Za razliku od Glavnog grada i Andrijevice, u Kolašinu još nije formirano preduzeće koje bi upravljalo dijelom teritorije Parka prirode (PP) “Komovi”, koji pripada toj opštini.
Skupština opštine (SO) je u decembru 2019. proglasila kolašinski dio Komova za park prirode. Međutim, od tada, tvrde u civilnom sektoru i selima ispod Koma, nije bilo pomaka u zaštiti i valorizaciji oko 6.160 hektara zaštićenog područja, koje obuhvata Jabuku, Mateševo, Sungu i Kraljske Bare.
U Mjesnoj zajednici (MZ) Kraljske Bare i u Udruženju za zaštitu Komova (UZKOM) još, kažu, očekuju da vide bar jednu konkretnu aktivnost koja bi pokazala minimum brige o tom zaštićenom području.
Proglašenje parka prirode, tvrdi predsjednik UZKOM-a Novica Dragojević, doživljavali su kao “izuzetnu razvojnu mogućnost tog područja”.
”Međutim, od dana proglašenja do danas, nijedna konkretna aktivnost od strane upravljača - Opštine, nije napravljena. Nije se desio nijedan konkretan potez na valorizaciji razvojnih mogućnosti PP “Komovi”. Upravljač, do danas, nije uredio trajan organ i način upravljanja.To je i dalje na nekim privremenim organima”, kaže Dragojević za “Vijesti”.
On ističe da je bilo očekivano da je do sada “uređena i pravna regulativa i određen organ upravljanja, te donesen precizan plan upravljanja i gazdovanja i zaposlena stručna lica i potreban kadar”.
U MZ Kraljske Bare kažu da su očekivali da će tokom minule dvije godine “biti urađen i marketinški dio i početi uređenje infrastrukture i pojedinih objekata područja parka prirode”. Ističu da su očekivali da u sve to bude uključena i MZ.
”Pasivan odnos Opštine prema tom pitanju može se razumjeti samo kroz prizmu neodgovornosti ili namjere pojedinih opštinskih organa ‘zarobljenih’ interesima aktera, koji kroz koncesione radove i dobiti blokiraju proces valorizacije parka prirode. Trenutno, na tom području obavlja se koncesiona sječa šume, koja bi trebalo da bude realizovana na održivom nivou. Međutim, prema onome što se vidi na terenu, riječ je o totalnoj sječi”, tvrdi Dragojević.
On podsjeća da su posljednjih 20 godina na tom području uništeni mnogi šumski kompleksi. Uništavan je, kaže, i podmladak, kao i takozvani zaštitni pojas. Nije obavljano, podsjeća, ni pošumljavanje.
U MZ i UZKOM-u tvrde da se buduće upravljanje parkom mora organizovati “u četvoruglu” - Opština (organ koji ona odredi ili obrazuje), MZ, Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede i Lovački savez.
Finansije diktiraju zaštitu
Predlog plana upravljanja parkom prirode za teritoriju na kolašinskom dijelu kreiran je još prošle godina, ali se još nije našao na dnevnom redu zasjedanja lokalne Skupštine. Kako piše u tom dokumentu, kolašinskim prostorom sada upravlja Sekretarijat za zaštitu životne sredine. Planom je predloženo osnivanje novog preduzeća ili agencija koji bi obavljali taj posao.
Preduzeće treba što hitnije formirati, ocijenio je sekretar Mile Glavičanin. On će, kako najavljuje, tražiti da naredne godine u budžetu bude oprediljeno 30.000 eura za formiranje preduzeća.
”Nešto slično je tražio i predsjednik SO Milan Đukić za zaštitu i unapređenje ribarstva i ribljeg fonda. Preduzeće koje bi upravljalo parkom prirode je prioritet. U okviru tog preduzeća ili agencije, može se uvrstiti i zaštitia riba i divljači. Te djelatnosti se ne isključuju. Ribočuvar koji štiti Taru može istovremeno štititi i Komove, Moraču, Mrtvicu i druge vodotoke i zastićena područja”, objašnjava Glavičanin za “Vijesti”.
On kaže da će se predlog plana upravljanja naći na narednoj sjednici SO. Međutim, upozorava da “ako se ne odredi upravljač, koji ima kapaciteta i finansijskih resursa da upravlja područjem, besmislene su odluke i rad na zaštiti iz kancelarija”.
”To preduzeće ima šansu da ostvari veće prihode i zaposli veći broj ljudi od, recimo, radija koji je lokalna uprava planirala da otvara. Nadam se da se odustalo od tog projekata, iako je lokalni medij važan... Ukratko, finansije sve diktiraju, tako da je vrijeme da se reaguje”.
Nekontrolisana sječa, krivolov, neplanska gradnja...
Prema planu upravljanja, “okosnica vizije razvoja parka prirode je razvoj lokalnih zajednica, zasnovan na održivom iskorištavanju prirodnih resursa, prvenstveno kroz održivu poljoprivredu, turizam i šumarstvo”. Tim dokumentom park prirode je zamišljen kao zaštićeno područje prirode, uvršteno u mrežu zaštićenih područja regiona i Evrope.
U budućnosti, na tom prostoru trebalo bi da se “vodi računa o očuvanju, izučavanju i unapređenju biodiverziteta i njegovom prezentovanju posjetiocima”. Takođe, i da se “izgradi sva potrebna infrastruktura i uspostavi održiva gradnja”.
U Planu je opisano i sadašnje stanje, koje je daleko od željenog. Veliki problem su, kako piše u dokumentu, napuštanje sela, katuna i tradicionalnog načina korišćenja prirodnih resursa.
”Demografska slika je veoma loša sa tendencijom daljeg pogoršavanja. Opstanak domaćinstava u parku prirode je od izuzetne važnosti za očuvanje kulturno-istorijske baštine i razvoja turističke ponude... Smanjenjem baze lokalnog stanovništva koje se bavi poljoprivredom i stočarstvom smanjuje se broj autohtonih rasa životinja i sorti”, piše u nacrtu plana.
Na području parka sada, kako se navodi u dokumentu, ne postoji organizovano upravljanje otpadom, niti otpadnim vodama. Otpadne vode se “netretirane ispuštaju u zemljište, bilo direktno, bilo preko septičkih jama”.
Različiti oblici korištenja prostora tog regiona uslovili su i određene oblike ugrožavanja prirodnih i kulturnih vrijednosti. Kao ogroman izazov prepoznata je i “nekontrolisana sječa šume od strane koncesionara i fizičkih lica”, ali i neplanska i nelagalna gradnja, prekomjerno branje šumskih polodova, lov na nedozvoljen način...
Među specifičnim ciljevima plana su i “istraživanja u saradnji sa relevantnim institucijama koja bi tokom niza godina trebalo da doprinesu unapređenju naučnog znanja o vrijednostima parka prirode”. U tom dokumentu podsjećaju i da se granice Parka prirode djelimično poklapaju sa prethodno zaštićenim područjima EMERALD lokacija Komovi i programa “Čovjek i biosfera” UNESCO-a. Područje Komova oko planinskih vrhova i katuna svrstano je u EMERALD listu zaštićenih područja prirode, koji će poslužiti za formiranje NATURA 2000 staništa u Crnoj Gori.
Bonus video:
