Tokom decembra 2014. bilo je nekoliko prilika da se u Skupštini Crne Gore donesu mnoge dobre odluke. Ili barem prilika da se izbjegnu neke loše. Desilo se da je doneseno nekoliko loših odluka, u vidu zakona. Koji će, neminovno, uzrokovati različite nevolje za najveći broj građana. Zakon o autoputu (koji je pokriće za nepodnošljivo novo zaduživanje od preko 800 miliona). Zakon o Budžetu za 2015. (odriješene ruke Vladi za novo zaduživanje, 636 miliona evra da bi se obezbijedilo finansiranje države u 2015.). Izmjena i dopuna Zakona o javnim okupljanjima... (tri člana ranijeg Zakona su ukinuta presudom Ustavnog suda!). Izgleda da je ovo hitna preventivna mjera zbog očekivanih reakcija građana (u vidu javnih protesta) na učinke prva dva zakona, o autoputu i državnom budžetu. I na ukupno teško materijalno stanje i besperpektivnost mnogih građana Crne Gore.
Donošenje bilo koga zakona, po sebi je kompleksan, podrazumijeva se, veoma odgovoran, posao. Ustavnost, uticaj na zajednicu i pojedinca, prava mjera očuvanja javnog interesa i individualnih prava. A onda se Vlada odluči da, u ime „zaštite prava građana“, propiše zakonom gdje, kada i kako se građani u gradu mogu okupljati. Grad je najkompleksnija civilizacijska tvorevina ljudskog roda.
Pretpostavlja se da su ljudska stalna naselja nastala 10000 g. p.n.e. Prvi gradovi, zavisno od toga koje parametre gradskih naselja uvrstimo, oko 4000 g. p.n.e. Tako, grad je istorijska, kulturološka, antropološka, urbanološka, urbanistička, sociološka, građevinska, ekonomska... civilizacijska tvorevina čiji su korijeni duboko, bar 6000 godina, od nas savremenih stanovnika grada. U nedavnoj prošlosti Crne Gore, za vrijeme italijanske, pa njemačke okupacije 1941-1944. godine, gradovi su stavljani „u blok“. Okupatori su došli iz kultura koje su poznavale grad, njegovu moć. Opasavanje gradova bodljikavom žicom radi kontrole građana, naravno, nije pomagalo da se grad i građani kontrolišu. Ni opsada Lenjingrada nije pomogla, zna se. Ni zločinačko bombardovanje gradova Srbije i Crne Gore nije zaustavilo građane da izađu na trgove, ulice, mostove. Današnja Hirošima je privlačan grad, za razliku od Detroita, u kome su proizvedeni bombarderi koji su isporučili najsmrtonosniji tovar u dotadašnjoj pisanoj istoriji. Čak i kada neka surova vojna sila (nekada i prirodna katastrofa) potpuno razori neki grad, on preživi ili obnovom: Beograd, Podgorica, Berlin, London... Duboko poštovanje Poljacima za identičnu obnovu Varšave, ritualno ubijane planskim miniranjem. A nekada se preseli u vječito sjećanje cijelog ljudskog roda: Atlantida, Troja, Kartagina...
U svim gradovima, malim i velikim, događa se spontano (kao i organizovano) okupljanje ljudi. Potreba da udruže radost ili podijele muku koju osjećaju.
Onda se u zemlji gdje ima nebrojeno toponima ukazujućih na mjesta nestalih naselja (gradina, gradac, gradište, podgrad, predgrad itd.), ili arheoloških ostataka nekadašnjih gradova, koja ima legende o nastanku prastarih, a još živih gradova, propisuje gdje građani mogu, u svojim gradovima, da budu građani. Takav poduhvat je po sebi paradoksalan i neuspio. U njega se može upustiti samo vlast koja počiva na suštinskoj odvojenosti: ili od naroda ili od poznavanja suštine grada. Ili oboje.
Za vrijeme studentskih demonstracija na Univerzitetu u Beogradu, juna 1968. kružila je jedna duhovita šala, na račun pokušaja vlasti da disciplinuju pobunjene studente. Ispričala sam je g. R. Konjeviću, ministru i predlagaču zakona kojima se građanima oduzima pravo na okupljanje na javnim prostorima grada. Ministar, mlad čovjek, se uopšte nije nasmijao!!! Evo te šale:
Stoji student sam na praznom Studentskom trgu, ispred Filosofskog fakulteta. Prilazi mu milicioner i komanduje: „ Drug student, razilazi se!!!“
Izgleda da je g. Ministru i saradnicima trebalo objasniti ovu šalu. Njena je suština u psihološkom doživljaju onoga koji vrši represiju. Jer, pojedinac, student ili građanin je suštinska opasnost za one koji stavljaju ograničenja. Pojedinac spreman da izrazi svoj stav. Pojedinac koji može da se udruži, koji neće odustati. I zato je komanda, koja u našem slučaju glasi: „ Građanine, razilazi se!!!“ odraz straha od pojedinca, Građanina.
Šta li bi Ministarstvo unutrašnjih poslova preduzelo da građani obnove, tj. aktiviraju jedan stari urbani običaj - korzo? Kako prijaviti šetnju u parovima, roditelja sa djecom, prijatelja, po glavnim ulucama i trgovima crnogorskih gradova, recimo, svake večeri od 19 - 21h. Pa, prvo bude nekoliko desetina šetača, zatim nekoliko stotina, zatim nekoliko hiljada. I tako nekoliko mjeseci. Tu se obavezno nađu i pjesnici, ponešto se odrecituje. I pjevači, ponešto se otpjeva i odsvira. Sve mirno, urbano, ironično, samoironično. Kulturno. I uporno.
A onda, može i da se sve malo unaprijedi: pored Skupštine prolaze zagrljeni parovi! Pored Vlade roditelji sa djecom u kolicima! Pored Ministarstva finansija penzioneri sa poslednjim čekom (odmrznute penzije) zadjenutim za rever! Pored Ministarstva prosvjete nezaposleni učitelji, profesori, otpušteni saradnici (većina doktori nauka) sa UCG! Pored Ministarstva rada i socijalnog staranja... Pored ministarstva održivog razvoja... Pored... A onda svi polako idu na završni krug šetnje u ulicu Slobode. Kulturno, mirno i uporno.
G. Konjević je, vjerovatno, po službenoj dužnosti morao da, i to po hitnom postupku, predloži Izmjene i dopune Zakona o zabrani okupljanja. Najavio je da će se u prvom kvartalu 2015. g. donijeti novi zakon. Pomozimo Vladi da uvidi da se na komandu policije građanin ne može razilaziti, ali da se građani mogu okupljati kad žele i kako žele u svojim gradovima. Na kraju, prijateljski i roditeljski savjet g. Konjeviću da pročita knjigu Luisa Mamforda (Lewis Mumford) Grad u istoriji. A onda da preporuči i ostalim članovima Vlade, da bi se valjano uradio najavljeni novi zakon o javnim okupljanjima građana.
Bonus video:
