Neuhvatljiva granica između razuma i ludila

Laguna je objavila nova izdanja slavnih romana Dafne di Morije, Patriše Hajsmit i Majkla Ondačija, koji su doživjeli sudbinu da postanu - kultni filmovi
262 pregleda 0 komentar(a)
Majkl Ondači, Foto: Pinterest
Majkl Ondači, Foto: Pinterest

Tri kultna romana: „Rebeka“ Dafne di Morije, „Talentovani gospodin Ripli“ Patriše Hajsmit i „Engleski pacijent“ Majkla Ondačija, po kojima su snimljeni poznati filmovi, objavila je Laguna. Riječ je o sjajnim književnim ostvarenjima koja već decenijama plijene pažnju čitalaca.

„Rebeka“, roman engleske spisateljice Dafne di Morije, bestseler je koji stiče svoje poklonike sa svakom novom generacijom čitalaca, iako je objavljen 1938. godine. Dvije godine potom 1940, Alfred Hičkok je ekranizovao ovaj roman i njegov film, u kome su igrali Lorens Olivije, Džoun Fontejn i Džudit Anderson, dobio je Oskara.

Misteriozni svijet zlokobnog i zloslutnog imanja Menderlej koje se nalazi na vjetrovitim kornvolskim liticama, pozornica je romana „Rebeka“. Druga gospođa De Vinter bila je družbenica bogate stare gospođe kada je na jednom od njihovih putovanja, u Monte Karlu, upoznala Maksima de Vintera. Gospodin besprekornih manira i melanholične naravi veoma brzo dobija njenu naklonost i potpuno neočekivano je prosi. Po dolasku u Menderlej, nova gospođa De Vinter otkriće sasvim drugačiju narav svog muža. I ne samo to. Ona ne pripada njegovom svijetu.

„Rebeka“ je jedan od romana koji je ostavio ogroman trag u dvadesetom vijeku. Romantična, a istovremeno puna jeze, „Rebeka“ je, kako piše Times, roman za sva vremena.To je jednostavna priča o ljubavi i mržnji, ljubomori i prevari. Čitaoci i kritičari „Rebeku“ često porede sa „Džejn Ejr“ Šarlot Bronte. Prije nego što je Alfred Hičkok po ovom romanu snimio film, Orson Vels napravio je njegovu radio-dramatizaciju.

Dafne di Morije (1907–1989), engleska spisateljica, rođena je u Londonu u umjetničkoj porodici, otac joj je bio glumac i upravnik pozorišta, a pradjed karikaturista. Školovala se u rodnom gradu i u Parizu. Još od najranijeg djetinjstva pokazivala je ljubav prema književnosti, a prvu knjigu objavila je 1931. Napisala je brojne romane i kratke priče, biografije i drame, a proslavila se romanom „Rebeka“ koji je i danas najčitanije djelo ove spisateljice.

„Talentovani gospodin Ripli“ psihološki triler Patriše Hajsmit objavljen je 1955. godine i filmovan je mnogo puta, počev od francuske verzije iz 1960. pod nazivom „Purpurno podne“ koju je režirao Rene Kleman, a glumci su bili Alen Delon i Moris Rone. „Ripli“ ima i svoju indijsku varijantu na tamilskom jeziku iz 2012, ali najpoznatija verzija je svakako iz 1999. godine, režiser je bio Entoni Mingela, a glumci Met Dejmon, Džud Lou i Gvinet Paltrou.

Imućan američki bračni par Grinlif povjerava delikatan zadatak mladom i naizgled bezazlenom Tomu Ripliju da otputuje u Italiju i ubijedi njihovog sina Dikija da se vrati u Ameriku i preuzme porodični biznis. Ali pošto se u Napulju upozna sa Dikijem, lijepim mladićem koji uživa u luksuznom životu, Tomova prvobitna fascinacija prerasta u opsesiju: zar ne bi on mogao da preuzme Dikijev identitet i tako živi lagodnim životom bez materijalnih problema? Kada Diki posumnja u dobre namere svog novog prijatelja, Tom će preduzeti nezamislive korake kako bi, na najmonstruozniji način, sebi omogućio ostvarenje američkog sna.

Tom Ripli je jedan od najintrigantnijih junaka svjetske književnosti. Briljantnost izgradnje ovog književnog lika ogleda se u autorkinoj vještini da u istom protagonisti spoji herojskog i demonskog ’američkog sanjara’ – tako da on u čitaocu budi simpatije čak i kada njegovo ponašanje postane u pravom smislu psihopatološko. Dok nas istovremeno navodi da saučestvujemo u hladnoj logici njenog antiheroja, Hajsmit nas primorava da preispitamo liniju razgraničenja između razuma i ludila.

Patriša Hajsmit (rodjena 1921, u Fort Vortu, Teksas, a umrla 1995. u Lucernu, Švajcarska) objavila je dvadeset dva romana i brojne kratke priče. Najpoznatija je po psihološkim trilerima kroz koje se provlači kritika društva i moralnih normi. Po njenom prvom romanu „Stranci u vozu“ Alfred Hičkok je 1951. snimio istoimeni film. Kada je 1955. godine objavljen „Talentovani gospodin Ripli“ čitalaštvu je predstavljen fascinantni antiheroj koji će se pojaviti u još četiri njena klasična kriminalistička romana.

U lirskom romanu „Engleski pacijent“ Majkla Ondačija putevi četiri slomljena bića ukrštaju se krajem Drugog svjetskog rata u napuštenoj italijanskoj vili, u okolini Toskane. Vila, zapravo bivši samostan, tj. ono što je od nje ostalo, pretvorena je u vojnu bolnicu. Jedini stanovnici tog privremenog kvazibolničkog zdanja su Hana, dvadesetogodišnja medicinska sestra i njezin “engleski pacijent”, njezina “sveta beznadnost”, čovjek na samrti, nejasnog identiteta. Kako se kasnije ustanovi “engleski pacijent” je zapravo mađarski grof Almaši.

Ubrzo se pojavljuje i Karavađo. Lopov, možda i špijun. Čovjek koji je poznavao Hanu dok je još bila djevojčica, te se i on bez pitanja nastanjuje u vili. U prostranom, zapuštenom vrtu vile svoj šator razapinje i Kirpal Sing, zvan Kip, miner britanske vojske, ali ne Britanac, već Sik iz Indije. Tih četvoro ljudi, u početku zapravo samo stranci koji su se igrom sudbine zatekli na istom mjestu, počinju dijeliti život u toj mikro zajednici, polako se zbližuju i jedni drugima otkrivaju krhotine svoga života. Za Hanu, “engleski pacijent”, odnosno grof Almaši “biće nalik na izgorjelu životinju, ukočenu i crnu” čini trenutni smisao života, njezinu “premiju”. Ona je duboko skrhana ratom, kojemu je kao medicinska sestra svjedočila, te nije u mogućnosti nastaviti normalan život. Bez volje da krene igdje dalje, nemajući nikakvu viziju svoje budućnosti. Svakoga od likova u vili na različit način opsjeda tajanstveni engleski pacijent koji, izgoreo do unakaženosti, leži u sobi na spratu sam sa svojim uspomenama. Kroz cijelu priču provijavaju sjećanja tog bezimenog čovjeka - na zabranjenu ljubav, plamenu strast i rušilački gnjev - a tajne koje će se razotkriti zauvijek će promijeniti sve likove.

Roman „Engleski pacijent“ Majkla Ondačija dobitnik je Bukerove nagrade i Zlatne Bukerove nagrade za najbolji roman u posljednjih pola vijeka. Po ovom romanu snimljen je istoimeni film u režiji Entonija Mingele, nagrađen sa devet Oskara. Glavne uloge igrali su Rejf Fajns i Kristin Skot Tomas.

Majkl Ondači je kanadski pisac rođen 1943. godine u Šri-Lanki. Sa svojom porodicom je emigirao u Veliku Britaniju 1954. gdje se školovao. U Kanadu odlazi 1962. godine, da bi kasnije postao njen državljanin, i stekao univerzitetsku diplomu. Radio je kao univerzitetski profesor. Svoju književnu karijeru započeo je 1967. godine kada je objavio zbirku poezije „The Dainty Monsters“. Zatim je, 1970. godine, objavio roman u stihu „The Collected Works of Billy the Kid“, koji je kritika naročito hvalila. Do 1988. godine nosilac je najvećeg kanadskog odlikovanja – Kanadskog ordena, za svoj doprinos i angažovanje u kulturnom i umjetničkom životu zemlje, a od 1990. je počasni inostrani član Američke akademije nauka i umjetnosti. Objavio je šest romana, među kojima su „U lavljoj koži“, „Putnik sa Cejlona“, „Anilin duh“, „Divisadero“, trinaest zbirki poezije, knjigu memoara i dva dramska teksta. Radio je i na filmu kao reditelj, scenarista i producent.

Bonus video: