Jadransko brodogradilište školski je primjer partijskog upravljanja državnom kompanijom koje je ovog privrednog giganta dovelo do stečaja. Godinama su se smjenjivali članovi odbora, mahom Vladini i funkcioneri vladajuće DPS, donoseći niz štetnih odluka kreirajući prostor da se vrijedna imovina kompanije proda u bescjenje, a radnici ostave bez posla.
To pokazuje analiza Istraživačkog centra MANS-a, koja je obuhvatila finansijsko poslovanje Brodogradilišta od kraja 2008, kada je preduzeće ostvarilo godišnju dobit od oko 660 hiljada eura i zapošljavalo 660 radnika, do 2014. u kojoj je stiglo do gubitka od 12,5 miliona eura i upošljavalo 438 radnika.
Tokom šest godina, u kojima je "Jadransko brodogradilište" doživjelo finansijski krah, kroz Odbor direktora prodefilovao je veći broj funkcionera DPS-a, kojima je po osnovu naknada za članstvo za šest godina isplaćeno blizu 160 hiljada eura.
Na mjestu predsjednika Odbora direktora od 2009. do 2014. godine bio je Stanko Zloković, koji je član Opštinskog odbora DPS-a u Herceg Novom i potpredsjednik Privredne komore Crne Gore. Njega je 2014. godine zamijenio Savo Parača, koji je prethodno dvije godine bio jedan od članova odbora direktora kompanije u Bijeloj.
Parača je član Opštinskog odbora DPS-a na Cetinju i direktor Direkcije za saobraćaj. U javnosti je ostao upamćen po aferi kada je, poslije samo pola godine rada u poslovodstvu Željeznice Crne Gore, uzeo otpremninu od 180 hiljada eura i iz penzije vraćen na trenutnu javnu funkciju.
Pored njih, kompanijom u Bijeloj rukovodio je i Aleksandar Tičić kao član Odbora direktora od 2011. do 2012. godine. Tičić je kao premijerov savjetnik do nedavno pokrivao funkciju sekretara Savjeta za privatizaciju i kapitalne projekte, a trenutno je u pritvoru zbog optužnice za zloupotrebu službenog položaja prilikom izgradnje TQ Plaza u Budvi, kojom je lokalni budžet oštećen za oko deset miliona eura. Protiv Tičića se vodi istraga i u slučaju prodaje opštinske zemlje u naselju Košljun u Budvi.
U rukovodećoj strukturi Brodogradilišta su kao članovi odbora direktora bili i Radoica Luburić i Asim Telaćević, koji danas pokrivaju značajne funkcije u Centralnoj banci (CBCG). Luburić je bivši ministar kulture i poslanik DPS-a, a danas je izvršni direktor CBCG, dok je Telaćević jedan od utemeljivača vladajuće partije, koji je tokom godina pokrivao niz značajnih funkcija, poput direktora Fonda za razvoj. Danas je u Savjetu centralne finansijske institucije.
Aktuelni poslanik DPS-a Veljko Zarubica takođe je 2010. godine bio u Odboru direktora Brodogradilišta, dok je uhljebljenje u brodoremontnoj kompaniji imao i Vladimir Vukmirović, nekadašnji predsjednik Privredne komore, koji je sa Telaćevićem upamćen po kontroverznoj ulozi koju su imali kroz tendersku komisiju za prodaju Kombinata aluminijuma Podgorica.
Od sredine 2013. godine članica Odbora direktora bila je i Ivana Vojinović, sadašnja direktorka Direktorata za klimatske promjene u Ministarstvu održivog razvoja, koja je i članica Savjeta za praćenje programa DPS-a. Takođe, još jedna žena našla se u rukovodećoj strukturi Brodogradilišta i to članica Senata Univerziteta Crne Gore Maja Baćović, inače vanredni profesor na Ekonomskom fakultetu u Podgorici koja u javnosti slovi za kadar ekonomske škole profesora Veselina Vukotića.
Članovi Odbora direktora bili su i Dragan Mitrović, Mijat Jocović i Vladimir Žmukić, dok su u prethodnih šest godina poziciju izvršnog direktora pokrivali Petar Zvicer i Petar Tušup.
"Ekipa" koja je od 2009. do kraja 2014. godine prodefilovala kroz upravljačke organe ove kompanije nosi ključnu odgovornost za činjenicu da se Jadransko brodogradilište danas nalazi u stečaju. Iz godine u godinu gubitak kompanije je uvećavan, a nijedan član Odbora direktora koji je Vlada imenovala da brinu o interesima kompanije, nije odgovarao zbog toga već je samo prelazio na drugu funkciju, ostavljajući za sobom više problema nego što je zatekao.
Ovakvo ponašanje i potpuno odsustvo odgovornosti za rad u upravljačkim organima državnih kompanija je posljedica nastojanja DPS-a da zadrži potpunu kontrolu nad njima, postavljajući na ključna mjesta odane partijske vojnike umjesto profesionalaca. U slučaju Brodogradilišta, imajući u vidu neskrivene pretenzije starog partnera Vlade Pitera Manka, postoji sumnja da je upravljanje njime posljednih godina imalo za cilj upravo ono što se dešava danas - stečaj, oslobađanje od radnika i rasprodaja vrijedne imovine.
Rukovodstvo nizalo gubitke i prekomjerno trošilo
Iz finansijskih podataka Brodogradilišta proizilazi da je od 2009. preduzeće na godišnjem nivou ostvarivalo znatno niže poslovne prihode, što je trebalo da bude „crvena lampica“ za smanjenje ukupnih troškova.
Međutim, rukovodstvo kompanije je nastavilo sa prekomjernom i neracionalnom potrošnjom, što je stvorilo ogromne gubitke i otvorilo problem likvidnosti kompanije, pa je u junu ove godine u nju uveden stečaj. Tako je preduzeće u Bijeloj godišnje izdvajalo ogromna sredstva za zarade, pri čemu su značajne sume trošene za honorare, kao i ugovore o djelu i privremenim i povremenim poslovima, za koje je MANS ranije utvrdio da su idealan model za partijska zapošljavanja u predizbornim periodima.
Podaci pokazuju da je za šest godina za ove svrhe potrošeno preko 1,4 miliona eura.
Pored toga, preduzeće je za šest godina za takozvane usluge kooperative (dodatna radna snaga za montere, zavarivače, pjeskare i slično) isplatilo čak 19,5 miliona eura, što je bio ogroman prostor za zaključenje fiktivnih ugovora i izvlačenje novca iz kompanije.
Za sponzorstva i različite vrste pomoći je potrošeno preko 900 hiljada eura
Istraživački centar MANS-a
Ovaj tekst je sačinjen uz podršku Evropske unije u sklopu projekta "Nulta tolerancija na korupciju". Za sadržaj ovog teksta odgovorna je isključivo Mreža za afirmaciju nevladinog sektora - MANS, a stavovi iznijeti u ovom tekstu se ni u kom slučaju ne mogu smatrati stavovima Evropske unije.
Bonus video:
