Zahtjevi Evropske unije (EU), predstavljeni u Zajediničkoj pregovaračkoj poziciji za poglavlje 27 jasno odražavaju probleme i neodržive prakse u Crnoj Gori, a posebno u oblasti upravljanja otpadom i zaštite prirode, ocijenjeno je iz Koalicije 27.
Iz Koalicije 27, mreže od 20 nevladinih organizacija koje se bave životnom sredinom i klimatskim promjenama, pozdravili su objavljivanje Zajedničke pregovaračke pozicije.
"Smatramo da zahtjevi EU predstavljeni u Poziciji jasno reflektuju probleme i neodržive prakse u Crnoj Gori na koje je Koalicija 27 ukazivala tokom prethodnih godina, a posebno u oblasti upravljanja otpadom, zaštite prirode, kvaliteta vazduha, voda, klime i horizontalnog zakonodavstva«, kazali su iz Koalicije.
Oni su pozvali Vladu da pregovaračku poziciju Crne Gore učini dostupnom javnosti.
"Porazna je činjenica da nevladin sektor ostvaruje kvalitetniji i bolji dijalog sa tijelima EU, nego sa odgovornim nacionalnim institucijama, i da o zahtjevima naše države saznajemo ili nagađamo iz Zajedničke pregovaračke pozicije, koji se zapravo tiču svih crnogorskih građana«, navodi se u saopštenju.
Oni su rekli i da zahtjevi iz Pregovaračke pozicije EU slikovito prikazuju koliko sve manje vremena ostaje za obezbjeđivanje djelotvornog sprovođenja složenih direktiva.
Kako je u navedeno u početnom zahtjevu, EU očekuje da zaštita životne sredine sada bude uključena u definisanje i sprovođenje svih sektorskih politika kao i da sve nove investicije poput HE na Morači, istraživanja nafte i gasa, malih hidroelektrana, treba već sada da odražavaju nacionalno zakonodavstvo u oblasti životne sredine, u skladu s evropskom pravnom tekovinom.
"Smatramo da je za ispunjenje ovoga zahtjeva potrebno uraditi prije svega nacionalnu reviziju strateških i investicionih planova, počevši od Strategije razvoja energetike, turizma, saobraćaja, kao i prostornih planova višeg reda«, kazali su u saopštenju.
Oni smatraju da je neophodno uozbiljiti primjenu zakonskih propisa vezanih za zaštitu potencijalnih Natura 2000 područja, očuvanja dobrog ekološkog statusa voda, kao i procjena uticaja na životnu sredinu sa svrsishodnim javnim raspravama.
"Kad je riječ o prelaznim mjerama EU nas upozorava da moramo imati detaljne planove implementacije praćene jasno utvrđenim fazama za primjenu pravne tekovine. Za oko 13 najtežih direktiva, obavezali smo se 2016. god (NSAP) da hitno, a do kraja 2018. god donesemo Specifične planove za implementaciju direktiva (DSIP)", piše u saopštenju.
To se, kako su precizirali, posebno odnosi na direktive o otpadu, vodama, emisijama zagađenja u vazduh jer su one od ključnog značaja za komponentu povraćaja troškova i biće visoko prisutne u strategiji finansiranja tokom dužeg vremenskog perioda.
Izostanak ovih planova, kazali su, govori o tome koliko smo spremni za budući proces pregovora.
"Kritična nespremnost države upravo je vezana za oblast upravljanja otpadom i situaciju da dvije lokalne samouprave nijesu uspostavile sistem upravljanja otpadom u skladu sa zakonom, dok u cijeloj državi postoje samo 4 gradska postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda sa neprihvatljivom dinamikom izgradnje novih postrojenja i kanalizacione mreže", rekli su iz Koalicije.
Kako se dodaje, nakon više decenija institucije se bore sa 350 nelegalnih deponija, gradskih smetlišta, nepoznatim količinama deponovanog, otpada prema frakcijama i različitim tokovima otpada.
Ukazuju da se u zajedničkoj pregovaračkoj poziciji ističe da je neophodno raditi na implementaciji Planova kvaliteta vazduha koji su donešeni za Pljevlja, Podgoricu i Nikšić a u prilog tome govori činjenica da civilni sektor godinama upozorava da je neophodno sprovesti konkretne mjere kako bi se riješio problem zagađenja u pomenutim gradovima.
"Pridružujući se zahtjevima EU, tražimo da se hitno uđe u djelotvorno sprovođenje i procesuiranje krivičnih djela protiv životne sredine (Direktiva 2008/99/EZ) i odgovornosti (Direktiva 2004/35/EZ), pristupi jačanju inspekcijskih službi na regionalnom i lokalnom nivou i obezbijedi nezavisno funkcionisanje tijela za izdavanje ekoloških dozvola poput Agencije za zaštitu prirode i životne sredine", piše u saopštenju.
EU je, dodali su, prepoznala kao ozbiljan problem koncepta nesvrsishodnih i netransparentnih javnih rasprava i učešća javnosti, zbog čega zahtijeva djelotvorno sprovođenje procesa posebno u dijelu horizontalnog zakonodavstva odnosno strateških i procjena uticaja na životnu sredinu.
"U daljem smo ozbiljno zabrinuti za planiranje i upravljanje finansijama koje je sada procijenjeno na 1,4 milijardi eura, čiji se iznos ne umanjuje i pored do sada uloženih 200 miliona eura", rekli su iz Koalicije.
Zahtjevi EU iz pregovaračke pozicije i prakse sprovođenja evropskih propisa u Crnoj Gori koje smo imali priliku vidjeti do sada, smatraju oni, jasno ukazuju na nedozrelost institucija i sistema, "koje će nas sa dosadašnjom dinamikom implementacije odvesti pravo u dužničko ropstvo".
Bonus video:
