Predlog francuskog predsjednika Emanuela Makrona o uspostavljanju takozvane evropske političke zajednice trebalo bi da bude neka vrsta “utješne nagrade” za države koje žele da pristupe Evropskoj uniji (EU), a koje se ne mogu nadati tome zbog trenutnih geopolitičkih prilika, diktiranih ratom u Ukrajini.
To je za “Vijesti” ocijenila dugogodišnja dopisnica beogradskih medija iz Pariza Ana Otašević, govoreći o Makronovoj inicijativi koja bi, kako piše u predlogu za njeno formiranje u koje su neki regionalni mediji imali uvid, trebalo da bude otvorena “za evropske države koje dijele zajedničke demokratske vrijednosti, bez obzira da li su članice EU”.
O toj ideji bi, kako najavljuju agencije, trebalo da se raspravlja na Evropskom savjetu 23. i 24. juna, kad će na dnevnom redu biti i zahtjevi za ulazak Ukrajine, Moldavije i Gruzije u EU.
Iz Evropskog savjeta, međutim, “Vijestima” nisu odgovorili da li će sljedeće sedmice razmatrati Makronov predlog.
U francuskom non-pejperu se, kako prenose agencije, predlaže da evropska politička zajednica ne bude zamjena za proces proširenja i postojeće panevropske organizacije i procese saradnje.
Makron je ideju predstavio 9. maja, rekavši da bi ona omogućila državama izvan EU, uključujući Ukrajinu i Veliku Britaniju, da se pridruže “suštinskim evropskim vrijednostima”. Saopštio je da će biti potrebne decenije da Ukrajina bude primljena u EU, i da bi umjesto toga mogla da se pridruži “paralelnoj evropskoj zajednici”.
Otašević kaže da se Makronov predlog uklapa u politiku čiji je temelje postavio 2017. godine, kad je prvi put izabran za predsjednika.
Navodi da je suština njegove ideje da se, u uslovima rata u Ukrajini i promijenjene bezbjednosne situaciji u EU, zemljama koje bi da postanu članice te zajednice ponudi neka vrsta komplementa, a ne alternative EU.
”Dakle, da se izađe s političkim predlogom koji će da ponudi ovim zemljama neku vrstu ‘utješne nagrade’. Postoji procjena da bi pogoršana bezbjednosna situacija mogla da izazove nove geopolitičke potrese, bilo na Balkanu, bilo u državama oko Ukrajine. Drugo je pitanje da li je to realna procjena ili je izazvana pojačanim strahom od ruskog uticaja... Potpuno je jasno da u takvim prilikama nema nikakvih osnova za dalje širenje EU”, ističe ona.
Sagovornica navodi da ne misli samo Makron da proširenje EU sad ne dolazi u obzir, već da je to stav i dijela članica. Francuska je, prema njenim riječima, često samo barjaktar “trupa” drugih zemalja koje su manje glasne i nemaju veću političku težinu.
”Kažu to i drugi evropski lideri, a ne samo Makron. Imamo evropske lidere koji jasno ukazuju na okolnosti, što do sada nije bio slučaj jer su, prosto, davali evropskim institucijama da vode tu priču, a one su često taj govor ostavljale zamagljenim i nedorečenim, da bi onda to lideri na zapadnom Balkanu tumačili svojim javnostima onako kako žele”, objašnjava Otašević.
Francuski Mond ranije je objavio da Makron ima podršku italijanskog premijera Marija Dragija za kreiranje evropske političke zajednice, kojom bi, kako piše taj list, bila stvorena “Evropa u dvije brzine”.
Kao razlog za osnivanje te zajednice, navodi se da “politika proširenja EU zbog zahtjeva za reformama za pridruživanje EU i trajanja procesa, ne nudi neophodan politički okvir koji bi mogao da odgovori na hitne istorijske i geopolitičke potrebe proizašle iz rata protiv Ukrajine i da razvije političko strukturisanje evropskog kontinenta”.
U non-pejperu piše da bi inicijativa trebalo da omogući jačanje veza sa članicama EU prije pristupanja, “kako u političkom, tako i u smislu pratećeg učešća u određenim politikama EU, uključujući, gdje je to prikladno, kroz postepenu integraciju u unutrašnje tržište EU”.
Predlaže se da zajednica ima formu “lagane pravne strukture s mogućnošću odlučivanja”, uz poštovanje autonomije odlučivanja EU i svake države članice. Sastajala bi se, kako se navodi, nekoliko puta godišnje, na nivou šefova država ili vlada, kao i na ministarskom nivou.
Ministarka evropskih poslova Jovana Marović, ocijenila je prošlog mjeseca da je ideja franucuskog predsjednika još jedan pokušaj demokratizacije zemalja koje nisu “ni na nebu, ni na zemlji”.
Da li će evropska zajednica biti zamjena članstvu u EU ili samo stepenik na tom putu, zavisiće, kaže Otašević, od prilika u Uniji. Objašnjava da je EU zbog bezbjednosnih razloga, važno da smanji eventualni ruski uticaj u Evropi, odnosno da objedini prostor koji bi držala pod kakvom-takvom političko-ekonomskom kontrolom.
”Suština u ovom geopolitičkom kontekstu nije na zapadnom Balkanu. Akcenat je na Ukrajini, i eventualno Moldaviji, i rješavanju bezbjednosne situacije koja je ključni izazov za EU. I po tom pitanju imamo različite pristupe unutar EU... Postoji, naravno, zajednički interes da se EU sačuva, ali svaka od članica nastupa prije svega na osnovu svojih nacionalnih interesa, od kojih ne odustaje”, podvlači Otašević.
U francuskom dokumentu piše da bi evropska politička zajednica trebalo da se formira ove godine, između svih evropskih država “koje žele zajedno da doprinesu bezbjednosti, stabilnosti i prosperitetu kontinenta”.
Upitana da li je realno uspostavljanje ove inicijative do kraja godine, sagovornica odgovara da to ne izgleda nemoguće, s obzirom na to da bi imala labaviju formu.
Naglašava da bi ta inicijativa prvenstveno mogla da ima političku težinu.
”Da bi moglo da se kaže - ovo je prostor pod našim, a ne pod uticajem Rusije. Vjerovatno bi tu bilo i nekog ekonomskog podsticaja, ali više od toga ne treba očekivati”, konstatuje Otašević.
Otašević: Ne davati lažnu nadu pričom o proširenju
Otašević kaže da o proširenju EU na države zapadnog Balkana sad ne može biti govora, dodajući da jedino može može biti “malih podsticaja” za Sjevernu Makedoniju ili Albaniju, koje još nisu otpočele pregovore sa EU, ali da je i to upitno.
”Ako Francuska kaže da je proširenje nemoguće, onda je stanje stvari takvo. Tu onda više nema priče o tome da se neko više zatrčao, da nam je neko malo draži ili da je neko pokazao da je više evropskiji nego oni drugi... U ovom trenutku nema razlika po pitanju toga ko je odmakao dalje. To je važno shvatiti zato što mislim da postoji lažno uvjerenje ili želja da se prikaže da situacija nije ista za sve. A zapravo je situacija, u ovim okolnostima, ista za sve. Svako podsticanje ideje o daljem širenju EU, u ovim okolnostima bilo bi davanje lažne nade tim zemljama”, poručuje ona.
Bonus video:
