Regulatorna agencija za energetiku (RAE) je u prošloj godini obavila ukupno 17 kontrola Elektroprivrede (EPCG) i Crnogorskog elektroprenosnog sistema (CGES) i oduzela ukupno 14 licenci od šest energetskih subjekata. Predsjedavajući Odbora RAE, Miroslav Vukčević, kazao je da su sve licence oduzete na zahtjev energetskih subjekata. “RAE je u prošloj godini obavila 14 kontrola rada i poslovanja EPCG i tri kontrole CGES”, rekao je Vukčević u intervjuu agenciji Mina-business. Kada je u pitanju EPCG, on je naveo da je skoro svaka pojedinačna kontrola EPCG realizovana na nekoliko tema. “Kontrole EPCG obavljene su po osnovu razdvajanja Operatora distributivnog sistema (ODS) pet kontrola, izvještavanja o kvalitetu snabdijevanja četiri kontrole, regulatornog kontnog plana dvije kontrole i realizacije investicija tri kontrole”, precizirao je Vukčević. On je saopštio da su kontrole po osnovu razdvajanja ODS iz EPCG obavljene po osnovu praćenja ispunjavanja te obaveze koja je za ODS propisana Zakonom o energetici.
Kada je u pitanju EPCG, Vukčević je naveo da je skoro svaka pojedinačna kontrola EPCG realizovana na nekoliko tema
“EPCG je od 2010. godine u nekoliko navrata regulatoru dostavljala program razdvajanja ODS, ali tu zakonsku obavezu još nije realizovala. RAE za čitav period od 2010. godine prati aktivnosti EPCG po tom pitanju, naročito tokom prošle godine i djeluje u skladu sa svojim nadležnostima”, kazao je Vukčević. O nalazima iz tih kontrola, odnosno o nepostupanju EPCG u skladu sa Zakonom, RAE je, kako je dodao, obavještavala Ministarstvo ekonomije. “Kontrole po osnovu izvještavanja o kvalitetu snabdijevanja su realizovane kao nastavak kontrola započetih u 2014. godini. Kako je tokom te godine EPCG dostavljala samo dio podataka koji su sadržani u obrascu izvještaja o garantovanim standardima za operatora distributivnog sistema, RAE je u prošloj godini obavljala kontrole sa ciljem utvrđivanja razloga nedostavljanja svih traženih podataka“, rekao je Vukčević. On je dodao da podatke vezane za kvalitet na 35 i deset kilovoltnim (kV) naponskim nivoima, EPCG može da obezbjedi, dok za obezbjeđivanje podataka vezanih za 0,4 kV naponski nivo još ne postoje uslovi. „U postupku kontrole konstatovano je da subjekat treba etapno da pristupi unapređivanju dostavljenih podataka, posebno uzimajući u obzir i mogućnosti ugrađenih brojila po osnovu AMM projekta, koji se odnosi na daljinsko očitavanje odnosno pametna brojila, pri čemu je sugerisano da se krene od prikupljanja značajnijih podataka, a kasnije i sa manje značajnim, kako bi se u narednom periodu proširio broj podataka koji se dostavljaju“, naveo je Vukčević. On je kazao da je po tom pitanju potrebno aktivno učešće RAE kako bi ODS na kvalitetan način mogao da prikuplja podatke i izračunava parametre kako je to predviđeno nacrtom pravila. Vukčević je rekao da su kontrole po osnovu regulatornog kontnog plana sprovedene u dva navrata uzimajući u obzir značaj primjene regulatornog kontnog plana za evidentiranje sredstava, prihoda i troškova energetskog subjekta, kao i za praćenje njihove realizacije.
Kontrole po osnovu praćenja realizacije investicija su sprovedene u tri navrata. Te kontrole su vezane za praćenje realizacije svih odobrenih investicionih projekata, sa naročitim osvrtom na AMM projekat. „Vrlo niski stepen realizacije planiranih investicija koji je za prvu polovinu prošle godine, ne uzimajući u obzir drugi fazu AMM projekta, iznosio oko osam odsto i značajan uticaj na kvalitet usluga, naveo je RAE da, osim kroz analizu redovnih izvještaja koje EPCG dostavlja kvartalno, i kontrolama prati realizaciju investicija“, saopštio je Vukčević. Predstavnici EPCG su, kako je objasnio, na kontrolama davali objašnjenja i razloge kašnjenja realizacije, koji su se uglavnom svodili na probleme tokom javnih nabavki i eksproprijacije zemljišta. Posebna pažnja je posvećena realizaciji investicija planiranih u primorskim opštinama kod kojih su tokom ljetnje turističke sezone registrovani dosta česti prekidi u snabdjevanju. Kada je u pitanju CGES, Vukčević je rekao da su u toj kompaniji tokom prošle godine obavljene tri kontrole i to po osnovu aukcija prekograničnih kapaciteta, realizacije plana investicija za 2014. godinu i zaključivanja ugovora o priključenju na prenosni sistem. “Kontrola aukcija prekograničnih kapaciteta je obavljena kako bi se provjerilo funkcionisanje dodjele na granici sa Srbijom na kojoj aukcije kapaciteta i dalje obavlja CGES. Dodjeljivanje kapaciteta na ostalim granicama je preuzela Kancelarija za koordinisane aukcije za jugoistočnu Evropu koja je osnovana u Podgorici”, rekao je Vukčević. RAE je obavila kontrolu po osnovu realizacije investicija u okviru koje su, nakon analize izvještaja o realizaciji plana investicija za 2014. godinu, razmotrena pitanja vezana za realizaciju investicija koja je ispod ili iznad planiranih vrijednosti, naročito po pitanju infrastrukture vezane za podmorski kabal, koja ujedno predstavlja i najveći dio planiranih investicionih ulaganja kod tog subjekta. “Kontrole po osnovu zaključivanja ugovora o priključenju na prenosni sistem su obavljene u cilju utvrđivanja razloga nezaključivanja ugovora za proizvođača električne energije kao korisnika prenosnog sistema, čija je obaveza propisana Zakonom o energetici i licencama za prenos električne enbergije“, saopštio je Vukčević. On je dodao da su na kontroli predstavnici CGES naveli probleme sa kojima su suočeni zbog nezaključivanja tog ugovora, posebno nemogućnost naplate potraživanja od proizvođača koji je kao razlog navodio upravo nepostojanje ugovora o korišćenju. „Pored toga, razmatrano je pitanje razgraničenja imovine CGES i EPCG kao preduslov za potpisivanje ugovora o priključenju objekata EPCG na prenosni sistem, posebno sa aspekta uticaja na sigurnost rada elektroenergetskog sistema“, kazao je Vukčević. U međuvremenu je, kako je podsjetio, zaključen ugovor o korišćenju prenosnog sistema sa EPCG kao proizvođačem električne energije kao i Privremeni ugovor o priključenju distributivnih i proizvodnih objekata na prenosni sistem. “Plan kontrole energetskih subjekata za ovu godinu će se donijeti početkom godine i, pored aktuelnih prošlogodišnjih tema, sadržaće i sve druge kontrole po osnovama za koje se ukaže potreba”, rekao je Vukčević. U Crnoj Gori je 1. januara regulatorna godina prvi put počela sa stvarnim početkom kalendarske. Vukčević je saopštio da je metodologijama za utvrđivanje regulatornog prihoda i cijena energetskim subjektima, propisano da RAE određuje dužinu i početak regulatornog perioda. “Na osnovu iskustva u primjeni cijena i tarifa za protekli regulatorni period u kojem se regulatorne godine nijesu poklapale sa kalendarskim, RAE se opredijelila da se regulatorne godine poklapaju sa kalendarskim, što ima više prednosti”, kazao je Vukčević. Te prednosti se, kako je saopštio, ogledaju tome da se dokumentacija koja se koristi u postupku utvrđivanja regulatornog prihoda, cijena i tarifa odnosi na kalendarsku godinu, pa je sa tog aspekta jednostavnije i praćenje realizacije pojedinih parametara, bilo ekonomskih ili energetskih.
ukčević je saopštio da je metodologijama za utvrđivanje regulatornog prihoda i cijena energetskim subjektima, propisano da RAE određuje dužinu i početak regulatornog perioda
“Prednosti su i što su energetski subjekti dužni da zahtjeve za utvrđivanje regulatornog prihoda RAE dostavljaju 120 dana prije početka narednog regulatornog perioda, odnosno početkom septembra, kada se raspolaže sa svim konačnim dokumentima za prethodnu godinu i njihovom realizacijom za pola tekuće godine, što omogućava da se realnije sagledaju troškovi i obavi njihova procjena za budući regulatorni period”, objasnio je Vukčević. Prema njegovim riječima, indeks potrošačkih cijena kao i parametri za izračunavanje stope povrata na kapital takođe se objavljuju na godišnjem nivou. “Prednost je i što je upoređivanje ostvarenih i odobrenih troškova i prihoda realnije kada se odnose na kalendarsku godinu, što je posebno bitno pri utvrđivanju korekcija koje se obavljaju nakon isteka regulatornog perioda, odnosno godine kada se za to steknu uslovi”, kazao je Vukčević. Komentarišući pojeftinjenje struje za domaćinstva od 1. januara, Vukčević je rekao da cijene električne energije za krajnje kupce, pa i domaćinstva, RAE utvrđuje na osnovu metodologija za utvrđivanje regulatornog prihoda i cijena za regulisane djelatnosti, koje se zasnivaju na određenim principima. Pri utvrđivanju regulatorno dovoljenog prihod energetskim subjektima, koji je transponovan u tarife, RAE je, kako je dodao, analizirala sve zahtijevane troškove, pri čemu je posebno vodila računa o efikasnosti energetskih subjekata. “To je rezultiralo da cijene za domaćinstva, računajući sa prosječnom potrošnjom ove kategorije, budu nešto manje od cijena koje su u primjeni bile prošle godine”, dodao je Vukčević. Kako je objasnio, cijena električne energije, koja je samo jedan od elemenata koji čine krajnju cijenu za potrošače, se ne utvrđuje na troškovnom principu, nego primjenom formule koja je sadržana u metodologiji i vezana je za kretanje cijena natržištu. “Metodologijom je predviđeno da se cijena električne energije postepeno usklađuje sa tržišnom da bi se izbjegao njihov nagli skok. Ukupna cijena, koja obuhvata cijene električne energije, korišćenja prenosne i distributivne mreže, kao i nadoknade za rad javnog snabdjevača i operatora tržišta, je znatno niža od prosjeka u Evropskoj uniji (EU)”, poručio je Vukčević. Komentarišući novi Zakon o energetici, koju je krajem decembra usvojio parlament, Vukčević je rekao da su tim aktom , koji je usklađen sa trećim paketom evropske legislative, proširene nadležnosti RAE, predviđen zatvoreni distributivni sistem, uvedena sertifikacija operatora prenosnog sistema kojom se dokazuje potpuna nezavisnost operatora i proširene nadležnosti u sektoru gasa. “Proširen je obim u dijelu kontrole rada i poslovanja energetskih subjekata, posebno u dijelu koji se odnosi na praćenje tržišta električne energije i gasa. Takođe je propisana i obaveza obavještavanja Energetske zajednice o nekim bitnim pitanjima iz rada RAE”, kazao je Vukčević. Na pitanje kada se očekuje izbor nedostajućeg člana Odbora RAE, Vukčević je rekao da regulatoru nije poznato zbog čega se kasni sa tim. „Zakonom o energetici je utvrđeno da organe RAE čine Odbor i direktor, a da se Odbor sastoji od tri člana. Istim zakonom je propisano da članove Odbora RAE imenuje Skupština na predlog Vlade, a isti se biraju u postupku sprovedenom po javnom konkursu koji raspisuje RAE“, podsjetio je Vukčević.
Na pitanje kada se očekuje izbor nedostajućeg člana Odbora RAE, Vukčević je rekao da regulatoru nije poznato zbog čega se kasni sa tim
On je rekao da su za izbor člana Odbora RAE objavljena dva konkursa i to 15. februara 2014. godine i 5. maja prošle godine. „Ponovljeni konkurs od 5. maja prošle godine je bio otvoren 30 dana nakon čega je RAE pristigle prijave dostavila Komisiji za rangiranje kandidata Vlade, koja je u skladu sa zakonom, dužna da najkasnije u roku od 30 dana od dana isteka konkursa dostavi Vladi obrazloženi predlog rang liste kandidata“, rekao je Vukčević. Vlada najkasnije u roku od 30 dana od dana prijema predloga rang liste Komisije, treba da dostavi Skupštini predlog za imenovanje člana Odbora RAE sa rang listom. „Kako iz navedenog proizilazi, postavljeni rokovi za realizaciju postupka imenovanja člana Odbora su istekli, a RAE nije informisana zbog čega je došlo do kašnjenja niti kada se može očekivati okončanje istog“, rekao je Vukčević. On je poručio da je pod takvim okolnostima otežan rad RAE. „Onemogućeno je regularno funkcionisanje, s obzirom da u svakom momentu može doći do neizglašavanja bilo koje odluke, usljed nesaglasnosti postojeća dva člana Odobra, ili zbog izostanka ili izuzeća jednog od ta dva člana Odbora“, zaključio je Vukčević.
Bonus video:
