Odabrao sam muziku, a igra je odabrala mene, tako ono što radim, radim sa mnogo uspjeha, objašnjava Davor Sedlarević, rukovodilac kolašinskog KUD-a “Mijat Mašković” i jedan od ovogodišnjih kandidata za Trinaestojulsku nagradu.
Diplomirao je kao student generacije na smjeru vaspitač za tradicionalne igre u Kikindi, a potom i specijalizirao na istom odsjeku. Od kada je rukovodilac KUD-a, to drušvo je postalo kolašinski brend, neizostavan činilac kulturne i turističke ponude varoši, ali i najuporniji “čuvar tradicije i nasljeđa”.
Davor je sa KUD-om „Mijat Mašković“, koji vodi od 2011. godine, došao do prestižnog nosioca statusa nematerijalnog kulturnog dobra, što se smatra najvišim uspjehom koje jedna organizacija te vrste može da postigne. Pored toga, kolašinski KUD je i dobitnik nagradu za najbolju lokalnu praksu u Crnoj Gori u kategoriji “Kulturno nasljeđe u funkciji razvoja turizma i lokalne zajednice”. Davor među svoje uspjehe računa i to što može da prepozna neobičan talenat kolašinskih djevojčica za pjevanje i uči ih starom - gotovo arhaičnom načinu pjevanja “na glas”. Uspjeh u tom segemntu svoje karijere dokazao je brojnim nagradama pjevačkoj grupi na renomiranim festivalima.
„Oba diplomska rada su mi terenska istraživanja pod mentorstvom dr Olivere Vasić, jedne od začetnica moderne etnokoreologije kod nas. Istraživao sam nasljeđe Srba u Banatu i Rumuniji, dinarskih kolonista, Mađara i Njemaca u okolini Kikinde, vlaške i srpske igre sjeveroistočne Srbije, kao i većinu crnogorskih krajeva.“
Rukovodilac kolašinskog KUD-a je i autor knjige o plagijatima u crnogorskoј etnokoreologiji, monografije o kulturnom dobru, nekoliko naučnih radova i transkripcija tradicionalnih melodija. Komponovao je muzičke numere za pozorišne predstave. U značajan dio svoje svakodnevice ubraja i nadahnuća, kada sa svojim kumom stvara boemske pjesme inspirisane zajedničkim avanturama.
Kolašinski KUD je kapacitetima i finansijama najmanji u Crnoj Gori, ali imaju jasno postavljen cilj - izučavanje nasljeđa i revitalizovanje starih plesova.
“Imamo najveću bazu podataka u Crnoj Gori, sarađujemo sa svim važnijim regionalnim fakultetima i stručnjacima iz oblasti igre i pjesme i nosioci smo kulturnog dobra. Nažalost, demografska slika nam ne ide na ruku, pa ćemo morati malo više da se posvetimo radu sa djecom, iako imamo ogromnu građu koja čeka na scensku primjenu. Međutim, to zahtijeva i zreliji kadar”, objašnjava Davor.
Razliku u radu između kolašinskog I osatalih društava te vrste, objašnjava on, najlakše je uočiti “kada pogledate koreografije sa motivima iz Crne Gore, uporedite pjevanje i stil igre, kao i motive korištene kao inspiraciju”.
“Nekom je svrha crnogorskog nasljeđa da “ispentra” kolo na kolu. Pad sa tolike visine zna da zaboli... Svako ima pravo na svoj umjetnički izraz, sasvim legitiman, ali ne može sve biti “viševjekovna crnogorska tradicija” kakvom je nazivaju. Crnogorska kola nijesu igrana uz svirku. Tačka. Nema dalje. Sve preko toga je veći stepen obrade koji je često na granici kiča i pojednostavljen do banalnosti. Čim nema znanja - nema ni hrabrosti.”
Rukovodilac kolašinskog KUD-a je svjestan da je njegov rad često “nipodaštavan od koreografa folklornih ansambala u Crnoj Gori, a izuzetno podržan od struke”. To smatra paradoksom, ali, i pored toga, “najviše je plagirani autor.” Smatra da autorima fali kreativnosti i hrabrosti, pa se sve svodi na prepisivanje.
“Svjedoci smo da nijesmo vidjeli novu crnogorsku koreografiju već 50 godina i da se svaka kritika dočekuje na nož, a naročito moja. Stoga, ja sam sačuvao ono što sam mislio da treba da „preživi” i ono što je moja grupa igrača i pjevača prihvatila, a to je preko 40 tradicionalnih crnogorskih plesova i nebrojeno mnogo pjesama”, priča Davor.
Ipak, smatra da je stanje sada bolje nego ranije, što je “dijelom posljedica obnove nezavisnosti i potrebe za svrsishodnim elementima nacionalnog identiteta”. Nažalost, kaže Davor, mnogo je još neistraženog “da smo zaista u nezavidnoj situaciji i flertujemo sa “izmišljanjem starog nasljeđa”. Amaterski folklorni ansambli ne mogu, tvrdi, “da preuzimaju ulogu škola, kolika god bila ljubav članova prema igri i pjesmi”.
Etno kamp kao naučna laboratorija
Jedan od značajnijih projekata kolašinskog KUD-a je i etno-kamp. Održava se svakog ljeta, a slovi za svojevrsnu “naučno-istraživačku laboratoriju”. Sedlarević se nada da će kamp postati događaj od nacionalnog značaja i da će imati finansijsku stabilnost. Uvjeren je i da Kolašin zaslužuje otvaranje eksperimentalnog odsjeka za tradicionalnu muziku i ples.
“Više smo uradili na tom polju za pet godina, nego sve institucije za 80. Otvaranjem tog odjela dodatno bi se osnažio ovaj u mnogo čemu zapostavljen kraj Crne Gore. Prelazio sam na hiljade kilometara da bih se usavršio, pa bi valjda i oni koji žele da se školuju u našoj zemlji mogli da pređu stotinjak kilometara do Kolašina“.
Umjesto elektrotehnike, krišom upisao muzičku
Jednim od presudnih trenutaka u svom životu Davor smatra upisivanje muzičke škole u Kolašinu, kao i članstvo u KUD-u “Mijat Mašković”, ali i konačno napuštanje fudbalskih ambicija.
“Jednog dana na kolašinskom Lugu moj trener Peki Rajković, inače “kudovac”, nakon četrnaestog kaznenog kruga oko terena zbog “nepoštovanja taktike” reče mi da fudbal mogu da igram uvijek, a da bi bilo dobro da se posvetim folkloru”, priča Davor o danu kada ga je “igra odabrala.”
Kasnije, kada je krenuo da upiše u Podgorici elektrotehničku školu, prelomio je, pa se krišom prijavio na prijemni za Srednju muzičku “Vasa Pavić”. Iz te škole pamti “sjajne profesore poput Zoje Đurović i Olivere Dakić”.
Iz Podgorice dolazio je često na probe KUD-a, često i eskivirajući časove petkom popodne. Pokojni Mina Šćepanović, tadašnji rukovodilac društva, instistirao je na tome da na probe donosi i đačku knjižicu i svjedočanstva.
Bonus video:
