Vlada je 29. decembra prošle godine usvojila Program podsticaja razvoja biznisa, kojim se želi podstaći razvoj malih preduzeća na planski i infrastrukturno opremljenom zemljištu uz povoljnosti koje će moći dobiti od lokalnih samouprava, Vlade i Investiciono-razvojnog fonda.
Slični projekti razvoja industrijskih zona i davanja povoljnosti i subvencija investitorima odavno su započeti u susjednim državama, a najviše je uradila Srbija koja je prema programu finansijske podrške investitorima od 2006. privukla 226 investitora koju su, prema podacima Ministarstva ekonomije i regionalnog razvoja Srbije, otvorili više od 40 hiljada novih radnih mjesta.
U Crnoj Gori su do sada definisane dvije biznis zone u Beranama i Kolašinu, a sa tim lokalnim samoupravama je Ministarstvo ekonomije pripremilo Program podsticaja razvoja biznisa. Programom su, kako je navedeno iz Ministarstva, definisane prednosti osnivanja proizvodnih kapaciteta u Crnoj Gori, poslovni ambijent na državnom nivou, kao i povoljan ambijent na nivou lokalnih samouprava.
Razvoj biznis zona bi podstakao industrijski razvoj?
Zona u Beranama nalazi se u Rudešu na prostoru koji je nekada koristila fabrika celuloze i ima neophodnu infrastrukturu (voda, struja, pristupni putevi, kanalizacija), dok je zona u Kolašinu, u mjestu Bakovići uz magistralni put Kolašin - Mojkovac, dijelimično infrastrukturno opremljena (oko 70 odsto) a postoji namjera Opština da završi izgradnju infrastrukture.
"U planu je i razvoj biznis zona u Baru, Podgorici, Cetinju, Danilovgradu i Bijelom Polju. Projekat razvoja biznis zona podstakao bi industrijski razvoj države i povećao konkurentnost privrede. Trenutno se radi na proširenju plana, gdje je planirano da biznis zona pored industrijskih zona obuhvati i biznis inkubatore i tehnološke parkove, čime bi se omogućilo povezivanje kompatibilnih djelatnosti i olakšalo poslovanje novoosnovanih mikro i malih preduzeća", saopšteno je “Vijestima” iz Ministarstva ekonomije.
Sa državnog nivoa investitorima koji se odluče da ulažu u manje razvijena područja u Crnoj Gori, kao i onima koji zapošljavaju posebne kategorije nezaposlenih lica omogućene su subvencije.
Lokalne uprave da usvoje programe
Poreskom obvezniku koji započne obavljanje proizvodne djelatnosti u privredno nedovoljno razvijenim opštinama Crne Gore, obračunati porez na dobit (devet odsto na godišnjem nivou) za prvih osam godina se umanjuje 100 odsto, odnosno, potpuno ukida. Opštine mogu koristiti nekoliko modela davanja olakšica investitorima, a ostavljen im je i prostor da podstičući međusobnu konkurentnost donose odluke koje bi omogućile povoljniji poslovni ambijent kako bi se sa komšijskim opštinama na neki način takmičile u privlačenju privrednika.
"Svaka lokalna samouprava u Crnoj Gori treba da usvoji svoj program olakšica kojima je teže da privuku strane investitore da ulažu u razvoj tog područja"
"Svaka lokalna samouprava u Crnoj Gori treba da usvoji svoj program olakšica kojima je teže da privuku strane investitore da ulažu u razvoj tog područja. Na primjer, Opština Berane je donijela Odluku kojom daje zemljište na korišćenje bez naknade na određeni period, kao i da potencijalni investitori za korišćenje zemljišta moraju da uposle predviđeni broj radnika", naveli su iz Ministarstva ekonomije jedan od rijetkih primjera. Mnoge zemlje u regionu da bi privukle investiture bespovratno im daju subvencije koje iznose i do 10 hiljada eura po otvorenom radnom mjestu.
Na primjer, ako investiotor želi da otvori fabriku u kojoj bi prema projektu radilo 100 radnika, on ode u nadležno ministarstvo izabere neku od već spremnih industrijskih zona dobije besplatno infrastrukturno opremljeno zemljište na duži vremenski period i još ga država časti sa milion eura uz ugovor i njegove garancije da će ispuniti obaveze. Računica tih država je da će on taj uloženi novac vratiti kroz poreze i doprinose za, kao u slučaju Srbije, 17 mjeseci.
Vlada ne planira olakšice
U Crnoj Gori Vlada za sada ne planira slične olakšice, pa je pitanje koliko će ubuduće biti konkurentna po tom pitanju.
"Osim poreskih olakšica koje su najkonkurentnije među zemljama u regionu, kao dodatni podsticaj pomenuli bismo i podršku Investiciono-razvojnog fonda. Intenzivno se radi na definisanju kreditne linije koja bi predstavljala podršku razvoju biznis zona na tim područijima", navodi se u odgovoru Ministarstva ekonomije. U planu biznis zona, na kojem je radio Investiciono-razvojni fond, dato je nekoliko preporuka opštinama kako da poboljšaju poslovni ambijent.
Predloženo je da se otkupi privatno zemljište u okviru zona, da se obezbijedi kvalitetna planska dokumentacija i jasno utvrdi režim dobijanja dozvola u što kraćem vremenskom periodu i da se one tretiraju prioritetno kod nadležnih službi, da se investitori oslobode plaćanja zakupa zemljišta ili da dobiju olakšice, a naveden je primjer od jednog eura na 100 kvadrata prstora, da budu oslobođeni plaćanja komunalnih naknada ili da se one značajno umanje, kao i da formiraju radna tijela koja bi bila stalno na usluzi investitorima radi brže i efikasnije procedure.
Osim opština Berane i Kolašin, gdje nezaposlenost iznosi 13 i 15 odsto, prostor biznis zone dijelimično je definisan u Podgorici, 46 hektara pored aerodroma Golubovci, u zaleđu Luke Bar i na Žabljaku, na Njegovuđi kod pilane, u mjestu Vruljci, kao i u, kako je navedeno, radnoj i servisnoj zoni Žabljaka.
KAP i Željezara dobili koliko 226 investitora u Srbiji
I Crna Gora daje bespovratno novac stranim investitorima, ali su efekti potpuno suprotni od onoga što bi trebalo da se desi. Najgori primjeri su Kombinat aluminijuma i Željezara.
Početne greške su što se of-šor kompanije i firme bez imovine nazivaju strateškim partnerima, zatim im je država davala subvencije a oni su smanjivali broj radnika i na kraju država je novcem građana garantovala za njihove kredite umjesto da oni državi daju garancije za ono šta treba da ulože.
Za posljednje tri godine Vlada je samo za struju KAP-u platila 60 miliona eura, a Željezari u periodu kada je njome upravljala nepoznata firma MNSS oko pet miliona. Za kredit koji je žirirala MNSS-u , Vlada je prošle godine platila 33 miliona, a do sada je za kredite KAP-a plaćeno 24 miliona, 30. aprila moraće se platiti još 16,3, a u naredne tri godine (u najboljem slučaju) sa kamatama još oko 130 miliona.
Kada se ovo sabere samo ove dvije loše privatizacije, kroz direktne subvencije i ono što će građani morati da plate zbog datih garancija, koštale su 235 miliona eura. Iz primjera Srbije se vidi da su oni sa 224 miliona eura subvencija privukli investitore koji su otvorili 226 kompanija i zaposlili više od 40 hiljada radnika.
U Željezari i KAP-u, od kada dobijaju subvencije, broj radnika je smanjen za oko dvije i po hiljade.
Kada bi u Crnoj Gori otvorili 40 hiljada novih radnih mjesta u privredi, bio bi skoro riješen problem nezaposlenih kojih sada ima oko 50 hiljada. Fond PIO bi sa postojećim imao 210 hiljada onih koji plaćaju doprinose ili duplo više od sadašnjeg broja penzionera, što bi mu omogućilo da penzije isplaćuje od uplaćenih doprinosa i ne bi imao potrebu da iz budžeta godišnje dobija dodatnih 150 miliona eura za ovu potrebu.
Broj nezaposlenih u Srbiji iznosi oko 750 hiljada i dosadašnji program podrške investitorima je samo korak u smanjenju tog broja. U Crnoj Gori je isti novac potrošen ua korak unazad.
U Srbiji investitora časte sa 10.000 po radnom mjestu
U Srbiji, kao najbližem i najlakšem primjeru za upoređivanje, su sa osnivanjem industrijskih biznis zona i sa Programom finansijske podrške investitorima, koji se odnosi i na investitore van zona, počeli 2006. godine, odnosno nakon što su od Bogoljuba Karića zbog kršenja zakona uspjeli povratiti Mobtel i kasnije ga prodati za milijardu i po eura. Najveći dio novca nije otišao u budžet, već je iskorišćen za investiciono- razvojne fondove.
Do sada je kod sjevernih komšija formirano osam slobodnih biznis zona, a u toku je formiranje još dvije. Određeno je da povoljnosti i subvencije ne mogu dobiti of-šor firme, već kompanije koje se bave proizvodnjom i preradom i koje državi daju finansijske garancije da će uraditi ono što je ugovoreno.
- Program Finansijske podrške investitorima sprovodimo od 2006. godine, vrlo smo zadovoljni postignutim rezultatim, a do sad je sprovedeno 15 prijavnih ciklusa. Trenutno imamo 226 aktivnih projekta, koji zajedno donose skoro 1,3 milijarde eura investicija i otvaraju preko 40.000 novih radnih mjesta.
Za to je iz budžeta opredijeljeno 223,9 miliona eura, pa prosta računica pokazuje da jedan euro subvencija generiše šest eura investicija – naveli su iz Ministarstva ekonomije i regionalnog razvoja Srbije.
Iako su po otvorenom radnom mjestu investitorima bespovratno davali i do 10 hiljada eura i infrastrukturno opremali lokacije koje su davane besplatno, njihova računica pokazuje da se u prosjeku taj novac kroz poreze i doprinose u državnu kasu vraćao za 17 mjeseci, ali da je bilo i drugih koristi za državni i opštinske budžete, a i povećana je uposlenost postojećih preduzeća.
- Treba imati na umu i to da se i taj dodijeljeni novac najčešće potroši za izvođenje radova, što opet rade domaće firme i ide nekim našim radnicima za plate. Yura u Rači je dodijeljenu sumu u budžet vratila za 11 mjeseci – navode iz srbijanskog ministarstva.
Od najavljenih investicija u prošloj godini 2011, a koji će prema ugovoru biti realizovane ove godine, navedena je fabrika kompanije Bosch koja će investirati 71 milion eura i zaposliti 620 radnika, zatim investitore Magna, koja ulaže 5,6 miliona i zapošljava 444 radnika, Continental, 10 miliona eura i 250 radnika, Swarovski 21 milion i 550 radnika, Cooper Tayers 50 miliona i 400 radnika, Boral Aluminium 55 miliona i 300 radnika …
Galerija
Bonus video:
