Kriza koronavirusa dovela je u pitanje solidarnost među evropskim zemljama i stavila Evropsku uniju pred test koji evropski lideri suočeni s podjelama među članicama moraju rešiti dok traže rješenja za ekonomski oporavak, posebno država koje su najgore pogođene pandemijom Covid-19, pišu svjetski mediji.
Pritisak na solidarnost
Evropa je u ratu s nevidljivim neprijateljom, ali uprkos činjenici da postoji zajednički neprijatelj, djeluje kao da ovaj rat počinje da cijepa Evropsku uniju, ocjenjuje politički urednik Juronjuza (Euronews) Daren Mekafri (Darren McCaffrey).
Pandemija je, ističe se u analizi, stavila poseban pritisak na solidarnost u EU, posebno s različitim pristupima krizi – Belgija je kritikovala ispočetka labave mjere Holandije; Danska je zbunjena švedskim pristupom; Italija je gnjevna zbog manjka dogovora o ekonomskim mjerama, a svi su iznervirani mađarskim premijerom Viktorom Orbanom zbog korišćenja pandemije za učvršćivanje političke moći.
Ipak, gnjev u Italiji i Španiji i drugdje, najviše treba da brine lidere EU, pošto mnogi osjećaju da ih je Unija napustila i iznevjerila, ističe Mekafri i ukazuje da italijanski premijer Đuzepe Konte (Giuseppe Conte) nedavno nije birao riječi. "Ako Evropa ne pokaže da je dorasla zadatku, cio evropski projekt dolazi u opasnost da izgubi razlog postojanja u očima svojih građana."
Ovo su teška vremena i ako EU ne bude na visini zadataka, narod će to zapamtiti. Zato su ulozi u Briselu toliko visoki, ističe urednik Juronjuza uz ocjenu da je EU na testu za koji ne može dopustiti da na njemu padne.
Tri testa koja će odrediti sudbinu EU
Kakva će Evropska unija izaći iz krize uzrokovane koronavirusom zavisiće od odgovora na tri testa, koja postavljaju Mađarska, Italija i pitanje da li Njemačka može donijeti rješenja, piše istoričar i kolumnista Gardijana (The Guardian) Timoti Garton Eš (Timothy Garton Ash).
Prvi test koji nameće Mađarska je pitanje da li diktatura može biti članica EU, navodi Garton Eš uz ocjenu da ta zemlja – pošto je njen premijer Orban iskoristio pandemiju za vanredna ovlašćenja koja mu omogućavaju da neograničeno vlada dekretom – ne bi ni mogla postati članica Unije. Njemačka, dodaje se u tekstu, može pomoći utoliko što demohrišćani Angele Merkel kao najuticajnija stranka Evropske narodne partije, mogu doprinijeti izbacivanju Orbanovog Fidesa iz te političke grupacije desnog centra.
Kad je riječ o Italiji, kako navodi Garton Eš, postavlja se pitanje da li postoji solidarnost u srcu Evrope i da li će evrozona omogućiti najteže pogođenim članicama da se oporave. Italija će se poslije zdravstvene krize suočiti s ogromnim izazovom ekonomskog oporavka, što će biti otežano činjenicom da je jedna od najzaduženijih evropskih država. Zato je, dodaje kolumnista Gardijana, potrebno da vlade Italije i drugih južnih zemalja mogu da pozajmljuju koristeći finansijski kredibilitet Njemačke i drugih sjevernih evropskih država, preko zajedničkog zaduživanja.
EU može postojati bez Velike Britanije, ali nema EU bez Italije, ističe Garton Eš, uz ocjenu da se Njemačka kao centrala evropska slila konačno suočava s logikom monetarne unije od koje je imala značajne koristi. Zajednički dug, odnosno takozvana "mutualizacija duga" je nužna posljedica monetarne unije. Njemačka je već pokazala solidarnost sa susjedima zdravstvenom pomoći u ovoj krizi, ali je za odgovor na ekonomsku i političku krizu zaista potrebno njemačko liderstvo, ocjenjuje on.
Postoji jedna osoba u Njemačkoj koja može preduzeti i odbraniti sve neophodne mjere - kancelarka Angela Merkel koja je sada neočekivano dobila poslednju priliku da ode u istoriju kao značajan arhitekta snažnije Evropske unije, zaključuje Garton Eš.
Stara rješenja na novu krizu
EU se suočava sa svojom možda i najvećom egzistencijalnom krizom, dok koronavirus testira evropsko jedinstvo a zvaničnici brinu da se lideri previše oslanjaju na zastarjela rješenja, ističe Blumberg (Bloomberg) uz ocjenu da su lideri EU pred izazovom da osiguraju da najnovija egzistencijalna prijetnja ne bude i posljednja.
Lideri EU posljednji put su se sastali 21. februara kada je u Italiji zabilježena prva fatalna žrtva bolesti Covid-19, ali nisu pričali o koronavirusu već su se bez uspjeha prepirali 28 sati o komplikovanom budžetu EU, ukazuje Blumberg, konstatujući da se za nekoliko nedjelja sve promijenilo – pandemija je pocijepala posljednju pomisao o jedinstvu i suočila Uniju s njenom sljedećom egzistencijalnom krizom.
Od samita 21. februara, lideri su održali tri video konferencije, svaka s lošijom atmosferom nego prethodna, rekli su za Blumberg zvaničnici koji su tražili da ne budu imenovani, dodajući da su telefonski razgovori odrazili manjak povjerenja među zemljama. Lideri su se prepirali i međusobno krivili oko sporog reagovanja i nespremnosti da pomognu dok se pandemija širila kontinentom, a stare podjele se vratile.
Podjele iz dana dužničke krize, kada su fiskalno konzervativne sjeverne zemlje krivile jug za rasipničku politiku, ostaju iako nijedna vlada nije odgovorna za to koje je zemlje pandemija najgore pogodila, ističe Blumberg i dodaje da među zvaničnicima postoji zabrinutost što lideri EU pribjegavaju starim rješenjima – i predrasudama – koja prosto nisu relevantna ovog puta.
Najveći napredak koji bi evrozona mogla da napravi jeste izdavanje zajedničkog duga da se plate ogromni programi javne potrošnje, ali su se tome protivile Njemačka i Holandija, ocjenjuje Blumberg i navodi da Italija i Španija, koje najsnažnije traže zajedničke "korona obveznice", insistiraju da kriza zbog pandemije nema nikakve veze sa starim frazama o rasipništvu i kažu da je spasavanje zemalja najgore pogođenih koronavirusom od ključnog značaja za spas EU.
Razlike opstaju
Ministri finansija evrozone sporili su se na sastanku koji je počeo u utorak popodne i trajao do srijede u noć oko zajedničkih inicijativa za sprječavanje da korona virus opustoši privredu tog bloka, piše Politiko (Politico).
Frakcije predvođene Italijom i Holandijom, navode izvori za Politiko, sukobile su se na videokonferenciji oko uslova za kreditne linije iz fonda za pomoć evrozone i ideje o zajedničkom zaduživanju. Ministri su razmatrali najmanje tri inicijative koje bi pomogle vladama da spreče masovne bankrote i pokrenu ekonomski oporavak kada zemlje ukinu ograničenja uvedena za zaustavljanje pandemije.
Jednu inicijativu je predložila Evropska komisija za privremeni plan za osiguranje za nezaposlene u vrijednosti od 100 milijardi eura. Taj novac bi se iskoristio za javne programe koji bi omogućili kompanijama da skrate radno vrijeme i nadoknade zaposlenima gubitak prihoda. Drugi predlog je došao iz Evropske investicione banke koji bi donio fond od 200 milijardi eura za jeftine zajmove kompanijama koje su ostale bez novca.
Treći predlog je fond za pomoć evrozone poznat kao Evropski stabilizacioni mehanizam, odakle bi članice evro zone mogle da uzimaju kredite u vrijednosti od dva odsto ekonomskog proizvoda, ali pod određenim uslovima. Svi ministri moraju da prihvate dogovor, ali razlike opstaju, kažu zvaničnici za Politiko.
Italija traži da se uslovi za te kredite ublaže ili čak ukinu, dok Holandija, uz podršku Austrije i Finske, to odbija. Neslaganje postoji i oko ideje zajedničkog zaduživanja preko "korona obveznica" za finansiranje oporavka evrozone. Italija traži da se ostavi mogućnost za taj predlog, ali je ta ideja, kako ističe Politiko, previše za Holandiju i Njemačku koje strahuju da će im ostati taj dug ako južne zemlje bankrotiraju.
Bonus video:
