Evropska komisija kritikovala je Poljsku i Mađarsku zbog neuspjeha da ispune suštinske demokratske standarde, i na taj način pružila dodatne argumente onima koji se zalažu da dvijema zemljama bude uskraćen pristup fondovima EU ukoliko ne osnaže slobodu medija i sudova.
Prvi izvještaj EK o nedostacima u vladavini prava objavljen je u trenutku kada blok razmatra da pristup novcu EU, uključujući i dodatnih 750 milijardi eura u fondu za oporavak od koronavirusa, uslovi poštovanjem demokratskih načela.
U izvještaju su, kako prenosi Rojters, naznačeni izazovi u oblasti slobode medija i borbe protiv korupcije i navodi se da je pandemija poslužila i kao test otpornosti demokratije u 27 država članica.
„Reforma pravosuđa u Poljskoj od 2015. godine je veliki izvor kontroverze“, navodi se u izvještaju, dok promjene koje se dešavaju u Mađarskoj „izazivaju ozbiljnu zabrinutost“ za nezavisnost pravosuđa.
U Mađarskoj EK ukazuje na ozbiljna kršenja medijskih sloboda. „Nezavisni mediji suočavaju se sa sistematskom opstrukcijom i zastrašivanjem“, navodi se u izvještaju. Takođe je uočen nedostatak odlučne aktivnosti za istraživanje i krivično gonjenje slučajeva korupcije u koje su uključeni visoki vladini zvaničnici ili pripadnici njihovog najužeg kruga“. Posebna zabrinutost je izražena zbog preuzimanja nezavisnih medija od strane vladi bliskih preduzeća.
U Poljskoj se ukazuje na napore pojedinih lokalnih vlada da implementiraju politike koje su diskriminatorne prema homoseksualcima i drugim seksualnim manjinama.
Varšava i Biudimpešta su u sporu sa EU zbog podrivanja demokratije kroz veću državnu kontrolu sudova, medija, NVO sektora i akademika.
„Evropska unija je takođe stvorena i kao protivotrov za autoritarne tendencije“, kazala je evropska komesarka za vrijednosti i transparentnost Vera Jurova. Premijer Mađarske Viktor Orban pozvao je na smjenu komesarke Jurove nakon što je ona kazala da njegova vizija „neslobodne demokratije“ zapravo vodi do „slabljenja demokratije“ u Mađarskoj. Komisija je odbacila njegove pozive, navodi britanska agencija.
U izvještaju EK ukazuje se i na propuste drugih država kada je u pitanju ispunjavanje minimalnih standarda, koji su osnovni zahtjevi za članstvo u EU.
U Malti, na primjer, izražena je duboka zabrinutost zbog rasprostranjene korupcije i dugog odlaganja pravosudnih postupaka, u Bugarskoj se ukazuje na propuste u oblasti nezavisnosti pravosuđa, Češka nije učinila dovoljno da zaštiti zviždače i uspostavi regulative za lobiste, dok se za Hrvatsku navodi da učešće građana u procesu donošenja odluka vlade „ostaje relativno slabo“, prenosi portal „Politiko”.
U izvještaju se takođe navodi da su mjere za suzbijanje širenja koronavirusa u određenim slučajevima otišle predaleko u gušenju sloboda medija i građanskog društva.
Kritike EK pokazuju da pojedine članice bloka u 21. vijeku i dalje imaju problema da ispune osnovne minimalne demokratske standarde. Izvještaj, čiji je cilj da pokaže da Komisija djeluje aktivnije povodom bojazni u oblasti vladavine prava, takođe je pokazao i koliko je Brisel zapravo nemoćan u sprovođenju tih standarda navodi „Politiko“.
Opisujući situaciju i nedavna dešavanja u članicama bloka, Komisija je pažljivo izbjegavala da izda konkretne preporuke za sprovođenje politika - ograničavajući se na izražavanje „bojazni”.
Juče je takođe većina članica bloka odobrila predlog Njemačke da pristup sredstvima EU bude uslovljen vladavinom prava.
To će svakako otežati pregovore sa Evropskim parlamentom koji počinju sljedećeg mjeseca o upravljanju sa 1,8 biliona eura pomoći iz fonda za oporavak iz budžeta EU za 2021-27.
Izvori su kazali za Rojters da su se Poljska i Mađarska usprotivile tom predlogu, tvrdeći da to nije ono što su se nacionalni lideri dogovorili u julu. Mađarska je zaprijetila vetom ukoliko sredstva EU budu dovedena u pitanje. Portpal mađarske vlade je kazao: „Ovo nije vladavina prava, ovo je vladavina ucjene“.
Sa druge strane, Švedska, Finska, Danska, Belgija i Holandija zahtijevaju da pristup stredstvima bude uslovljen vladavinom prava.
Pokušaji bloka da primora Varšavu i Budempeštu da promijene svoj pristup vladavini prava do sada su bili neuspješni jer ove dvije države štite jedna drugu od oštrijih kazni, a za suspendovanja glasačkih prava neke članice EU potrebna je jednoglasna odluka
Bonus video:
