Anketa sprovedena krajem aprila u šest najvećih država Evropske unije pokazala je da euroskepticizam raste usljed sve češćeg obezbjeđivanja paketa pomoći i kresanja troškova.
Pad povjerenja javnosti u EU na rekordno nizak nivo nametnuo je pitanja o demokratskom legitimitetu bloka, više od tri godine od početka krize.
Nakon finansijske, valutne i dužničke krize, bolnih kresanja budžeta i troškova, pružanja paketa pomoći prezaduženim državama i predaje suverenih ovlašćenja međunarodnim tehnokratama, euroskepticizam raste toliko da daje krila anti-EU politici. Tradicionalni evropski šablon parlamentarne demokratije ljevica-desnica-centar je suočen sa sve većim izazovom alternativnih stranaka i protestnih pokreta.
„Građani sada misle da način na koji se upravlja krizom eura podriva njihovu demokratiju,“ kaže Hoze Ignasio Toreblanka, šef madridske kancelarije Evropskog savjeta za spoljne odnose (ECFR).
Podaci Eurobarometra su pokazali pad povjerenja u EU u državama poput Španije, Njemačke i Italije, koje su tradicionalno veoma proevropske.
Povjerenje u evropski projekat opalo je sa +10 na -22 u Francuskoj, sa +20 na -29 u Njemačkoj, sa +30 na -22 u Italiji, sa +42 na -52 u Španiji, sa +50 na +6 u Poljskoj i sa -13 na -49 u Velikoj Britaniji, prema rezultatima koje su objavili vodeći listovi u tih šest država
Povjerenje u evropski projekat opalo je sa +10 na -22 u Francuskoj, sa +20 na -29 u Njemačkoj, sa +30 na -22 u Italiji, sa +42 na -52 u Španiji, sa +50 na +6 u Poljskoj i sa -13 na -49 u Velikoj Britaniji, prema rezultatima koje su objavili vodeći listovi u tih šest država.
Interesantno je to što su povjerenje izgubili i kreditori i dužnici, države eurozone i njene buduće članice, kao i one koje će radije ostati izvan oblasti zajedničke valute. Najupečatljiviji podatak je da četiri najveće države eurozone imaju manji nivo povjerenja u institucije EU nego tradicionalno euroskeptična Britanija 2007.
„Gardijan“ piše da je staro objašnjenje za euroskepticizam bilo navodno postojanje demokratskog deficita unutar EU. Kritičari su govorili da odluke donose neodgovorne institucije umjesto izabranih nacionalnih vlada. Međutim, aktuelna kriza nije nastala iz sukoba između Brisela i država članica već između demokratske volje građana na jugu i onih na sjeveru Evrope - centra i periferije. Sada obje strane koriste institucije EU da unaprijede svoje interese, ističe britanski dnevnik.
Staro objašnjenje za euroskepticizam bilo je navodno postojanje demokratskog deficita unutar EU. Kritičari su govorili da odluke donose neodgovorne institucije umjesto izabranih nacionalnih vlada
Od kada je počela kriza, građani u državama kreditorima su počeli da pružaju otpor preuzimanju odgovornosti za dugove drugih bez mehanizama za kontrolu njihove potrošnje. Fiskalnim sporazumima i zahtjevima Evropske centralne banke za sveobuhvatnim domaćim reformama, eurokrate su prešle mnoge crvene linije nacionalnog suvereniteta, sežući puno dalje od standarda o bezbjednosti hrane, miješajući se u politiku penzija, poreza, plata, tržišta rada - što čini srž socijalnih država i nacionalnih identiteta.
Mnogi analitičari smatraju da bi se koraci ka „federalizaciji“ u dugom procesu integrisanja eurozone iz valutne u političku uniju, mogli vratiti kao bumerang.
„Podrška EU opada od 2007. Stoga je rizično ići ka federalizmu jer može izazvati negativnu reakciju ili još veći populizam“, smatra Art de Geus iz njemačke Fondacije Bertelsman.
građani sjevera Evrope smatraju da EU ne uspijeva u ulozi kontrolora politike južnog oboda. I kreditori i dužnici vide sebe kao žrtve
„Ako se pod suverenitetom podrazumijeva kapacitet građana da odlučuju šta žele za svoju državu, malo se ko, na sjeveru ili na jugu, danas osjeća suvereno. Znatan dio demokratije je nestao na nacionalnom nivou ali se nije obnovio na evropskom“, stoji u „Gardijanovom“ komentaru.
U jednom nacionalnom političkom sistemu koji dobro funkcioniše, političke stranke su u stanju da izraze te različite perspektive – i međusobno se dogovore. Međutim, upravo to ne može da postigne evropski politički sistem: zato što joj nedostaju prave političke stranke, odgovarajuća vlada i javna sfera, EU ne može nadoknaditi nedostatke nacionalnih demokratija. Umjesto borbe ideja, EU pogađa začarani krug između anti-EU populizma i tehnokratskih sporazuma između država članica, koje se boje sopstvenih građana.
U članku se postavlja pitanje da li je anti-EU populizam tu da ostane i izražava nada da će sa ponovnim uspostavljanjem rasta evroskepticizam slabiti i na kraju se povući.
„Međutim, krah povjerenja u EU ide dublje od toga. Entuzijazam za EU se neće vratiti ukoliko Unija iz korijena ne promijeni odnos prema državama članicama i njihovim građanima“, zaključuje „Gardijan“.
Bonus video:
