Prosječni davalac krvi u Crnoj Gori ima između 35 i 40 godina i muškog je pola.
Prema statistici Zavoda za transfuziju krvi, muškarci mnogo češće daruju najdragocjeniju tečnost, a tek svaki peti davalac je žena.
“U odnosu na neki raniji period, došlo je do značajnijeg podmlađivanja populacije dobrovoljnih davalaca, tako da imamo sve češću situaciju da prva odluka mladih na njihov 18. rođendan bude upravo da doniraju krv. Srećni smo što nakon toga oni postaju redovni davaoci i tako pokazuju visok stepen društvene odgovornosti”, kazali su “Vijestima” iz Zavoda.
Među davaocima krvi u Crnoj Gori najviše je, oko 37 odsto, onih sa krvnom grupom A pozitivna, a zatim građana (oko 27 odsto) sa O pozitivnom. Prema podacima Zavoda, slijede druge krvne grupe pozitivnog RHD faktora.
“Najrjeđa krvna grupa je AB negativna i ima je svega jedan odsto davalaca krvi”.
Dan dobrovoljnih davalaca krvi u Crnoj Gori obilježava se 11. maja, a na kraju prošle godine procenat davalaštva krvi bio je tri odsto, što je za promil više u odnosu na 2017. Prema preporukama Svjetske zdravstvene organizacije (SZO), procenat dobrovoljnih davalaca treba da iznosi četiri do pet odsto, koliki je i evropski prosjek.
“Tokom prošle godine realizovano je 18.653 donacija, a na kraju godine procenat davalaštva bio je tri odsto. Sa ukupno 219 organizovanih akcija i oko 1.600 davalaca koji su dobrovoljno dali krv po prvi put, veoma smo zadovoljni postignutim rezultatima i dugujemo veliku zahvalnost svima koji su uvidjeli značaj pravovremenog obezbjeđivanja stabilnih zaliha ovog lijeka i tako pokazali izuzetan stepen brige prema zajednici”, rekli su “Vijestima” iz Zavoda.
Istraživanje agencije Ipsos pokazalo je da dobrovoljno davalaštvo podržava 90 odsto građana, koji vjeruju da je to human postupak i da treba davati podršku ovoj aktivnosti.
Ipsos je, za potrebe Zavoda, u okviru redovnog ispitivanja javnog mnjenja, sprovela istraživanje na temu dobrovoljnog davalaštva krvi od 1. do 10. marta ove godine na reprezentativnom uzorku od 1.003 punoljetnih ispitanika.
“Podršku dobrovoljnom davalaštvu krvi dalo je čak 91 odsto građana. Najmanji udio građana, koji podržava dobrovoljno davalaštvo, jesu stariji od 60 godina. Ispitivanje javnog mnjenja pokazalo je i da je više od polovine građana Crne Gore (57 odsto) u posljednje vrijeme čulo ili pročitalo nešto u vezi s doborovljnim davalaštvom krvi”, kazali su iz Zavoda.
Istraživanje je pokazalo da je dvije trećine mladih građana od 18 do 29 godina upoznato sa dobrovoljnim davalaštvom krvi, dok je svega 54 odsto starijih od 60 godina dalo pozitivan odgovor na ovo pitanje.
Takođe, nešto manje od polovine građana sa osnovnim obrazovanjem (49 odsto) kaže da je čulo za dobrovoljno davalaštvo krvi. Sa rastom obrazovanja raste i njihova informisanost, tako da je među visoko obrazovanim taj procenat 63 odsto.
Podaci dobijeni u istraživanju, tvrde u Zavodu, poslužiće kao osnov za nastavak daljih aktivnosti vaspitno-motivacionog rada u različitim ciljnim grupama.
Iz Zavoda su istakli da dugo godina rade na edukaciji i motivaciji građana, ali da su od nedavno po prvi put uključili pojedine populacione grupe.
“Krajem 2017. pokrenut je projekat ‘Kad porastem biću dobrovoljni davalac krvi’, u saradnji sa JPU “Đina Vrbica“ i glumcem gradskog pozorišta Sejfom Seferovićem. Ukupno je posjećeno 11 predškolskih ustanova, 16 vaspitnih jedinica, a 21 predstavu je odgledalo oko 1200 mališana. Tokom realizacije projekta „Učimo o humanosti“, u kojem su osnovci bili ciljna grupa, održano je 19 časova na kojima je prisustvovalo 790 učenika osnovnih škola. Višegodišnja kampanja edukacije maturanata srednjih škola nastavljena je i u 2018. godini, kada je realizovano 57 časova na kojima je prisustvovalo više od 1200 učenika završnih razreda srednjih škola širom Crne Gore”, naglasili su iz Zavoda.
Kazali su da sistemsko rješenje pitanja podizanja svijesti o značaju dobrovoljnog davalaštva ne bi bilo moguće bez podrške Ministarstva prosvjete, sa kojim su potpisali Memorandum o saradnji.
“Jedna od direktnih posljedica ovog Memoranduma jeste imenovanje koordinatora za dobrovoljno davalaštvo krvi u više od 100 škola širom Crne Gore. Njihovom edukacijom, koja će biti realizovana uskoro, u obrazovnom sistemu ćemo napraviti bazu promotera dobrovoljnog davalaštva krvi, i time povećati informisanost kako među učenicima, tako i u samoj prosvjetnoj zajednici”.
Zavod sprovodi i mini kampanju “Ministri daruju krv”, pa su nedavno davaoci bili ministri saobraćaja i odbrane Osman Nurković i Predrag Bošković, dok su učešće u kampanji najavili i ministri sporta, zdravlja i prosvjete - Nikola Janović, Kenan Hrapović i Damir Šehović.
Jelušić (28) krv dao 15 puta
Dvadesetosmogodišnji Stefan Jelušić iz Podgorice krv je do sada dao petnaest puta. On je “Vijestima” kazao da je prvi put sa 18 godina darivao krv i to namjenski, zbog operacije člana porodice. Nakon tog čina i dobrog osjećaja, odlučio je da redovno donira krv i to uglavnom čini dva puta godišnje.
Jelušić smatra da razlog nižoj stopi dobrovoljnog davalaštva u Crnoj Gori, u odnosu na zemlje Evropske unije, leži u tome što građani nijesu dovoljno edukovani, odnosno osviješćeni, ali i da zavisi od zdravstvenog stanja nacije.
“Nema ništa loše u dobrovoljnom davanju krvi i smatram da bi svaki zdravi, punoljetni građanin koji ispunjava uslove, trebalo da daruje krv”. Jelušić je poručio da će krv darivati dok god bude zdravstveno sposoban za to.
Krv najviše donirali u decembru, najmanje tokom ljeta
Statistika Zavoda pokazuje da je najviše građana, njih 1889, lani krv doniralo u decembru.
“Najmanje ih je bilo tokom ljetnjih mjeseci, što je i za očekivati, jer su to i periodi godišnjih odmora, kada se značajno smanji broj dobrovoljnih davalaca. Tokom tih mjeseci prosječno je realizovano između 1.400 i 1.500 donacija”, rekli su “Vijestima” iz Zavoda.
To, međutim, ne znači da su zalihe krvi ugrožene, jer uvijek postoje protokoli i procedure koje se preduzimaju kada stanje zaliha krvi bude smanjeno.
“Te aktivnosti podrazumijevaju organizovanje vanrednih akcija dobrovoljnog davanja krvi, odnosno akcija koje nijesu bile predviđene Planom prikupljanja krvi, kao i pozivanje davalaca krvi po pozivu, shodno krvnoj grupi koja je deficitarna. Tek kao posljednja opcija navodi se apelovanje putem sredstava oglašavanja, i tokom prošle godine Zavod nije preuzimao ovaj korak”.
Bonus video:
