Evropski parlamentarci treba da znaju jednu stvar o čovjeku koji stoji iza optužbi o katarskoj gotovini i trgovini uticajem u srcu EU: on neće stati.
Takođe, mogu završiti kao likovi u kriminalističkom romanu, koji je napisala ista osoba koja ih je i stavila iza rešetaka.
Belgijski istražni sudija Mišel Klez, čija je uloga slična onoj američkog javnog tužioca, bio je prisutan u subotu veče, zajedno sa predsjednicom Evropskog parlamenta Robertom Metsolom, kada je policija upala u dom belgijskog poslanika Marka Tarabele. U ponedjeljak, dok su novinari “Politika” pokušavali da otkriju koje su kancelarije u Parlamentu u Briselu pretresene u okviru istrage o Kataru, bezbjednosni službenici su im kazali da unutra radi “sudija”.
U nizu racija koje su nastavljene i u utorak, Klez i njegov tim su pronašli 1,5 miliona eura gotovine i uhapsili šest osoba pod preliminarnim optužbama za korupciju, pranje novca i kriminalno udruživanje.
Jedna osumnjičena je Eva Kaili, grčka poslanica koja je do smjene u utorak bila jedna od potpredsjednica Evropskog parlamenta. U centru istrage je grupa koja je možda koristila svoje pozicije u parlamentu kako bi promovisala katarske interese. Kaili odbacuje optužbe.
Ukoliko su drugi umiješani, oni imaju razloga da budu zabrinuti. U beskrajnim hodnicima Palate pravde u Briselu, Klez je poznat kao “šerif” zbog svoje neumorne potjere za metama. Ono što bi možda trebalo da najviše zabrinjava svakog poslanika i saradnika koji je na njegovom nišanu, jeste koliko on uživa u tome. Prilikom uspješnog pretresa u drugom slučaju on je reagovao sa uzvikom “bingo!”, a u jednom nedavnom intervjuu kazao je: “Veoma je zabavno”.
Upravo zbog tog “oduševljenja” Klez se izdvaja u odnosu na druge, kazao je Džon Krombez, koji je bio belgijski državni sekretar zadužen za borbu protiv prevare u periodu između 2011. i 2014.
”Većina drugih u ovoj oblasti su tihi i skromni, on nije takav. I ne treba da bude, i ja to nikada nijesam doživljavao kao prepotentnost”, kazao je Krombez. “On je kao istražni sudija zabavljač. To je fantastično. Ne zazire ni od čega, a sve to proizilazi iz duboko ukorijenjenih društvenih briga. Zbog toga je tako izvanredan.
Revolucionarni humanista
Klezova biografija zvuči kao filmski stereotip tužioca koji se bori protiv kriminala. Mladi roditelji su ga kao bebu ostavili u korpi u pekari njegovih babe i djeda u predgrađu Brisela, Anderlehtu, kazao je on za list “Soar” 2020. godine. Odrastao je režući hleb prije škole i čitajući što je moguće više knjiga. Njegov otac nikada nije želio da bude dio njegovog života, a odnos sa majkom, koja je u međuvremenu preminula, bio je “izuzetno težak”.
On navodi francuske revolucionarne humanističke vrijednosti kao principe kojima se upravlja. Za njega, finansijski zločin je uništio suštinske aspekte društva. “Adminstrativni zločini su rak demokratije”, napisao je Klez u jednoj od njegovih knjiga, “Le Forain” (Šoumen).
U pomodarskoj knjižari “Filigrans”, koju posjećuje intelektualna elita EU, možete pronaći Klezove novelizacije njegove borbe protiv kriminala. “Njegov život ima dvije strane: ličnu i profesionalnu”, kazao je vlasnik knjižare Mark Filipson, inače Klezov prijatelj. “Kada je ovdje, onda nema ni telefon, ništa”.
Klezov spisak optuženih je zapravo lista najvećih finansijskih zločina u Belgiji u protekle dvije decenije: uključuje lokalne banke Fortis i Belgolaz i osiguravajuću kompaniju AGF, ali takođe i multinacionalne kompanije i belgijsko plemstvo. On je 2019. godine primorao britansku banku HSBC da plati u Belgiji rekordnu kaznu od 295 miliona eura zbog utaje poreza, pranja novca i drugih srodnih zločina. Još jedan Klezov nadimak je “Gospodin stotinu miliona” zbog sve gotovine koju je uspio da vrati državi.
”Nije ga briga za stepen veličine njegovih protivnika”, kazao je Krombez. “On tako radi: nije ga lako uplašiti”.
Operacija nula
Klez je u Belgiji poznat po tome što slučajeve prati do kraja, čak i one izuzetno osjetljive. Njegova potjera za bandama koje peru novac u belgijskim fudbalskim klubovima, nazvana “operacija nula”, uzdrmala je cijeli fudbalski svijet, koji je duboko prepleten sa belgijskim biznisom i politikom. Ne ometa ga ni osjetljiva diplomatija, što se pokazalo kada je izdao međunarodni nalog za hapšenje šefa libijske uprave za investicije zbog njihovih navodnih veza sa Euroklirom, finansijskom institucijom sa sjedištem u Briselu.
Jedna od njegovih najvećih operacija bila je nadzor razotkrivanja šifrovane usluge SKY ECC, koja je dovela do hapšenja desetina narkodilera i osumnjičenih kriminalaca. To je bila najveća akcija policije i tužilaca protiv narkokartela u toj zemlji, koja je ključna transportna tačka za kokain u Evropi.
Zbog Klezove dramatične intervencije, evropske institucije sa sjedištem u Briselu moraju da objašnjavaju zašto je bio potreban belgijski zvaničnik da otkrije korupciju u srcu evropske demokratije. Pokrenuto je niz istraga usljed poziva na institucionalne reforme, uključujući i poziv predsjednice Evropske komisije Ursule fon der Lajen.
Njegov karakter i javno reklamiranje njegovih dostignuća nijesu tipično belgijski, budući da Belgijance generalno uče da budu skromni povodom ličnih dostignuća. Kao zemlja domaćin EU, ponekad se stiče utisak da je Belgija kao David koji se bori protiv giganata ruske i kineske špijunaže, terorizma ili korupcije u međunarodnim institucijama čiji je domaćin.
Sada, pažnja koju je privukla istraga daje Belgijancima razlog da budu ponosni u očima svijeta. Belgijski mediji danima izvještavaju o slučaju, predočavajući sve detalje - uključujući i to koliko je vremena bilo potrebno da bi se prebrojala zaplijenjena gotovina - od kojih pojedini djeluju kao da su izvučeni direktno iz nekog od Klezovih kriminalističkih romana.
”Belgijsko pravosuđe radi ono što na prvi pogled nije uradio Evropski parlament”, kazao je u utorak premijer Aleksandar De Kro novinarima komentarišući skandal. “Evropski parlament ima dosta sredstava samoregulacije. Ispostavilo se da je ovo uglavnom sistem samoregulacije zasnovan na dobrovoljnim naporima, što očigledno nije dovoljno”.
Međutim, takva vrsta šepurenja je ironična za Kleza, koji se u oktobru žalio da belgijska policija nema dovoljno resursa, i da se bori u ratu protiv moderne visokotehnološke korupcije koja koristi “katapulte”. Ranije ove godine, kazao je da je belgijska vlada “na ksanaksu umjesto na vijagri”. “Sada je otkrio i da Evropski parlament drijema na poslu”.
Priredila: N. Bogetić
Bonus video:
