Istorijska je činjenica da Demokratska partija socijalista Crne Gore (DPS), dugi niz godina, u kontinuitetu, nije htjela obnovu crnogorske državne nezavisnosti. Nije tačno da vođstvo DPS-a, u potonjoj deceniji XX vijeka, nije moglo (moglo je), već nije htjelo da Crna Gora bude samostalna i suverena država. Rukovodstvu ondašnje Republike Crne Gore nije bila bitna crnogorska državna sloboda i samostalnost. Prioritet im je bilo očuvanje i održanje apsolutne vlasti i moći, te lično bogaćenje, a sve pod okriljem svog dedinjskog mentora Slobodana Miloševića. Zajedno sa njim, ondašnja vlast u CG bila je u ulozi jahača apokalipse, koja će potom stvarno uslijediti, urnisati i obogaljiti CG i njeno društvo u cjelini.
Kad su crnogorski liberali i drugi suverenistički crnogorski politički i kulturni subjekti, javni djelatnici i pojedini mediji, među kojima se naročito, martirijski i odvažno, isticao nezavisni nedjeljnik Monitor, tokom prve polovine 1991. (i godinama i decenijama kasnije), dosljedno, decidirano i nepokolebljivo zastupali politiku i ideju uspostavljanja nezavisne, suverene, demokratske i evropske CG, rukovodstvo DPS-a i njihovi ideološki saveznici, svjesno i namjerno, odbacivali su ideju o potrebi restauracije države Crne Gore. U tom smislu, isticao se pored Momira Bulatovića, Branka Kostića i Svetozara Marovića i ondašnji predsjednik vlade RCG g. Milo Đukanović. Naime, M. Đukanović je (11-13. jula 1991.) bio u zvaničnoj posjeti Italiji i razgovarao sa državnim i političkim vrhom Italije. U Rimu se oficijelno sastao sa predsjednikom Vlade Italije Đulijem Andreotijem, ministrom spoljnih poslova Đanijem De Mikelisom, ministrom za transport u vladi Italije, koji je tada obavljao i funkciju predsjednika Skupštine evropskih regiona Karlom Demilijem, kao i sa sekretarom Socijalističke partije Italije Betinom Kraksijem. Tokom te zvanične posjete Italiji, u Rimu je premijer Đukanović održao konferenciju za novinare 11. jula 1991. na kojoj je, pored ostalog, izričito saopštio da “Crna Gora ima sve pretpostavke da bude samostalna država, ali to bi bilo anticivilizacijski i antievropski“ (Vidi: „Pobjeda, br. 9199 od 13. jula 1991, „Sa konferencije za štampu Mila Đukanovića u Rimu - Potreban novi dogovor“, str. 3).
Dakle, za vrh ondašnjeg jedinstvenog DPS-a i Republike CG, koji je, poput sužnja, bespogovorno slijedio ondašnju velikosrpsku politiku beogradskog satrapa S. Miloševića i vrha već srbizirane JNA, nije bilo dileme da je projekat nezavisne Crne Gore, po njima i za njih, bio „anticivilizacijski i antievropski“, kako je to u Rimu precizirao ondašnji potpredsjednik DPS-a i prvi ministar Vlade CG g. Milo Đukanović. Tek će DPS, nakon raskola 1997, postepeno (a vazda za sebe interesno) mutirati, doživljavati preobraćeništvo, te će polako i postepeno prihvatati ideju obnove nezavisne Crne Gore, koju je prije toga oteo od onih koje je bjesomučno progonio iz redova i izvornih crnogorskih suverenista, koji su, onda, bili permenentna meta opskurnih režimskih napada, stigme i klevetanja vlasti, te njihovih ideoloških velikosrpskih saveznika i brojnih, vlastodršcima bliskih, agitaciono-propagandnih kerbera. Tadašnje republičko rukovodstvo CG, kojeg su personifikovali prvaci jedinstvenog DPS-a, nije htjelo da ona bude suverena, nezavisna i međunarodno priznata država, već se zalagalo za tzv. „modernu federaciju“ Crne Gore i Srbije i obilato je participiralo u obezdržavljenju federalnog oblika državnosti CG, što se i dogodilo njenim uključivanjem u državu koja se zvala „Savezna Republika Jugoslavija“ („SRJ“) 1992. u kojoj je CG, od njenog postanka, bila potpuno neravnopravna članica, odnosno, u posve inferiornom položaju u odnosu na Srbiju.
Prof. dr Miodrag Perović je na početku 1992. jasno je podvukao da je CG potrebno otrežnjenje i da ona „treba da shvati ono što je od nje uspješno skrivala njena vlast. Da Jugoslavija više ne postoji. Da je krnja Jugoslavija istorijska kataklizma za sve 'koji žele da žive zajedno', a najviše za Crnu Goru. Da shvati da je ratovala za tuđi račun i sopstvenu sramotu. Da je njena mladost bila topovsko meso za ciljeve režima u Srbiji i armije. Da je njena marionetska vlast bila jezičak na vagi koji je mogao spriječiti nastanak rata, a i nestanak Jugoslavije. Da ova vlast danas nema drugih ciljeva osim da tu vlast zadrži. Da je režim u Crnoj Gori spreman na svaku žrtvu koja će mu to omogućiti... Da je spremna da nadživi i Crnu Goru. Da je gotova da odigra ulogu servisa u održavanju refereneduma za pripajanje Crne Gore Srbiji. (Da organizuje prividno demokratsko izjašnjavanje u uslovima indoktrinacije koju je sama sprovela“. Prema dr M. Peroviću „Jugoslavija 'onakva kakva je bila' više ne postoji“ i crnogorska vlast, koju je činio monolitni DPS „pokazala je da je aktivni učesnik stvaranja surogata za Jugoslaviju“. (Dr Miodrag Perović, „Otrežnjenje ili krnja Jugoslavija“, „Monitor“, Podgorica, 3. januar 1992, str. 7).
Na velikom mitingu udružene crnogorske suverenističke opozicije, održanom na Cetinju 1. februara 1992, kojeg su organizovali Liberalni savez CG, Savez reformista crnogorskog primorja, Nezavisna organizacija komunista CG, Partija socijalista CG, Socijalistička partija CG, Jugoslovenska narodna stranka, Stranka nacionalne ravnopravnosti, Demokratska koalicija i Socijaldemokratska stranka CG, aklamacijom je usvojena „Izjava o suverenoj Crnoj Gori“. Tekst te Izjave glasi: „1) Samostalna i suverena Crna Gora, jedina je politička realnost koja građanima CG omogućava da izađu iz sadašnje političke krize i preuzmu sopstvenu sudbinu u svoje ruke. Pod suverenitetom Crne Gore podrazumijevamo apsolutno, neotuđivo, nezastarelo i nedjeljivo pravo njenih građana da slobodno, samostalno i demokratski uređuju sva pitanja unutrašnjih odnosa u svojoj državi i odnosa države Crne Gore sa drugim međunarodno-pravnim subjektima. 2) Suverenitet CG temelji se na nacionalnim i državnim interesima njenih građana, a to su: mir, demokratija zasnovana na vladavini prava, tržišna privreda, ekonomski, socijalni i kulturni prosperitet, nacionalno i vjersko uvažavanje i tolerancija, ekološka zaštita, razvoj u skladu sa savremenim etičkim normama i tehničko-tehnološkim standardima, otvorenost granica države CG i svestrana saradnja sa svim narodima i državama koji to žele na principima ravnopravnosti, međusobnog uvažavanja i uzajamne koristi. Ostvarivanje tih ciljeva i interesa od životne je važnosti za građane Crne Gore, a ima i širi, principijelni značaj. Zato tražimo međunarodnu podršku i zvanično priznanje međunarodno-pravnog subjektiviteta CG, kao i njen prijem u EZ, KEBS i OUN. 3) Polazeći od temeljnih karakteristika društvenog i državnog bića suverene CG: prihvatamo dokument Haške konferencije i Mirovni plan Ujedinjenih nacija, kao osnovu za rješavanje jugoslovenske krize; pozivamo građane Crne Gore, koji se nalaze u oružanim snagama van naše teritorije, da se vrate kući; priznajemo suverenitet svim bivšim jugoslovenskim republikama koje to traže; opredjeljujemo se za CG kao demilitarizovanu i neutralnu državu i tražimo međunarodno priznanje takvog njenog statusa. 4) Samo suverena CG može ravnopravno odlučivati o oblicima i sadržajima svog učešća u novom jugoslovenskom zajedništvu, za koje ćemo se svesrdno zalagati tek po uspostavljanju trajnog mira i nakon demokratskih izbora i konstituisanja novih organa vlasti. Odluke, koje bi se donijele prije toga, na brzinu, u uslovima raširene gladi i straha, pod prijetnjom vojne sile, ili bilo kakvim spoljnim pritiscima i ucjenama, smatraćemo nelegitimnim. 5) Ova izjava je temelj cjelokupne naše aktivnosti do okončanja jugoslovenske krize i konstituisanja Crne Gore kao samostalne i međunarodno priznate države“. (Citirano prema: prof. dr Radovan Radonjić, „Politička misao u Crnoj Gori”, CID, Podgorica, 2006, str. 603-604). Relevantno je istaći da je Monitor tada integralno na svojim stranicama objavio ovu Izjavu. Pored detaljnog i preciznog izvještaja sa mitinga za suverenu CG, redakcija Monitora objavila je komentar koji glasi: „Sa platoa ispred Dvora kralja Nikole, Crnogorci su nekada kretali u svoje velike bitke. Ovoga puta, vode onu za suverenost svoje republike. Ni nedostojniju, ni težu“. („Monitor“, Podgorica, godina III, br. 68, petak, 7. februar 1992, str. 8).
Na tome mitingu, veća grupa njegovih učesnika, cetinjskih i crnogorskih momaka, horski i gromoglasno, više puta je, hrabro, odvažno, prkosno, etički, ponosno i slobodarski, zapjevala: „Sa Lovćena vila kliče, oprosti nam Dubrovniče...“. Vlast u CG u rukama DPS-a, potpomognuta njenim velikosrpskim saveznicima, iz redova Narodne stranke i drugih stranaka srpskog kolorita, propagairala je politiku ratnih huškača i bila aktivni saučesnik u agresiji i okupaciji juga Hrvatske i besprizornom paljenju Konavala i bombardovanju Dubrovnika. Ondašnji DPS vlastodršci i vlastohlepci bili su protiv svega onoga što je bio sadržaj „Izjave o suverenoj CG“ od 1. II 1992, usvojene od strane udružene crnogorske indipendentističke opozicije. Tada je, kao i ranije, autoritarna vlast u CG, personifikovana u ondašnjem vođstvu DPS-a, kako je to tačno saopstio stari komunista, revolucionar i rodoljub crnogorski, borac za slobodnu i nezavisnu CG Vlado Dapčević „stoprocentno slijedila velikosrpsku politiku Miloševića i njegove družine“. (Slobodan Racković, „Vlado Dapčević-Čovjek iz 'Petrove rupe“, „Monitor”, Podgorica, 9. novembar 1990., str. 20).
Autor je diplomirani pravnik i istoričar, magistar i doktorand istorijskih nauka i saradnik u nastavi na Odsjeku za istoriji Filozofskog fakulteta Univerziteta CG u Nikšiću
Bonus video:
