto, u poređenju sa oštrim padom od 15,9 odsto u drugom tromjesečju”, navodi se u dokumentu.
Tokom novembra, dolasci turista su pali 79,1 odsto, dok je noćenja bilo 79,9 odsto manje.
U EK procjenjuju da je kolaps ljetne turističke sezone rezultirao naglim pogoršanjem stanja na tržištu rada u Crnoj Gori.
“Štaviše, otpuštanja su bila prisutna uprkos Vladinim mjerama za ublažavanje negativnog uticaja pandemije na ekonomiju. Prema Anketi o radnoj snazi, stopa nezaposlenosti (stanovništvo staro između 15 i 64 godine), porasla je na 19,6 odsto u trećem kvartalu, što je najviši nivo od 2013. godine”, rekli su iz EK.
Kako su naveli, prema podacima Zavod za zapošljavanje (ZZZ), stopa nezaposlenosti dostigla je na kraju decembra 20,5 odsto.
“Pad potrošačkih cijena pozitivno je uticao na realnu dinamiku zarada. Po sektorima, zdravstvo, proizvodnja i komunalne usluge su zabilježile najbrži rast zarada u novembra, dok su zarade u poljoprivredi i ugostiteljstvu pale”, zaključuje se u izvještaju.
Bonus video:
