Većina istraživanja je pokazala da postoji pozitivan odnos povezanosti socio-ekonomskog statusa (SES) roditelja i gojaznosti u zemljama koje su u procesu razvoja, odnosno da što je veći nivo SES da će i procenat gojaznosti biti veći, dok je u razvijenim zemljama taj odnos negativan.
Pavle Malović, koji je zaposlen kao saradnik na nikšićkom Fakultetu za sport i fizičko vaspitanje, očekivao je da će takvu povezanost pokazati i njegovo istraživanje, sprovedeno za potrebe doktorskog rada, ali je dobio drugačije rezultate.
“Kada su u pitanju socio-ekonomske karakteristike, primarno su izdvojeni finansijski status i stepen obrazovanja roditelja, što prema dostupnim podacima predstavlja najrelevantniji pokazatelji istog, a koji mogu uticati na rizik od gojaznosti kod djece. Evidentiran je statistički značajno negativan odnos obrazovanja majki i gojaznosti kod adolescentkinja - ispitanice čije majke imaju srednji nivo obrazovanja za 69 odsto imaju manje šansi da budu gojazne u odnosu na one koje imaju osnovni nivo obrazovanja, dok je za viši nio obrazovanja taj procenat porastao na 81 odsto. U većini domaćinstava, majke preuzimaju odgovornost kada je izbor namirnica u pitanju i obaveze koje se baziraju na kulinarskim poslovima. Postoji vrlo realna mogućnost da je viši nivo obrazovanja majki u direktnoj vezi sa kvalitetnim izvorima informacija, koji su karakteristični za digitalno doba u kojem živimo, i na konstruktivan način selekcije istih, pri čemu formiraju jasnu sliku o značaju zdravih stilova života, koje bi njihova djeca trebala upražnjavati, u okviru kojih je neizostavan faktor konzumiranje zdrave hrane u optimalnim količinama”, istakao je Malović i dodao da nije postojala statistički značajna razlika stepena obrazovanja očeva i srednjoškolaca.
Prema njegovim riječima, doktorskom disertacijom pod nazivom “Uticaj materijalnog statusa domaćinstva i stepena obrazovanja roditelja na uhranjenost adolescenata u Crnoj Gori”, fokus je stavio na stepen uhranjenosti, kao jednom od glavnih problema današnice, a posebno posmatrano iz ugla gojaznosti, kao već opšteprihvaćenog problema u mnogim zemljama svijeta.
Njegovo istraživanje je pokazalo da srednjoškolci u Crnoj Gori nijesu gojazni, ali je u odnosu na prethodno istraživanje koje je sprovedeno 2018. godine, prevalenca gojaznosti povećana, pa je neophodno preventivno djelovati kako bi se prekinuo rastući trend.
Istraživanjem je obuhvaćeno 1.080 učenika prvog i drugog razreda srednje škole iz sve tri regije.
“Za procjenu nutritivnog statusa koristile su se vrijednosti indeksa tjelesne mase (BMI) i odnos obima struka i tjelesne visine (WHtR) i uočena je razlika između dobijenih vrijednosti, kada se uporede ova dva indikatora. Dobijeni podaci su ukazali na to da se ispitanici obuhvaćeni u ovom istraživanju nalaze u kategoriji prekomjerne uhranjenosti i gojaznosti prema BMI indeksu (M - 27,1%; Ž - 15,4%), ali ne i prema WHtR-u (M - 16,7%; Ž - 12,2%). Glavno ograničenje BMI je što ne razdvaja mišićno od masnog tkiva prilikom proračuna i ne daje podatke o raspodjeli masti u određenim tjelesnim segmentima. Smatra se da je WHtR jedan od najpouzdanijih indeksa za procjenu gojaznosti, a značajnost precizne procjene ogleda se u tvrdnji da su osobe kojima su masti više centralno distribuirane podložnije obolijevanju od hroničnih nezaraznih bolesti, od onih kojima su masti više distribuirane periferno. U korist navedenog ide i činjenica da je u mnogim studijama potvrđeno da je WHtR bio bolji prediktor određenih hroničnih nezaraznih bolesti, u prvom redu dijabetes melitusa tip 2, koji se tijesno povezuje sa gojaznošću, u odnosu na ostale indikatore, među kojima se našao i BMI”, objašnjava Malović.
Kako je istakao, posljednji podaci dostupni na sajtu Svjetske zdravstvene organizacije pokazuju da je u 2022. godini preko 360 miliona djece i adolescenata bilo prekomjerno uhranjeno, dok ih je 160 miliona bilo gojazno.
“Uticajem na smanjenje stepena prekomjerne uhranjenosti i gojaznosti značajno se doprinosi smanjenju obolijevanja od hroničnih nezaraznih bolesti kojima je gojaznost jedan od ključnih preduslova, a na taj način bi se ostvarili i direktni materijalni benefiti u društvu vezani za novčana izdvajanja u cilju nabavke terapija za prateće bolesti, primarno za oboljele od dijabetes melitusa tip 2. Takođe bi se smanjio broj oboljelih od infarkta miokarda, moždanog udara, insuficijencije bubrega, kao i smrtnih slučajeva”.
Bonus video:
