Milorad Mitrović, učesnik 11 omladinskih radnih akcija (ORA), tvrdi da se još sa zadovoljstvom sjeća žuljeva, umora nakon povratka sa trase, bježanja u grad, ili na plažu, buđenja u četiri ujutro, podizanja zastave i vojničkog pasulja koji nikada više nije imao takav ukus.
Povodom 1. aprila, Dana ORA u bivšoj SFRJ, sada poznati ekolog smatra da danas nema nijednog akcijaša koji sa poštovanjem ne čuva uspomene na dane provedene na gradilištima širom Jugoslavije.
“U bivšoj SFRJ je bilo stvar prestiža dobiti priliku i učestvovati. Postati akcijaš nije bilo jednostavno, jer se vršila selekcija i samo najbolji omladinci su dobijali priliku da dokažu svoje organizacione i radne sposobnosti. Broj akcijaša u jednoj brigadi bio je ograničen na 50, a prijavljivalo bi se i preko 120”, kazao je Mitrović “Vijestima”.
U bivšoj državi bilo je 70 velikih radnih akcija, u kojima je učestvovalo više od milion mladih, koje je, tvrdi Mitrović, povezivalo zajedništvo, drugarstvo i ponos što imaju čast da predstavljaju svoj grad, ili republiku.
On se sjeća da su ih, dok su radili na izgradnji kanalizacije u blizini Luke u Baru, sa zaprepašćenjem, čuđenjem i divljenjem posmatrali i fotografisali njemački turisti, zatečeni što stotine mladih kopaju kanal dubine pet matara.
“Vjerujem da su se u sebi pitali kakav je motiv tih mladih ljudi da rade ovako složno kao jedan, bez predaha i zabušavanja”, smatra Mitrović.
On je istakao da su radne akcije bile “škola života” i da su akcijaši radili tamo gdje nijesu mogle mašine.
“Radilo se udarnički, od šest do 12 sati, a nakon toga brigadiri su imali poslijepodnevni odmor, organizovani su razni kursevi, zabavni i kulturni programi, sportske aktivnosti, takmičenja i političko obrazovanje. Lično sam imao ideju i osjećaj da gradim svoju zemlju, da pomažem ljudima kojima je potrebna pomoć, kao što je to bilo u Baru nakon katastrofalnog zemljotresa”.
Vjerovatno najveći poduhvat akcijaša je izgradnja pruge Šamac - Sarajevo 1948. godine, u BiH. Prugu dugu skoro 240 kilometara, prema izvorima iz doba SFRJ, gradilo je stotine hiljada mladih Jugoslovena, ali i akcijaša iz inostranstva, uglavnom primitivnim alatkama. Trasa je probijena pod parolom “Mi gradimo prugu - pruga gradi nas”.
Umjesto u Pljevljima, brigade na primorju zbog zemljotresa
Malo je poznato da je savezna omladinska radna akcija (SORA) trebalo da se održi 1979. godine u Pljevljima, ali da do nje nije došlo zbog razornog zemljotresa na primorju.
“Povodom 30-godišnjice ORA, brigada 'Velimir Jakic' iz Pljevalja je proglašena među 30 najboljih brigada u Jugoslaviji.
Zbog postignutih rezultata, donijeta je odluka da ta brigada bude organizator SORA u Pljevljima. Obezbijeđena su sredstva, a trebalo je da brigade iz cijele Jugoslavije rade na rekultivaciji korita rijeke Vezišnice i izgradnji vodovoda od Odžaka do Pljevalja. Zbog razornog zamljotresa... u aprilu 1979. godine, do realizacije nije došlo, već su brigade upućene na obnovu primorja”, tvrdi Mitrović.
Tajkuni uništavaju što je izgrađeno
Mitrović tvrdi da mu najteže pada da gleda propast onoga što je, zajedno sa vršnjacima, gradio sopstvenim rukama.
“Danas to uništavaju razni tajkuni i potpuno nesposobni biznismeni, koji su stvorili i iskoristili sistem 'da se za ništa uzme sve'. Sada su na snazi neke druge vrijednosti i neki drugi ideali. Sada je sve drugačije kod mlade populacije i mislim da skoro ne postoji način i motiv koji bi ih mobilisao i organizovao da, bez naknade, rade u korist zajednice kojoj pripadaju”.
Bonus video:
