Crnogorska inspekcija koja je zadužena za kontrolu stranih brodova (PSC - Port State Control) ne dozvoljava kruzerima koji dolaze u Kotor da upotrebljavaju sisteme za prečišćavanje izduvnih gasova (EGCS), ako ti brodovi u našim vodama koriste gorivo sa sadržajem sumpora manjim od 3,5 grama po kilogramu (3,5% m/m).
To je protivno praksi koju preporučuje Međunarodna pomorska organizacija (IMO), kao i pravilima koja važe u EU državama. Istovremeno, inspekcija dozvoljava korišćenje EGSC sistema odnosno tzv. scrubbera sa closed loop režimom rada za prljavija goriva koja imaju preko 3,5% m/m sumpora, a kakvih slučajeva više uopšte nema u kruzing industriji na Mediteranu.
PSC inspekcija se u svom postupanju poziva na “Uredbu o graničnim vrijednostima zagađujućih materija u tečnim gorivima naftnog porijekla” iz 2017. godine.
Zbog ovakvog postupanja PSC inspekcije zamjenik direktora Međunarodne asocijacije kruzing kompanija (CLIA) za luke, destinacije i troškove Nikos Mertzanidis je u avgustu uputio pismo ministru pomorstva Filipu Raduloviću, menadžmentu Luke Kotor i gradonačelniku Kotora Vladimiru Jokiću, tražeći da mu objasne “samovoljnu odluku PSC inspektora u Kotoru da zabrani korišćenje sistema za prečišćavanje izduvnih gasova na brodovima u Boki Kotorskoj”. Mertzanidis je tražio sastanak s Radulovićem.
Prema nezvaničnim informacijama “Vijesti” koje su imale uvid u ovo pismo, Ministarstvo pomorstva nije još odgovorilo na primjedbe iz Brisela gdje je sjedište CLIA, kao i na Mertzanidisovo upozorenje da ovakvo postupanje PSC inspekcije nije u skladu sa standardima koje je za oblast sprečavanja zagađenja životne sredine s brodova propisao IMO.
Stav Radulovića je, kako je rečeno “Vijestima” u Ministarstvu pomorstva, da se pozitivni propisi moraju poštovati, ali da je ministar otvoren da se oni revidiraju ako je to značajno za turizam.
“Crna Gora je cijenjena destinacija za međunarodnu kruzing industriju i uživa velike ekonomske benefite od kruzing turizma. Posebno je grad Kotor, kao kulturno-istorijska atrakcija Jadrana koja uživa UNESCO zaštitu, važan dio itinerera krstarenja na istočnom Mediteranu. U tom regionu Crna Gora ima značajnu i jaku ulogu, sa više od 615.000 putnika koji će posjetiti njene luke tokom pristajanja 432 kruzera u periodu od marta do novembra ove godine. U ovom trenutku za narednu godinu zakazano je 439 uplovljavanja kruzera u crnogorske luke, a očekuje se da će oni dovesti 655.000 putnika”, naveo je Mertzanidis.
On je podsjetio u pismu da su EGCS sistemi za prečišćavanje izduvnih gasova iz brodskih motora “prihvatljivo sredstvo ispunjavanja ekoloških normi, prepoznato od Međunarodne pomorske organizacije i Evropske Unije”.
EGSC sistemi odnosno scrubberi sa tzv. closed loop sistemom koriste morsku vodu da hemijskom reakcijom s izduvnim gasovima drastično redukuju sadržaj sumpora u tim gasovima, prije nego oni budu ispušteni u atmosferu, a kako bi brodovi ispunili stroge norme u redukciji emisije sumporovih oksida koji su definisani Aneksom VI međunarodne MARPOL konvencije, te preneseni i u važećoj EU Direktivi o sumporu. Kada rade u closed loop režimu, scruberri u more ne ispuštaju vodu koja je korišćena za prečišćavanje izduvnih gasova, a takav propis važi i u Crnoj Gori.
Mertzanidis navodi i da u “Uredbi o graničnim vrijednostima zagađujućih materija u tečnim gorivima naftnog porijekla”, nema osnova koji bi opravdali zabranu korišćenja EGSC sistema u closed loop režimu” i tražio je od Radulovića da on PSC inspektorima “uputi cirkularno pismo koje bi podržalo tačnu i preciznu interpretaciju prethodno pomenute Uredbe, a u skladu s relevantnom EU legislativom”.
Iz Ministarstva pomorstva i saobraćaja “Vijestima” su povodom pisma koje su dobili kazali da važeći propisi decidno ističu kako i pod kojim uslovima je dozvoljeno korišćenje scrubbera u zalivu.
“Stav ministra je da se pozitivno pravni propisi moraju poštovati, ali je isti otvoren da revidira postojeće propise ako je to od bitnog značaja za turizam, a da pritom ne ugrožava postojeće stanje zaštite podmorja i njegove okoline”, kazali su u Ministarstvu saobraćaja.
Poručili su da na osnovu odredbi člana 18 Uredbe “svi brodovi, bez obzira čiju zastavu viju, mogu koristiti metode za smanjenje emisija zagađujućih materija u vazduhu u crnogorskim lukama, teritorijalnom moru i isključivoj ekonomskoj zoni ako se njima postiže konstantno smanjenje emisija sumpor (IV) oksida koje je najmanje ekvivalentno emisijama prilikom upotrebe brodskih goriva iz čl. 8, 13 i 14 ove Uredbe.”
U tim članovima je definisano da se brodska dizel goriva, odnosno brodska gasna ulja mogu stavljati u promet u Crnoj Gori ako sadržaj sumpora u njima ne prelazi 1,5% m/m, odnosno 0,1% m/m. Propisano je i da se “u teritorijalnim vodama Crne Gore i isključivoj ekonomskoj zoni može koristiti brodsko gorivo, ako sadržaj sumpora ne prelazi 3,5 % m/m, osim brodskog dizel goriva i brodskog gasnog ulja.”
Na pitanje koji je osnov PSC inspekciji da zabrani korišćenje scrubbera ako brodovi upotrebljavaju gorivo koje sadrži manje od 3,5%, ali više od 0,1% ili 1,5% sumpora, iz Ministarstva su objasnili da inspekcija to radi “pozivajući se na član 13 stav 2 alineja 3 predmetne Uredbe - brodovi koji koriste metode za smanjenje emisija zagađujućih materija u vazduhu u zatvorenim sistemima, to mogu raditi isključivo ukoliko koriste goriva sa sadržajem sumpora preko 3,5% m/m.”
“S obzirom na informaciju koju smo dobili od pilota Luke Kotor, kao i saznanja koja imamo od naših inspektora, svi brodovi koji uplovljavaju u Bokokotorski zaliv sagorijevaju naftu od 1,5% do 2,5% sumpora, što je ispod propisanog sadržaja od 3,5%, pa se izuzeće u članu 13 stav 2 alineja 3 ne može primijeniti, već brodovi moraju direktno koristiti gorivo čiji sadržaj sumpora ne prelazi 0,1%”, poručili su iz Ministarstva pomorstva.
Bonus video:
