Inicijativa koalicije Za budućnost Crne Gore (ZBCG) za usvajanje zakona o stranim agentima je potencijalna prijetnja za ljudska prava i integraciju Crne Gore u Evropsku uniju (UN), ocijenilo je osam nevladinih organizacija (NVO).
U saopštenju Akcije za ljudska prava, Centra za demokratiju i ljudska prava, Centra za ženska prava, Centra za razvoj nevladinih organizacija, Centra za demokratsku tranziciju, Instituta za medije, Udruženja pravnika i Udruženja za odgovorni i održivi razvoj navodi se da se Crna Gora ozbiljnom politikom i temeljnim unapređenjem vladavine prava, mira i ekonomske sigurnosti mora izboriti da sačuva svoju budućnost.
Iz tih NVO su ocijenili da toj budućnosti prijete i ovakve inicijative koje, kako su kazali, podsjećaju na srednjevjekovne najave lova na vještice.
NVO su pozdravile odlučnu i hitnu reakciju svih ostalih parlamentarnih političkih partija koje su, kako su kazali, prepoznale opasnost ovog predloga i založile se za odbranu slobodnog i demokratskog društva i decidno i javno uskratile podršku predlogu.
Oni su rekli da je iz saopštenja ZBCG jasno da je cilj te koalicije srpskih nacionalističkih stranaka u Crnoj Gori da bar najglasnije NVO u državi proglasi „agentima stranog uticaja“ samo zato što primaju donacije iz inostranstva, iako to nije ono što predviđa Zakon o registraciji stranih agenata (FARA) u Sjedinjenim Američkim Državama (SAD).
„Taj zakon se primjenjuje samo na organizacije i pojedinačne osobe koje u SAD-u rade pod upravljanjem i kontrolom iz inostranstva i ne izjednačava takvo upravljanje sa prijemom inostranih donacija, kako je to očigledno koalicija ZBCG shvatila“, kaže se u saopštenju.
Navodi se da su osnivanje i rad NVO u Crnoj Gori već u potpunosti regulisani važećim Zakonom o nevladinim organizacijama, koji je u skladu sa evropskim standardima i EU acquis communautaire.
„Pored toga, svaka NVO je obavezna da, u skladu sa Zakonom o računovodstvu, podnosi godišnje finansijske izvještaje nadležnim organima, uključujući Poreskoj upravi, i u skladu sa Zakonom o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma u obavezi da izvrše registraciju „stvarnog vlasnika"“, kaže se u saopštenju.
Iz osam NVO rekli su da te obaveze obezbjeđuju transparentnost u radu NVO sektora i da svako odstupanje ili nepoštovanje zakona povlači zakonske sankcije.
„Imajući u vidu da koaliciju ZBCG koja predlaže uvođenje ovakvog zakona čine političari proputinovske orijentacije, razumno je pribojavati se negativnog efekta koji je usvajanje zakona o stranim agentima imalo u Rusiji, i to posebno na organizacije koje su se hrabro borile protiv korupcije i zalagale za razjašnjenje ubistava novinara“, navodi se u saopštenju.
Iz osam NVO rekli su da ovakav predlog ispostavlja ozbiljnu sumnju u deklarativno evropska usmjerenja te koalicije i navodi na mogućnost da se iza takvog predloga krije neka druga agenda da bi se nevladin sektor ućutkao.
Takvi zakoni su, kako su kazali, tipični za totalitarne sisteme, a Crna Gora naprotiv, stremi demokratskoj i evropskoj budućnosti.
„Iskustva primjene takvih zakona u Rusiji, Mađarskoj, Gruziji, Slovačkoj, Turkmenistanu, Kirgistanu pokazuju da su ih države zloupotrebljavale tako da uguše kritiku i zavedu teror u organizovanom civilnom društvu, medijima i među građanima pojedinačno“, kaže se u saopštenju.
Kako se navodi, zajednička osobina tih zakona je da se svi koji primaju donacije iz inostranstva, a koji se bave široko definisanim „političkim aktivnostima“ registruju kao „inostrani agenti“, „inostrani predstavnici“ ili “organizacije koje služe interesima stranih vlasti“.
„Zakon se primjenjuje bez obzira na to da li donacije dolaze iz državnih ili privatnih izvora, kao i bez obzira na to da li organizacije ili neformalne grupe ili čak pojedinci sprovode aktivnosti u ime stranog donatora“, kaže se u saopštenju.
Navodi se da su zakoni sadržali stroge obaveze izvještavanja i administrativne obaveze čije je i najmanje kršenje povlačilo ozbiljne kazne i zabranu djelovanja.
Iz osam NVO su rekli da su Evropski sud za ljudska prava i Evropski sud pravde, kao i Komitet za ljudska prava Ujedinjenih nacija, OEBS i Venecijanska komisija Savjeta Evrope zaključili da zakoni o stranim agentima krše ljudska prava na slobodu udruživanja, izražavanja i privatnost, i zabranu diskriminacije na štetu ne-profitnih organizacija, grupa i medija.
„Pošto je Evropski sud pravde već jednom osudio Mađarsku zbog prvobitne verzije takvog jednog zakona, donijet je novi, koji je sad predmet nove tužbe koju je Evropska komisija pokrenula protiv Mađarske“, kaže se u saopštenju.
Iz osam NVO su podsjetili da je, zbog takvog zakona, zaustavljen proces pridruživanja Gruzije EU.
„Vlasti Republike Srpske su pod intenzivnim domaćim i međunarodnim pritiskom povukle u maju ove godine predlog takvog zakona koji je izrađen po uzoru na zakon Rusije“, kaže se u saopštenju.
Navodi se da u Bugarskoj proputinovska desnica od 2022. godine pokušava da progura takav zakon.
„Svakako najglasnije NVO, a vjerovatno i nesaglediv broj ostalih, koje očigledno targetira sporna inicijativa, zalažu se isključivo za što brže i bolje ispunjavanje zahtjeva za članstvo u EU, koji se svode na vladavinu prava i obaveznu zaštitu ljudskih prava“, kaže se u saopštenju.
Kako su rekli iz osam crnogorskih NVO, zakoni o stranim agentima u Mađarskoj, Slovačkoj, Gruziji, Rusiji korišćeni su upravo protiv ljudskih prava, koja predstavljaju temelj zajednice kakva je EU.
„Nigdje ti zakoni nijesu korišteni da promovišu demokratiju, već da zabašure istinu da se iz tih država ljudi masovno iseljavaju u Zapadnu Evropu, a ne u Kinu i Rusiju“, navodi se u saopštenju.
Bonus video:
