Nikšićanin Milija Goranović u januaru prošle godine proveo je dva dana u pritvoru jer je na Fejsbuk profilu ispod teksta “Vijesti” za tadašnjeg direktora Uprave policije Veselina Veljovića napisao: “Ne prdnjavi, prdnjavo ljudska”, zbog čega je u tamošnjem sudu po kratkom postupku kažnjen sa 500 eura.
Ni 14 mjeseci kasnije, Goranović nije platio kaznu, a “Vijestima” je kazao da ne zna šta je sa njegovim predmetom.
“Velika se pompa tada digla, a gotovo da nije bilo partije koja se nije javila da mi plati kaznu, ali ja sam to odbio. To je htjela i direktorica NVO Akcilja za ljudska prava, ali to nisam htio. Prihvatio sam njihovu pravnu pomoć oko žalbe, koja je kasnije u aprilu rezultirala da je Viši sud odlučio da predmet vrati na ponovno suđenje. Ja sam se u nikšićkom sudu raspitivao, ali niko mi nije dao podatak šta je sa mojim slučajem”, ispričao je za “Vijesti” Goranović.
On je samo jedan u nizu građana, novinara, sveštenika, građanskih aktivista koji su tokom prošle godine bili na udaru selektivnog policijsko-političkog progona...
Američki Stejt dipartment je u najnovijem izvještaju ukazao da je, pored korupcije i slabog povjerenja javnosti u državne institucije, jedan od ključnih problema u Crnoj Gori tokom prošle godine bio i neodgovarajući Vladin uticaj na policiju.
Dugogodišnji predsjednik Savjeta za građansku kontrolu rada UP Aleksandar Saša Zeković kazao je za “Vijesti” da je UP u brojnim situacijama djelovala ispravno, ali da su u prošloj godini “bile intenzivne i političko-propagandne aktivnosti”...
“Bilo je i pretjeranih aktivnosti kod ograničavanja nekih sloboda, koje su državu nepotrebno kompromitovale. Na osnovu i ličnog iskustva mogu da potvrdim konstatacije da je policija u određenim situacijama pretjerano postupala, što se i u samom izvještaju prepoznalo kao neprihvatljiva zaštita interesa i ugleda određenih političkih moćnika iz Vlade. Savjet je stalno ukazivao da je sloboda izražavanja važna za demokratski politički proces i da javni funkcioneri moraju imati pojačanu toleranciju na slobodu govora. Posebno smo insistirali da nijesu bile neophodne mjere hapšenja i zadržavanja i pokušavali da, poštujući njihovu autonomiju, ubijedimo tužioce da ne donose takve odluke. Ponavljali smo da se zadržavanje osoba koristi kao krajnja mjera, dosljedno ukazujući i na loše uslove pritvora. To smo radili i kad su tamo bili obični građani, ali i sveštenici. Sve dok javni govor ne prevazilazi slobodu izražavanja i ne prelazi u govor mržnje i podsticanje na nasilje, ne treba da postoji potreba za postupanje policije, posebno ne kada su mete komentara javne ličnosti. Evropska sudska praksa ukazuje da svi koji su dobrovoljno na javnoj sceni, posebno političari, treba da imaju ‘deblju kožu’ i da treba da istrpe više kritike”.
Zeković je istakao da nova vlast treba da pošalje jasnu instrukciju policiji da prestane sa “rabljenjem Zakona o javnom redu i miru, posebno člana 7 kod zaštite ugleda javnih ličnosti”.
“Očekujem da svi u društvu konstruktivno i dobronamjerno prepoznamo objavljene konstatacije američke Vlade. Naročito očekujem i pozdravljam aktivnosti Vlade posebno u svjetlu prepoznatog problema pretjeranog uticaja izvršne vlasti na policijsku organizaciju. Namjerno kažem pretjeranog jer policija jeste dio sistema izvršne vlasti. Izvještaj je više nego jasan signal aktuelnoj Vladi da treba da nastavi sa reformama i da omogući nastavak jačanja samostalnosti i operativne nezavisne Uprave policije. Nakon ovakvog izvještaja, zalaganja o ukidanju Uprave policije kao samostalnog organa postaju upitna i neprihvatljiva”.
U prvoj polovini 2020. godine hapšeni su novinari zbog lažnih vijesti, navodno jer na taj način šire paniku, ali su u sudskim procesima svi oslobođeni optužbi. Slučaj Bjelopoljca Radovana Rakočevića koji je uhapšen jer je na Fejsbuk profilu podijelio vijest sa srpskog portala u kojoj je navedeno da je predsjednik Milo Đukanović zaražen koronavirusom, možda je i najgrublji primjer uvedene represivne prakse.
Da bivša Vlada vuče, u najmanju ruku, čudne poteze, pokazalo se krajem marta 2020. godine, kada je Crna Gora objavila javno imena i adrese osoba za koje postoji sumnja da su oboljeli od koronavirusa, čime su na najgrublji način prekršena osnovna ljudska prava.
I tokom brojnih litija i protesta u maju i junu, a kako se navodi u izvještaju Stejt dipartmenta, policija je upotrebljavala prekomjernu silu kada je privodila demonstrante i da je tadašnja opozicija osudila “policijsku brutalnost uz tvrdnju da se zemlja kreće od “autokratije do nasilne diktature”.
Član Odbora za bezbjednost i odbranu Boris Bogdanović ocijenio je da su u izvještaju Stejt dipartmenta jasno naznačene sistemske anomalije, koje su bile karakteristične za period prethodne godine u kome je izvršna vlast bila pod kontrolom sada opozicionih partija.
“Suštinski, konstatacije ove i svih drugih međunarodnih adresa na temu uticaja prethodne Vlade na policiju, u potpunosti korespondiraju sa argumentacijom koju su na desetine puta javno isticale Demokrate, ukazujući na potrebe promjena u sistemu”.
Bogdanović je istakao da je upravo iz ovih razloga poslanički klub “Mir je naša nacija” proaktivno djelovao još u decembru prošle godine, insistirajući na izmjenama i dopunama Zakona o unutrašnjim poslovima.
“Kadrovska rješenja, koja su uslijedila u Upravi policije, kao i u pojedinim organizacionim jedinicama uprave po opštinama, bila su plod visokog stepena saglasja i u potpunosti su u skladu sa potrebama reformisanja tog sektora, što naravno afirmišem”.
Bogdanović je istakao da Vlada sa najvećim stepenom odgovornosti pristupa problemima i daje veoma djelotvorna rješenja, kako u pogledu kadra, tako i u dijelu drugih odluka i predloga zakona.
“Kao član Odbora za bezbjednost i odbranu nijesam iznenađen, ali sam sa visokim stepenom zabrinutosti primio izvještaj Stejt dipartmenta u dijelu uticaja prethodne Vlade na policiju, iz čega se nameće obaveza da u tekućoj godini Skupština i Vlada nastave sa neophodnim reformama kako bi policija imala najveći stepen autonomije u profesionalnom vršenju svojih dužnosti”. On je istakao da je puna profesionalizacija policije jedna od ključnih pretpostavki za odgovorno i posvećeno obavljanje dužnosti, što je veoma bitan element za dosljedno sprovođenje obaveza iz poglavlja 23 i 24, ali i za ubrzanje puta ka punopravnom članstvu u EU.
Stejt dipartment u izvještaju napominje i da su NVO i kancelarija Ombudsmana navele da su vlasti bile uključene u “širok spektar selektivnih hapšenja tokom sprovođenja mjera Ministarstva zdravlja za sprečavanje širenja kovida-19”. Podsjeća se na pritvaranja episkopa Joanikija i još osam sveštenika SPC 12. maja 2020. zbog uloge u organizovanju litije u Nikšiću, uprkos vladinoj zabrani javnih okupljanja.
Ističe se da sedmicu nakon toga, policija nije preduzela akciju da pritvori ili uhapsi učesnike velikih, javnih proslava Dana nezavisnosti, 21. maja, uprkos video snimcima i fotografijama koji dokazuju da građani nisu poštovali odluku tadašnjeg Nacionalnog koordinacionog tijela (NKT).
“Prema podacima SPC, više od 100 duhovnika širom zemlje pozvano je na saslušanje, uhapšeno ili kažnjeno zbog kršenja preventivnih zdravstvenih mjera. Među njima bio je i mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije, koji je u više navrata pozivan na saslušanje u periodu od aprila do juna.
Tokom junskog ispitivanja, 82-godišnji mitropolit zadržan je u pritvoru šest sati, iako je tužilac odobrio njegovo puštanje nakon dva sata“, piše u izvještaju američke Vlade.
Dobričanin: Litije ih natjerale da krše prava građana
Poslanik Ujedinjene Crne Gore i bivši član Savjeta za građansku kontrolu policije Vladimir Dobričanin ocijenio je za “Vijesti” da će, pored pandemije, 2020. godinu obilježiti nesvakidašnji odnos bivše Vlade prema građanima, čiji je jedini grijeh bio jer “ne misle isto kao oni”.
On je istakao da je početak litija doveo do naglog skoka kršenja osnovnih ljudskih i demokratskih prava, koje je Vlada sprovodila preko institucija koje su trebalo da se bave sprovođenjem zakona i obezbjeđivanjem poštovanja savremenih demokratskih načela.
“Nažalost, svjedoci smo da se dio policijskih struktura prema građanima, koji su samo izražavali svoje neslaganje sa kriminogenom i suštinski nedemokratskom politikom DPS-a i njenih koalicionih partnera, odnosio krajnje neprofesionalno, neprimjerno represivno, a u nekim slučajevima i na granici kriminogenog ponašanja sa elementima fizičkog nasilja”.
Dobričanin je istakao da je partijska zloupotreba policijskih struktura išla do te mjere da su se sami pripadnici Uprave policije često bunili.
“Takvi ‘ispadi’ su, od tada nadležnih organa UP i MUP-a, tretirani kao izdaja države, a službenici su kažnjavani raspoređivanjem na po državu bezopasnije poslove. Ne tako rijetko, pripadnici policijskih snaga su u takvim situacijama pribjegavali davanju otkaza i odlasku u ekonomsku neizvijesnost”. Dobričanin je kazao da su građani hapšeni “kao u najgora informbiroovska vremena”, te da su nepogrešivo targetirani politički aktivisti, opozicija, građanski aktivisti koji nisu bili naklonjeni režimu...
“Politička sprega DPS - tužilaštvo - UP je radila punom parom za račun političkih tajkuna tadašnje vlasti u tolikoj mjeri da je riječ demokratija u punom smislu ostala samo mrtvo slovo na papiru”.
Dobričanin je kazao da je većina članova Savjeta za kontrolu rada policije obavljala svoj posao časno, ali da je bilo i “ispada koji su išli u pravcu aminovanja policijske torture i raznih zloupotreba pripadnika UP”...
Zeković upire prstom i u sudsku vlast
Zeković je rekao da nije samo Uprava policije trebalo da bude na udaru zbog uvedene prošlogodišnje prakse i da su tužioci i sudije imali na raspolaganju sve mehanizme i kapacitete da spriječe, zaustave i otklone posljedice svakog “nesenzibilisanog, neprofesionalnog i nezakonitog postupanja policije”. “Posebno se zanemaruje to da sudska zaštita predstavlja najznačajniju i najefikasniju zaštitu ljudskih prava. Svaka greška policijskih službenika u pogledu kršenja prava građana može i mora biti ispravljena u odgovarajućem sudskom postupku pa zato bez kritike ne bih ostavio ni sudsku vlast”, kazao je Zeković, koji se gotovo dvije decenije profesionalno bavi nadzorom policije i praćenjem rada bezbjednosno-obavještajne zajednice.
Bonus video:
