Pošto je pandemija dobar dio kulture „prebacila“ na digitalne platforme, JU „Zahumlje“ je odlučila da, u koprodukciji sa lokalnom televizijom, uradi serijal kratkometražnih dokumentarnih filmova „Gorostasi slobode“. Autorka projekta, istoričarka umjetnosti Kristina Radović, kazala je da će na taj način sačuvati od zaborava i promovisati kulturno-istorijsku baštinu opštine Nikšić vezanu za „ideju slobodarskog, revolucionarnog i antifašističkog duha”.
“Projekat je zamišljen da se javnosti preko spomeničkih kompleksa, spomeničke skulpture, spomen-obilježja, slika, grafičkih listova i fotografija, predstavi kulturno-istorijska baština opštine Nikšić, kao događaji i ljudi vezani za pomenuto. Cilj nam je da u serijalu, preko kulturno-istorijskog nasljeđa, obratimo pažnju na događaje i ljude koji su svoj život dali za slobodu”, kazala je Radović.
Prema njenim riječima spomeničko, kao i neko ne-spomeničko nasljeđe Nikšića postali su znak prepoznavanja Crne Gore, ali i “važan faktor za cjelokupni socijalni i kulturološki razvoj svijesti naroda i to na najbolji mogući način - posredstvom hrabrosti i potrebe da veličamo junake koji su oblikovali tu svijest i naše cjelokupno biće”.
Cilj serijala je i da ukažu javnosti na konzervatorske, restauratorske i rekonstruktivne intervencije i radove koji su izvršeni na mnogim kulturnim dobrima.
“Pored starije i zrele publike, ciljna grupa kojoj posebno želimo da se, na jedan prijemčiv način, obratimo su mladi ljudi. Cilj nam je da antifašizam ne percipiraju samo kao jedan od ikoničkih označitelja u popularnoj kulturi, već da svoju misao i djelo formiraju u okvirima antifašističkog duha i podržavaju tekovine istog“, istakla je autorka projekta.
„Gorostasi slobode“ će prikazati vrijednosti kulturno-istorijskog nasljeđa opštine Nikšić iz tri perioda: iz crnogorsko-turskih ratova, Prvog i Drugog svjetskog rata. Tako će, između ostalih, biti prikazani spomenici na Vučjem dolu, Grahovcu, Saborni hram Svetog Vasilija Ostroškog, spomenici kralju Nikoli i Ljubu Čupiću, Spomenik strijeljanim rodoljubima pod Trebjesom, u Grahovu, Vraćenovićima, Velimlju, Župi, Kapinom polju… Biće prikazane i spomen biste, kao i ne-spomeničko nasljeđe preko grafičkih listova Antona Lukatelija i fotografske dokumentacije.
Tekstove su priredile Kristina Radović i Ljiljana Karadžić, istoričarka umjetnosti, naratori su Miro Nikolić, Dragoljub Ilić i Mihailo Perošević, saradnik je Udruženje boraca NOR-a i antifašista Nikšić, a projekat će biti povezan i sa lokalnom turističkom organizacijom. Serijal će biti prikazan kako na RTV Nikšić, tako i na postojećim onlajn platformama.
Đed Arsenije i “Antifašistička mapa Nikšića” bili inicijalna kapisla
Prema riječima autorke projekta, njena porodica i projekat Fakulteta likovnih umjetnosti, „Antifašistička mapa Nikšića, kao i izložba „Između otpora i sjećanja”, bili su inicijalna kapisla nastanka “Gorostasa slobode”. Sve je dodatno “začinio” hor “Zahumlja”, čiji je član, i repertoar pjesama iz NOB-a. “Moja porodica, sa obje strane, baštini tekovine NOB-a i antifašizma. Na moje formiranje u duhu antifašizma najviše je uticao đed po majci, Arsenije Pejaković, koji je bio je učesnik NOB-a i nosilac Partizanske spomenice 1941. Naši susreti zasnivali su se na razgovoru o događajima iz rata i antifašizmu kao tekovini istog. Mojoj znatiželji o borcima i bitkama nije bilo kraja”, kazala je Radović.
Onda je 2017. godine upriličena promocija projekta „Antifašistička mapa Nikšića” i izložba „Između otpora i sjećanja“.
“Period inkubacije ideje o projektu koji bi povezao spomeničko nasljeđe sa tekovinama slobodarskog, patriotskog i antifašističkog Nikšića i Crne Gore, trajao je par godina sve dok se nije javila ideja, koja je sa vremenom u kojem živimo dobila na težini i značaju, te se jednim angažovanjem kroz kreativni proces pretvorila u inovativnu ideju, a to je da se početna ideja o antifašističkim spomenicima i događajima koji se vezuju za Drugi svjetski rat, proširi i na spomeničko nasljeđe iz Prvog svjetskog rata i oslobodilačke i ratove za nezavisnost Crne Gore krajem XIX vijeka“, objasnila je Radović kako je došla na ideju da uradi „Gorostase“.
Bonus video:
