U trenutku kada je izgledalo da je diktator uspio da očuva podjele i zamrzne crnogorsko društvo, na izborima se dogodio preokret koji potvrđuje da je diktatura počela da se urušava. U demokratiji bi dva mandata manje od apsolutne većine bio trijumf. U diktaturi, to je alarmantni znak njene slabosti. Pogotovu kad se zna da je značajan broj glasova ukrala zastrašivanjem i zloupotrebama državnih resursa.
Đukanovićeva koalicija za apsolutnu vlast poražena je u većini gradova. Uključujući i Podgoricu, bez obzira što je šef režima lično bio njen koordinator za glavni grad.
Današnja situacija u odnosu na onu poslije izbora 2001. godine, kad DPS (jedini put) nije imao apsolutnu većinu, bitno je različita. Tada je opoziciona politička elita bila zrela za promjene, ali većina građana koji su glasali za promjenu režima, nije to učinila zbog demokratskih vrijednosti. Uspjeh Pozitivne Crne Gore i Demokratskog fronta pokazuje da je na ovim izborima došlo do strukturnih promjena u biračkom tijelu.
Demokratski front se afirmisao kao savez partija i građana, istaknutih independista i unionista koji stvaraju novi politički identitet Crne Gore. Njegova izborna poruka Crna Gora svih nas i poraz srpskih nacionalističkih partija koje su uprkos podršci režima osvojile zajedno svega dva i po procenta glasova, znači Đukanovićev neuspjeh da očuva independističko – unionističku podjelu kao garant svoje vlasti. Uspjeh DF sa programom inspirisanim idejom izvornih suverenista o jednakosti i suživotu svih crnogorskih različitosti, znači da je počela era postđukanovićevske Crne Gore. To naravno ne znači da DF nema ozbiljnih deficita. U svojim redovima mora imati veći broj predstavnika manjina, a o zločinima počinjenim u Miloševićevim ratovima jasne i nedvosmislene stavove. Dobro je što je ovako heterogen savez u programu predvidio donošenje zakona o lustraciji. Ali, dosljednost mora biti potpuna. Genocid u Srebrenici je – genocid.
DPS–ovac čiji je demokratski ukus prerastao totalitarni format dvadesetog vijeka koji oličava Đukanović, glasao je za PCG kao političku snagu novog vijeka.
S demokratskim sazrijevanjem bivših unionista, DPS i SDP su izgubili ulogu čuvara sigurnosti manjina. Pošto je pustoš koju režim proizvodi najgora u krajevima gdje žive manjine, manjine su glasale za svoje nacionalne partije. DPS je oslabio, a SDP počeo da nestaje.
Zbog ukupnog slabljenja režima, bez manjinskih partija ne može formirati vladu ni DPS koalicija, ni opozicija. Iako neki lideri tih partija po inerciji kažu da je DPS koalicija njihov prirodni saveznik, ulazak u postizbornu savez sa njom je za njih riskantan korak. To znači spašavanje diktature u trenutku kad je protiv DPS-a bar polovina građana Crne Gore.
Ne treba sumnjati da je Đukanović spreman da liderima manjina dobro plati za spašavanje režima. Ljepota poroka u kojem su se našle manjinske partije ogleda se u tome što ulaskom u opozicioni savez, i lideri i njihovi glasači i Crna Gora svih nas, mogu dobiti višestruko više.
Imajući u vidu da će u nedalekoj budućnosti vlast u Crnoj Gori vršiti današnja opozicija, manjinske stranke ne bi trebalo da u spašavanju Đukanovića idu predaleko. Najbolje bi bilo da uđu u savez sa opozicijom isporučujući principijelne zahtjeve, poput onog da premijer te alternativne Crne Gore mora biti neko ko se od devedesetih dosljedno zalagao protiv rata i zločina, i za suživot svih građana i naroda.
Ako manjinske partije još nijesu spremne za saradnju sa cijelim DF-om i SNP-om, onda treba da prihvate izbornu ponudu PCG i sa njom formiraju manjinsku vladu koju bi podržavali DF i SNP. Takva, brojno nevelika vlada bi mogla da smanji tenzije u društvu i za godinu do godinu i po pripremi vanredne izbore.
Posljednja linija odbrane izbornih rezultata može biti prihvatanje inicijative da manjinske partije učestvuju u ekspertskoj vladi svih parlamentarnih partija sa mandatom od dvije godine. Takva vlada mogla bi da bude zamjena za referendumsko odlučivanje o nekim važnim sistemskim pitanjima i evroatlantskim integracijama i da istovremeno pripremi uslove za prve istinski demokratske izbore u Crnoj Gori.
Manjine mogu da daju istorijski doprinos onome čijem su stvaranju svojski doprinijele, nezavisnoj Crnoj Gori svih nas. U protivnom izgubiće svi, osim onog koji je ove izbore izgubio.
(Monitor)
Bonus video:
