Crnogorske sudije, njih 93 odsto, smatraju da je stanje u sudstvu uglavnom ili veoma dobro, 52,8 odsto anketiranih građana ocjenjuju da je rad sudstva veoma ili uglavnom neefikasan, a 45 odsto misli da uglavnom ili gotovo nikad ne sude po zakonu. To je pokazalo istraživanje Građanske alijanse, koje je rađeno u saradnji sa Udruženjem sudija, i dio je aktivnosti koji je predviđen akcionim planom za poglavlje 23, pravosuđe i temeljna prava.
Anketa kojom su ispitivani stavovi sudija, njih 219 (od ukupno 265 koliko ih ima u Crnoj Gori), i 966 punoljetnih građana, sprovedena je u novembru. Predsjedik Udruženja sudija, Hasnija Simonović, kazala je da to što je više od 70 odsto sudija kazalo da smatra da je stanje u sudstvu uglavnom dobro, i 21 procenat onih koji smatraju da je to stanje veoma dobro, navodi na zaključak da, sa sudijske tačke gledanja, crnogorsko sudstvo posao obavlja kvalitetno i u skladu sa pravilim struke. Ona je danas, na konferenciji na kojoj su predstavljeni rezultati istraživanja, kazala da je oko polovine ispitanih sudija nezadovoljno postojećom infrastrukturom i objektima u kojima se nalaze sudovi. Prema riječima Simonović, može se zaključiti da svi sudovi u Podgorici, osim Upravnog, gdje su sudije odgovorile da uređenje sudije dovoljno omogućava pristup javnosti i efikasno vođenje postupka, imaju problem sa prostorom.“Posebno je zabrinjavajuće stanje u Privrednom sudu u Podgorici i u sudovima na sjeveru zemlje, sem suda u Rožajama, jer su odatle došli većinom negativni odgovori na ovo pitanje”, kazala je ona. Simonović je ukazala da sudije smatraju da su postojeća procesna pravila efikasna, ali da mogu biti poboljšana radi veće efikasnosti. Ona je navela da je više od 40 odsto ispitanika ocijenilo da je potrebno ojačati podršku zbog velikog broja predmeta, a više od 20 odsto je odgovorilo da je podrška nedovoljna. Simonović smatra da odgovori na to pitanje ukazuju da su sudije u velikoj mjeri opterećene predmetima, koje ne prati u dovoljnoj mjeri broj savjetnika i namještenika. Više od polovine sudija smatra da javnost uglavnom ima povjerenja u sudstvo, dok oko 20 odsto anketiranih kazalo da ne može da procijeni, dok su u skoro 46 odsto slučajeva sudije nezadovoljne izvještavanjem medija o njihovo radu. O tome šta nalaze kao prioritetnu mjeru za jačanje povjerenja građana u pravosuđe, sudije su odgovorile da je to izrada, striktno poštovanje kodeksa i poštovanje načela profesionalnog, nezavisnog ponašanja medija, od preko 40 odsto odgovora, potom više informacija o radu sudova u javnosti kao i agresivniju PR kampanju sudova.
Smatraju da na rad sudija utiče politika, veze... Koordinator programa vladavine prava Građanske alijanse, Zoran Vujičić, kazao je da se stav građana o sudstvu u velikoj mjeri, kod 44 odsto, zasniva na onom što su saznali iz medija. Ispitanici, 46 odsto, smatra da sudije uvijek ili uglavnom sude po zakonu, dok 45 odsto smatra da uglavnom ili gotovo nikad ne sude po zakonu. Na pitanje o tome ukoliko ne sude po zakonu, pravu i pravilima, šta to utiče na rad sudija, najviši ispitanika, 34,4 odsto kazali su da je ključni razlog politički pritisak, 31,7 odsto da utiču prijateljske veze i poznanstva, 26 odsto je kazalo da je to zbog mita i korupcije, a 11,6 odsto je odgovorilo da je to zbog ličnog stava. Vujičić je kazao da se može zaključiti da u najvećoj mjeri građani imaju samopercepciju o stanju u sudstvu jer je 72,2 odsto anketiranih kazalo da nije imalo lično iskustvo sa sudom u posljednje dvije godine.“Na pitanje da li su imali uvid u procedure i način na koji je sud rješavao njihov slučaj, pokazuje se određen stepen neinformisanosti građana o njihovim pravima pred sudom jer iako su 60 odsto izjavili da jesu, skoro 40 odsto nisu”, rekao je on. Mišljenja građana su podijeljena kada je riječ o efikasnosti suda, jer 53 odsto ispitanika smatra da nisu efikasni, dok 47 odsto smatra da jesu. Vujičić je ukazao da je u 28 odsto slučajeva anketiranih, stranka dobila spor, i da se to poklapa sa generalnim stavom o sudstvu, jer je 27 odsto onih koji su iali pozitivno mišljenje. Građani percipiraju da su ključni problem sudstva politička nepodobnost, u skoro 30 odsto slučajeva, korupcija oko 29 odsto i sporost u 27 odsto slučajeva. Komentarišući pitanje o percepciji građana u vezi sa političkim pritiscima na sudije, Simonović je kazala da se Udruženje sudija zalaže da sudije ne budu članovi partija, navodeći da je niko nikada, za 32 godine staža u pravosuđu, nije zvao da joj govori kako da radi.“Vi ste zaboravili i prijetnje iz izvršne i zakonodavne vlasti, gdje političari koji su nezadovoljni nekim sudskim odlukama, prijete sudijama u smislu opšteg reizbora i nazivaju ih trulim daskama. To ukazuje da sudije nisu pod političkim uticajem”, dodala je ona.
Bjeković: Svi mogu da komentarišu, sem sudije Predstavnik GA, Siniša Bjeković, kazao je da se mora imati u vidu jako podređen i neravnopravan položaj sudija u odosu na javnost, jer svi drugi imaju pravo da komentarišu rad sudije i presude, dok oni to ne smiju da čine. On je rekao da na percepciju građana vjerovatno utiče i to što su mnogo češće i zastupljenije negativne ocjene i kritika koju prenose mediji, navodeći da se nikada ne dešava da neko ko je zadovoljan ishodom postupka sazove pres konferenciju i govori o tome. Bjeković je naveo da ima primjera da sudije rade u sudnicama od četiri kvadrata, i da to može dovesti u pitanje dostojanstvo suda, ali je kazao da su u vezi sa dućinom rokova suđenja, sudovi počeli efikasnije da se ponašaju.
Bonus video:
