Renoviranjem hotela „Berane“ prije dvije godine, kao i izgradnjom nekoliko malih hotela, Berane se prepoznaje na turističkoj mapi, pokušavajući da izađe iz neslavnog privatizacionog procesa nakon kojeg nije bilo hotela u gradu. Tu je i ski-centar Lokve sa istoimenim hotelom, koji je privatizovan i sada ga kupac renovira.
Berane je još daleko od onog perioda prije prije više od pola vijeka, kada je bilo jedina destinacija iz koje se „iz Evrope u Ameriku stizalo za dva minuta“. To je zapravo priča o nekadašnjim hotelima “Evropa” i “Amerika” - dvije predratne zgrade, slijepljene jedna uz drugu, u glavnoj gradskoj ulici.
Starije i sve malobrojnije generacije Starovarošana najbolje pamte kako je grad na Limu prije Drugog svjetskog rata imao više hotela nego što ih danas ima.
U samom centru bila su četiri hotela i dva hana, koje sada možemo da vidimo samo na starim fotografijama i razglednicama.
Učenici, kako se prepričava, nijesu mogli ući u hotel dok ne navrše osamnaest godina i maturiraju.
Onda bi, u znak odrastanja, stavili šešir na glavu i uzeli gospodski štap u ruku. Vrata hotela tek tada su se za njih otvarala.
Najprije je izgrađen hotel „Danilović“, koji se nalazio na mjestu sadašnje zgrade Osnovnog suda u centru Berana, i tu je, prema sjećanjima starijih, bila najbolja muzika.
Odmah preko puta njega, na drugoj strani ulice, nalazio se hotel „Imperijal“, takođe imponzantno građevinsko zdanje, koji je često mijenjao vlasnike, a najprije ga držala porodica Mićović.
Ovaj hotel, kako kažu, tokom rata nije radio. Bio je pretvoren u oficirsku menzu italijanske vojske, koje je tada u Beranama bilo više nego lokalnih stanovnika.
Vlasnik Hotela „Amerika“, malo niže od „Danilovića“, bio je Radoje Šćekić, a u njemu je organizovana prva tombola u gradu.
U ovom objektu bila je smještena i saveznička misija.
Na najboljem glasu bio je Hotel „Evropa“, odmah pored „Amerike“. „Evropom“ su gazdovala braća Miladinovići – Dika, Mladen i Sreten.
Tu je tradicionalno bila najbolja kuhinja, zahvaljujući vještoj ruci kuvarice Anke, koja je u Berane stigla iz Zagreba.
U tom hotelu, kao po nepisanom pravilu, svako je imao svoj sto. Tačno se znalo gdje sjedi ko od poznatih Beranaca.
Tu su se obično hranili i profesori čuvene beranske gimnazije, koja je u to vrijeme bila na glasu kao crnogorska Sorbona, sa mnogo profesora sa strane.
Među njima je bio jedan Slovenac koji je završio studije upravo na Sorboni. Čudili su mu se šta traži u Beranama, a on je odgovarao da je Berane, sa toliko hotela i širokom glavnom ulicom, za njega „mali Pariz“.
Vlasnici Hotela „Evropa“ su svakom gostu koji tu prespava poklanjali po flašu domaće rakije koju su proizvodili.
Na dnu glavne ulice, na mjestu gdje je bio takozvani cvijetni park, a sada se uzdiže višespratnica, bila su jedan do drugog i dva orijentalna ugostiteljska objekta, odnosno dva hana.
Automobili su tada bili rijetkost, a u ovim hanovima, u prizemlju, oni koji su putovali karavanima, mogli su da odmore svoje konje. Sobe su bile na spratu.
Vremešni stanovnici Berana se prisjećaju i velikog broja kafana u glavnoj ulici i u njenoj blizini - Pajkovića, Bajića, Ćulafića, Lutovaca, Babovića, Boškovića, Ćanove, Milikića, Maslovarića, Šćekića, Dalmatinskog podruma, i mnogih drugih.
Nijedno od predratnih beranskih hotelskih zdanja danas “nije u životu”.
„Ameriku“ su srušili Njemci u bombardovanju. U njemu bilo sjedište komandanta italijanske divizije „Venecija“ koja im je 1943. godine otkazala poslušnost i prešla na stranu partizana.
Preostala hotelska zdanja i hanovi preživjeli su rat, ali ne i poslijeratnu euforiju rušenja svega „buržoaskog“.
Oni koji pamte to vrijeme, sve rjeđi stanovnici Berana, kažu da je bilo sreće - sve je trebalo renovirati, konzervirati i sačuvati, kao što se čuvaju stare zgrade u drugim gradovima.
Bonus video:
