Nakon iznenađujućeg formiranja vlasti na Cetinju bez Demokratske partije socijalista (DPS), u javnosti se stekao utisak da slabi moć stranke Mila Đukanovića, međutim, analitičari smatraju da se ona na državnom nivou vraća u igru nakon sloma vladajuće većine i pada Vlade Zdravka Krivokapića.
Analitičar i novinar Željko Pantelić za “Vijesti” kaže da Cetinje, kao Herceg Novi, ne može da bude parametar za čitanje političkih odnosa u Crnoj Gori zbog specifične strukture glasačkog tijela i političkih relacija.
”Ono što važi na Cetinju, ne važi na nacionalnom nivou, tako da ne bih izvlačio zaključak da DPS slabi zato što nije uspio da privoli SDP da naprave koaliciju u prijestonici”, rekao je Pantelić.
Marko Pejović iz Centra za demokratiju i ljudska prava (CEDEM), navodi da se DPS nakon izostanka iz vlasti 14 mjeseci, vraća u igru i dobija moć zahvaljujući nepostojanju dijaloga i nesaradnji triju pobjedničkih koalicija od 30. avgusta 2020.
”S druge strane, izostanak formiranja koalicije na Cetinju ne mora implicirati i pad moći na nacionalnom nivou, posebno ako se imaju u vidu pregovori koji se trenutno vode oko formiranje nove vlade, koji su posebno interesantni sa aspekta pitanja moći”, rekao je Pejović “Vijestima”.
Izborom odbornice Stare garde Liberalnog saveza (SG LSCG) Milene Vujačić za predsjednicu Skupštine prijestonice Cetinje, 14. februara, DPS je poslat u opoziciju nakon 17 godina na vlasti u toj lokalnoj upravi. DPS je na lokalnim izborima osvojio 14 mandata, SDP osam, lokalna stranka Stara garda LSCG tri, Građanski pokret URA četiri, Demokrate tri i koalcija Socijaldemokrate-Liberalna partija jedan mandat.
DPS i Socijaldemokratska partija (SDP), koji su pojedinačno osvojile najviše glasova, nijesu postigle dogovor o formiranju vlasti na Cetinju. SDP je odbio DPS-ovu ponudu za dvogodišnji “rotirajući” model za gradonačelnika i njegove zamjenike, te da funkcija predsjednika Skupštine prijestonice pripadne DPS-u sve četiri godine.
Za izbor predsjednice cetinjskog parlamenta glasali su odbornici Građanskog pokreta URA i Demokratske Crne Gore i nagovijestili formiranje nove većine. To su u DPS-u ocijenili kao izdaju SDP-a, podsjećajući na dešavanja na Cetinju tokom ustoličenja mitropolita crnogorsko-primorskog Srpske pravoslavne crkve Joanikija. Iz SDP-a su im odgovorili da je “veća izdaja” 40 miliona duga i ljudi koji su odselili zbog politike DPS-a.
Sa odlukom svoje partije na lokalnom nivou nije se saglasila poslanica SDP-a Draginja Vuksanović Stanković.
”To nisu belvederske vrijednosti i ciljevi. Neka niko ne računa da ću pod ruku zajedno sa onima koji kidišu na Crnu Goru”, poručila je Vuksanović Stanković.
Pristalice i funkcioneri DPS-a i SDP-a bili su sa jedne strane tokom protesta i blokade prilaza Cetinju u pokušaju da spriječe ustoličenja mitropolita Joanikija u Cetinjskom manastiru početkom septembra prošle godine. Sa druge strane su bili Demokrate i URA koji su sa pozicija vlasti na državnom nivou imali kontrolu nad snagama bezbjednost koje su upotrebom suzavca omogućili ustoličenje.
Dio javnosti je iznenađen gubitkom vlasti DPS-a na Cetinju, gdje ta partija, kao snažno procrnogorska i antisrpska, ima čvrsto uporište, uprkos lošim rezultatima na polju ekonomske i socijalne politike i činjenici da je to jedna od siromašnijih opština u Crnoj Gori.
Dok se na Cetinju vlast formira, na državnom nivou se pregovara o formiranju manjinske vlade koju je predložila koalicija Crno na bijelo (Građanski pokret URA i CIVIS), kao način za rješenje krize vlasti koja je u prvoj sedmici februara rezultirala izglasavanjem nepovjerenja Vladi i smjenom predsjednika Skupštine.
Dobra taktika - “Raško uglađen, Draginja politička amazonka”
Pantelić objašnjava da su u SDP-u shvatili da je distanciranje od DPS-a nužno ako žele da prežive kao stranka.
Smatra da je vrlo inteligentna taktika da lider stranke Raško Konjević bude fino, uglađeno, razborito lice SDP-a, a Draginja Vuksanović Stanković neka vrsta crnogorske političke amazonke, s ciljem da se nagrize biračkog tijelo DPS-a i GP URA.
”DPS je u prethodnih 20 godina oblikovao jedan dio biračkog tijela po svojoj mjeri, baziran na antisrpskom narativu ‘tout court’. Oni su bili u tom poslu toliko uspješni da sada, sve i da hoće, ne mogu sebe da promijene jer bi se formirao neki novi DPS koji bi zauzeo njihovo mjesto. Osnivanje raznih udruženja, od nazovi građanskih do militantnih, ima za cilj da se drži na okupu DPS-ova baza. DPS će oslabiti značajnije samo ako se pojavi na horizontu stranka koja će biti kredibilnija kao turbo crnogorska i antisrpska”, ocijenio je Pantelić.
Dodaje da u Crnoj Gori postoje dva okoštala bloka koji teško mogu da evoluiraju u dogledno vrijeme.
”Problem je što predstavljaju, zajedno, većinu građana Crne Gore i potpuno je nevažno da li će glasati za DPS na jednoj strani, ili Demokratski front na drugoj”, kaže Pantelić.
Marko Pejović navodi da se u Crnoj Gori, usljed političke krize i specifičnih političkih okolnosti, odigravaju različite političke igre na različitim nivoima i od svih politički subjekata.
U njim se, dodaje, najmanje računa vodi o javnom interesu, već se isključivo realizuju ideje koje bi imale za rezultat jačanje rejtinga i sticanja novog biračkog tijela u susret prijevremenim parlamentarnim, ali i lokalnim izborima.
”Koaliranje sa DPS-om ne predstavlja očekivan i uspješan potez ni za jednog političkog subjekta s ozbirom na to da je DPS izgubio značajnu podršku birača na posljednjim parlamentarnim izborima, te da se i dalje na tu partiju gleda kao glavnog oponenta na političkoj sceni. Ipak, nakon izostanka iz vlasti 14 mjeseci, vraćaju se u igru i dobijaju moć zahvaljujući nepostojanju dijaloga i nesaradnji triju pobjedničkih koalicija od 30. avgusta”, kaže Pejović.
Prema njegovim riječima, pružanje podrške formiranju nove vlade i pored toga što neće učestvovati u njoj je veoma indikativan i trostruk - jačaju svoje djelovanje i pored činjenice da im slabi podrška u kontinuitetu, ostvaruju ideologiju, odnosno ispunjavaju obećanja svom biračkom tijelu, i na kraju jačaju svoj budući koalicioni kapacitet.
Smatra da cetinjski ishod nikako neće uticati na smanjenje uticaja DPS-a kada je u pitanju formiranje manjinske vlade s ozbirom na broj njihovih poslanika u parlamentu.
”Naprotiv, izostankom podrške DPS-a za formiranje nove vlade apsolutno bi značilo da do nje neće ni doći i da su izbori izvjesni. Dodatno, njihov uticaj će biti presudan jer bi značajnu većinu činili upravo poslanici DPS-a ako govorimo o novoj parlamentoj većini. Samim tim uticaj na funkcionisanje izvršne vlasti, donošenje odluka te zakonskih rješenja će biti gotovo u rukama DPS-a ako se govori o potencijalno novoj parlamentarnoj većini”, objašnjava Pejović.
Bez SNP-a manjinska vlada gubi smisao
Pantelić smatra da manjinska vlada bez Socijalističke narodne partije (SNP) gubi smisao, ili što bi Francuzi rekli “raison d’etre” (razlog postojanja).
Navodi da je ključno pitanje za formiranje vlade da li je lider SNP-a Vladimir Joković spreman da uloži budućnost partije za pokušaj otvaranja boljeg puta za Crnu Goru.
”Uvjeren sam da bi Joković i rukovodstvo SNP-a rado platili tu cijenu kada bi postojala garancija ili barem velika vjerovatnoća da će vlada sa GP URA i manjinama donijeti taj toliko željeni zaokret ka zaista građanskom društvu u kome bi svi bili ravnopravni, a pravna država funkcionisala. Međutim, šanse da se to dogodi su male. Da budemo slikovit, pristajenje SNP-a na manjinsku vladu uz spoljnu podršku DPS-a liči na potez kamikaze ili u najboljem slučaju pokušaj da se sa poslednjim eurom u džepu kupi loz za lutriju nadajući se premiji od milion eura”, navodi Pantelić.
Đukanović dobrovoljno neće provesti penzionerske dane “krckajući ušteđevinu”
Komentarišući mogućnost i nezvanične najave da će se predsjednik države i lider DPS-a Milo Đukanović povući iz političkog života, Pantelić kaže da nijedan evropski i planetarni političar “iz porodice kojoj pripada predsjednik Crne Gore” nije dobrovoljno odlučio da provede penzionerske dane u nekom fiskalnom raju krckajući “ušteđevinu”.
”Čak i oni koji su sišli formalno s vlasti i otišli iz zemlje, nastavili su, sve dok su imali moć, novac ili podršku u narodu, da utiču na političke tokove. Najbolji scenario bi bio hrvatski sa Ivom Sanaderom, ali bojim se da u DPS-u nemaju Jadranku Kosor, a u crnogorskom tužiteljstvu Tončija Petkovića”, kaže Pantelić.
Marko Pejović navodi da bi kadrovske promjene bile neminovna posljedica dogovora nove parlamentarne većine, odnosno manjinske vlade.
”Koalicija ‘Crno na bijelo’ je temeljila svoj program na borbi protiv DPS-a, a njihova odluka da sada upravo od DPS-a traže podršku bi značila da imaju određene garancije koje bi za ishod imale povlačenje Đukanovića i određenih dugogodišnjih funkcionera DPS-a. U suprotnom moglo bi se govoriti o nepromišljenoj odluci ove koalicije, uprkos činjenice da bi dalji ostanak u parlamentarnoj većini od 30. avgusta i Vladi Krivokapića značilo dodatno produbljivanje institucionalne i političke krize. Svakako, Đukanović je veoma iskusan političar i neko ko se ne bi povukao na način kako to predstavljaju predstavnici građanskog pokreta URA, već će pažljivo birati trenutak kao razlog koji bi iskoristio za svoje povlačenje”, kaže Pejović.
Bonus video:
