Država je od 2009. godine do kraja prošle godine uzela 34,5 miliona eura od doprinosa za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje osoba sa invaliditetom (ukupni prihod 36,5 miliona), dok je Fond za profesionalnu rehabilitaciju osoba sa invaliditetom za isti vremenski period prihodovao svega 1,97 miliona.
Većina novca, koji se ubira na račun te populacije, otišla je u tekuću budžetsku potrošnju (plate, penzije, socijalna davanja, službena putovanja, reprezentaciju, rahode za struju, gorivo...).
To je konstatovala Državna revizorska institucija (DRI) u Izvještaju o reviziji uspjeha o efikasnom korišćenju novca od doprinosa za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje osoba sa invaliditetom.
Prema Zakonu o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju osoba sa invaliditetom, poslodavci su obavezni da zaposle osobe sa invaliditetom (broj zavisi od ukupnog broja zaposlenih), a ako to ne žele uplaćuju posebni doprinos državi po tom osnovu. Zakonom je definisano da se taj novac troši na unapređenje položaja osoba sa invalidetom i njihovo zaposlenje.
Od Vlade je ranije traženo da Fond za profesionalnu rehabilitaciju, koji je formiran u okviru Zavoda za zapošljavanje (ZZZ) bude posebna budžetska jedinica što nije urađeno. To je SNP tražio u formi predloga zakona što nije prošlo.
Kolegijum DRI, kojim je rukovodio član Senata Branislav Radulović, u mišljenju o reviziji je konstatovao da Ministarstvo rada i socijalnog staranja nije bilo dovoljno efikasno u realizaciji mjera i aktivnosti iz Strategije za integraciju osoba sa invaliditetom i kreiranju planiranog zakonskog okvira. Uz to, ZZZ (Fond za profesionalnu rehabilitaciju) nije bio dovoljno efikasan u preduzimanju aktivnosti u cilju obezbjeđenja veće iskorišćenosti novca od doprinosa.
Vrhovna revizija je navela da Ministarstvo rada treba da realizuje sve mjere iz strategije za integraciju te populacije, te da je sa šest godina zakašnjenja donijelo pravilnik o postupku i metodologiji za finansiranje grant šema kojim je obezbijeđena prva značajnija raspodjela novca Fonda.
Konstatovano je da su postupak i metodologija finansiranja posebnih organizacija za zapošljavanje tih osoba ostali pravno neuređeni i da to treba urediti posebnim pravilnikom u što kraćem roku. DRI je utvrdila da ZZZ u prošloj godini nije obezbijedio novac za 31 projekat za profesionalnu rehabilitaciju koji je odobren. Za tu namjenu je trebalo izdvojiti 1,3 miliona eura.
“Do okončanja revizije Zavod nije objavio javni poziv za raspodjelu novca Fonda za 2015. koji se objavljuje najmanje jednom godišnje”, navodi se u izvještaju. Preporučuje se Zavodu da redovno raspisuje te pozive.
Fond nije koristio novac iz opštinskih budžeta i donacija
Konstatovano je da Fond za profesionalnu rehabilitaciju od osnivanja nije koristio novac (što mu zakon omogućava) iz opštinskih budžeta, donacija, pomoći od domaćih i stranih firmi i građana i da nije preduzimao aktivnosti koje bi mu omogućile aktivniju ulogu u oblasti preventivnog djelovanja i kontrole naplate namjenskih doprinosa.
Preporučeno je da Ministarstvo rada i socijalnog staranja intenzivira saradnju sa Ministarstvom finansija, Poreskom upravom i Upravom za inspekcijske poslove u cilju sprovođenja preventivnih mjera i bolje kontrole doprinosa, kao i da intenzivira međunarodnu saradnju.
Zavod nema precizne podatke o stopi nezaposlenosti
Revizija je pokazala da 15 od 26 kontrolisanih poslodavaca koji ostvaruju pravo na subvenciju po osnovu zarade za zaposlene osoba sa invaliditetom nijesu Fondu dostavili dokaz o isplati zarada sa potvrdom o uplaćenim doprinosima do kraja tekućeg mjeseca za prethodni u zakonskom roku ili nije dostavilo pravilnikom predviđene dokaze. Preporučeno je da Zavod za zapošljavanje obezbijedi dostavljanje dokumentacije kako bi se vidjelo da li je novac trošen namjenski.
Nalaz DRI je pokazao da Zavod kasni sa isplatama subvencija zbog toga što ne dostavlja blagovremeno Državnom trezoru zahtjeve za isplatu pa je preporučeno da u tom dijelu budu ažurniji. Uz to, Zavod treba da unaprijedi bazu podataka osoba za invaliditetom pošto je konstatovno da nema podatke kolika je stopa nezaposlenosti tih osoba.
Upravi za inspekcijske poslove je preporučeno da vrši kontinurani nadzor nad sprovođenjem zakona i da realizuje mjere iz strateških dokumenata. Subjekti revizije u roku od šest mjeseci treba da dostave izvještaje DRI o realizaciji zadatih preporuka.
Bonus video:
