Svaki računar, server, ruter i pametni telefon koristi jednu od 4,3 milijarde jedinstvenih adresa zasnovanih na Internet protokolu verzije 4 (IPv4) da bi se povezao na internet mrežu.
No, danas će se, na Svjetski dan IPv6 (Internet Protocol verzije 6), najveće kompanije, među kojima su Google, Facebook, Yahoo, YouTube… udružiti i tokom 24 sata sadržaje na svojim web stranicama nuditi preko IPv6 protokola.
Cilj obilježavanja ovog dana je motivacija IT kompanija i omogućavanje saradnje kako bi uz pomoć zajedničkog rada učesnici podržali novi internet protokol i njegovu primjenu, odnosno pripremili sve svoje servise za uspješan prelazak sa IPv4 protokola na protokol IPv6.
IPv4 je dizajniran prije više godina i godinama unazad pokazuje znake starenja. Jedan od problema je trošenje adresa – postalo je jasno da IPv4 protokol neće moći da opsluži globalne zahtjeve kada je adresiranje u pitanju.
Kako su internet adrese IPv4 protokola 32-bitne, postoji konačan broj raspoloživih adresa, oko 4,3 milijarde.
Sličan test još nije rađen
Očekuje se da će globalni IPv4 protokol biti iscrpljen tokom 2011. godine. Ukoliko ništa ne bude preduzeto, postoji mogućnost nastanka povećanih troškova i ograničenja u funkcionisanju za korisnike interneta širom svijeta.
Dugoročno rješenje za taj problem je usvajanje IPv6 protokola. Adrese IPv6 su 128-bitne, odnosno četiri puta duže od IPv4. Teorijski je omogućeno 2128, odnosno oko 1040 različitih adresa. 2128 je toliko da ako bi se sve adrese ravnomjerno rasporedile po površini cijele zemaljske kugle, postojale bi 1,24 adrese na svakom kvadratnom metru.
IPv6 protokol se intenzivno koristi na nivou mnogih velikih mreža, ali do sada nije bio aktiviran na globalnom nivou.
Svjetski dan IPv6 je zajednički projekat Internet društva (Internet Society, ISOC) i on-line zajednica.
U planu je 24-časovni stres test, nakon kojeg će mnogi učesnici već sljedećeg dana svoje usluge i sadržaje ponovo ponuditi preko IPv4 protokola, i analizirati rezultate dobijene tokom cjelodnevnog testiranja. Cilj je na što većem broju lokacija implementirati isključivo novi protokol.
Problemi mogući između servera i čitača web strana
Kako je IPv6 osmišljen godinama unazad, najnovije verzije mrežnih alata i opreme podržavaju ga u određenoj mjeri. No, kako će svi oni raditi zajedno u stvarno svijetu, još nije poznato, jer dosad nije rađen test, nalik onome kakvom će najveći dio interneta kakav je nama danas poznat, biti podvrgnut.
Učesnici velikog testa ne očekuju velike prekide, i navode da, ako Svjetski dan IPv6 bude uspješan, krajnji korisnici neće ni primijetiti da se desio.
Neki on-line servisi, kao što je Google, već imaju sadržaje koji se ispručuju preko IPv6 protokola, ali su njihove glavne stranice korisnicima dostupne samo preko IPv4 veze.
Tokom današnjeg testa, učesnici će svoje glavne web stranice isporučivati preko novog protokola. Tako će, kada korisnikov čitač web strana zahtjeva otvaranje na primjer stranice www.google.com, DNS, odnosno server koji tekstualni oblik adrese lako razumljiv čovjeku, pretvara u numerički zapis, prepoznatljiv mašinama, odgovarati zapisom za IPv6 adrese. Ako računar i web čitač mogu da koriste IPv6, veza će biti uspostavljena, odnosno stranica isporučena pomoću tog protokola. U suprotnom, veza će biti uspostavljena prema zadanim postavkama IPv4 protokola.
U teoriji to djeluje jednostavno, ali su problemi mogući u velikom broju veza između servera i čitača web strana, koji takođe moraju da podržavaju IPv6 saobraćaj.
Operativni sistemi i web čitači na najnovijim računarima imaju podršku za IPv6. Korisnici svoje web čitače mogu da testiraju preko stranice test-ipv6.com.
Osjetiće jedan u 2.000
Određen broj korisnika koji imaju računare bez podrške za novi protokol, ne bi trebalo da imaju problem u uspostavljanju veze, jer će ona biti uspostavljena preko definisanih postavki za IPv4 vezu.
Korisnici kod kojih donekle postoje ispunjeni preduslovi za uspostavljanje veze prema sadržajima koji se isporučuju preko IPv6 protokola, mogli bi imati problem u smislu da za njih traženi sadržaji budu nedostupni. Procjenjuje se da bi takvih korisnika moglo biti oko 0,05 odsto, odnosno 1 u 2.000.
Koliko korisnika će imati probleme zbog prelaska na IPv6 protokol, neće biti poznato tokom samog testa. Podaci će biti poznati nakon završetka testa i analize dobijenih rezultata.
Kao profesor podržavam ovakve testove i prosto prelazak na adresiranje prema IPv6 standardu koji je malo ‘zapeo” sa implementacijom, kaže profesor Krstajić
Učešće IPv6 saobraćaja u internet prometu je dosad bila jako malo, tako da analize nisu mogle biti pouzdane. Provajderi i operateri nisu usluge pružali putem IPv6 protokola, jer je jako malo sadržaja koji su dostupni na taj način. Oni koji nude sadržaje nisu omogućavali pristup svojim stranicama putem IPv6 protokola, jer nije bilo onih koji bi ih koristili. Pred svima je veliki posao.
Pitanja koja ostaju neriješena ne odnose se toliko na opremu i njenu mogućnost da se nosi sa novim protokolima, jer u najvećem broju slučajeva, ona to može. Pitanje je koliko dobro oprema može da se nosi sa onim što predstoji ? Dobavljači internet usluga, administratori, oni koji rade na razvoju softvera imaju višedecenijsko iskustvo sa IPv4 protokolom i znaju šta treba preduzeti kako bi internet funkcionisao dobro. To iskustvo nedostaje kada je IPv6 protokol u pitanju.
U jednoj od pionira u implementaciji IPv6 protokola, kompaniji VeriSign, navode da su morali da potroše znato više novca ulažući u IPv6 opremu, kako bi se osigurali da sve radi kako treba i kako bi taj protokol mogao parirati svom prethodniku. Takav je bio početak.
Kako bilo, sve kompanije će prije ili kasnije morati da omoguće kompatibilnost sa IPv6. Uz veći adresni prostor, IPv6 protokol nudi i i neke funkcionalnosti koje bi mogle omogućiti razvoj novih aplikacija. Pretpostavlja se da bi najviše njih svoje mjesto moglo naći na mobilnim uređajima.
Planiranje na prelazak na IPv6 protokol je nešto što sve očekuje prije ili kasnije.
“Sad je trenutak. Taj prelazak moramo planirati unaprijed. Ako bismo čekali da taj problem dostigne svoj vrhunac, to bi bilo prekasno”, kaže Kreg Labovic, iz kompanije Arbor Networks.
Kraj IPv4, početak za IPv6
Za korisnike interneta, internet adresa ima oblik ime.domen. Takva forma može da bude sastavni dio elektronske adrese, odnosno e-maila čiji je oblik na primjer korisnik@ime.domen, ili da bude dio web adrese oblika http://www.ime.domen. Jedna takva adresa je i ona kojoj posjetioci pristupaju portalu Vijesti http://www.vijesti.me. U slučaju e-maila, karakteri prije simbola @ predstavljaju korisnika koji je autorizovan za pristup e-mail serveru.
Navedeni oblici ne predstavljaju stvarnu internet adresu, već samo tekstualnu reprezentaciju koja identifikuje određeni računar ili server. Stvarna adresa portala Vijesti bi, umjesto tekstualne forme, imala oblik 92.102.234.30. Protokol koji opisuje adresiranje oblika kakva je navedena numerička oznaka Vijesti je zapravo 32-bitna adresa, koja se zapisuje kao sekvenca četiri okteta (8-bitna broja, u binarnom zapisu), razdvojenim tačkama. I, to je Internet protokol verzije 4 (IPv4).
Notacija 128-bitnih adresa se razlikuje od one koja se koristi kod IPv4. Jedan od primjera IPv6 adrese je 7477:0000:0000:0000:0000:0AFF:1BDF:7FFF. Korišćenje notacije u kojoj se tačkama razdvajaju trocifreni brojevi (IPv4) dali bi notaciju koja sadrži 16 trocifrenih brojeva razdvojenih tačkama. Umjesto toga, kod IPv6, tačke se mijenjaju dvotačkama i svakih 16 bitova u adresi predstavlja heksadecimalnu notaciju četvorocifrenog broja.
Kome se ulaže dok stari sistem radi
“Kao profesor podržavam ovakve testove i prosto prelazak na adresiranje prema IPv6 standardu koji je malo ‘zapeo” sa implementacijom. Razlozi su jasni, i stvar je novca odnosno odnosa na tržištu komunikacionih uređaja. U prvom redu tehnologija je uspjela da prevaziđe problem nedostatka IPv4 adresa (pomoću privatnih adresa i tehnologija transliranja) i omogućila dualizam (IPv4 i IPv6)“, kaže profesor sa Elektrotehničkog fakulteta u Podgorici i menadžer akademske mreže Crne Gore (MREN), Božo Krstajić.
On objašnjava da su, sa jedne strane, kompanije uložile mnogo sredstava za razvoj moćnih mrežnih uređaja, a sa druge strane internet provajderi i druge korisničke kompanije i pojedinci enormna sredstva na mrežnu opremu.
“Nije jednostavno sve to zamijeniti, ni sa finansijskog, ni sa tehničkog aspekta”, rekao je on, dodajući da su potrebna sredstva za zamjenu komunikacione opreme koja su u ovom trenutku ograničavajući faktor, a posebno dok vam stari sistem radi“, kaže Krstajić, dodajući da vjeruje da je, kao što je to slučaj sa akademskom mrežom, isti slučaj i sa drugim kompanijama u Crnoj Gori, kada je implementacija IPv6 u pitanju.
Bonus video:
